Danas se navršilo šest godina od smrti patrijarha srpskog Pavla, koji je bio omiljen među narodom zbog svoje skromnosti i istinoljubivosti.
Patrijarh Pavle /svjetovno ime Gojko Stojčević/ preminuo je u 95. godini na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, gdje je proveo posljednje dane na liječenju, a sahranjen je u manastiru Rakovica, prema sopstvenoj želji.
Na posljednji počinak patrijarha Pavla ispratilo je više od 600.000 ljudi, državni vrh Srbije i Republike Srpske, državne delegacije Rusije, Grčke, Vatikana, Kipra, BiH, Crne Gore i drugih zemalja, kao i predstavnici pravoslavnih crkava i vjerskih zajednica.
Na tronu Svetog Save kao patrijarh srpski nalazio se 19 godina, a u njegovo vrijeme osnovana je Akademija Srpske pravoslavne crkve /SPC/ za umjetnost i konzervaciju, vraćena je vjeronauka u javne škole, a Bogoslovski fakultet u okrilje Univerziteta.
Patrijarh Pavle bavio se i naučnim radom, a njegova najznačajnija objavljena djela su Monografija o manastiru Deviču, besjeda ”Život po Jevanđelju” i “Molitve i molbe”, koje su štampane i kao dopunjena izdanja.
Lična biblioteka patrijarha Pavla pripala je fondu Biblioteke srpske Patrijaršije i ima status kulturnog dobra, a čuva se u prostorijama konaka Manastira Svetog arhangela Mihaila u Rakovici.
Patrijarh Pavle rođen je 11. septembra 1914. godine u selu Kućanci kod Donjeg Miholjca u Slavoniji, u porodici zemljoradnika, a tu je završio osnovnu školu.
Nižu gimnaziju završio je u Tuzli, višu gimnaziju i šestorazrednu Bogosloviju u Sarajevu, a Bogoslovski fakultet u Beogradu. Dvije godine je studirao medicinu u Beogradu, a prije odlaska u gimnaziju boravio je u manastiru Orahovica na pripremama za školu.
Ispit zrelosti položio je u Šestoj muškoj gimnaziji u Beogradu, koju je pohađao vanredno da bi mogao uporedo da upiše i Medicinski fakultet.
Drugi svjetski rat zatekao ga je u rodnoj Slavoniji, odakle je prebjegao u Beograd, gdje je, da bi se mogao izdržavati, radio fizičke poslove na građevinama i dokovima.
U proljeće 1942. godine njegov školski drug jeromonah Jelisej odveo ga je u Manastir Svete trojice u Ovčaru, a od 1944. radio je kao vjeroučitelj i vaspitač u Banji Koviljači, u domu za djecu izbjeglu iz Bosne.
Te godine je obolio od tuberkuloze. Odatle je, iz zdravstvenih razloga, otišao u manastir Vujan, u selu Prislonica, između Čačka i Gornjeg Milanovca, gdje je bio do 1946. godine i gdje se izliječio od tuberkuloze.
Zamonašio se 1948. godine u manastiru Blagoveštenje u Ovčarsko-kablarskoj klisuri i dobio ime Pavle, koje mu je dao iguman Julijan Knežević. Te godine je rukopoložen u čin jerođakona.
Bio je sabrat manastira Rača u Podrinju, a radio je i kao pomoćni nastavnik Bogoslovije “Svetog Kirila i Metodija” u Prizrenu. Jeromonah postaje 1954, ubrzo protosinđel, a 1957. godine arhimandrit. Od 1955. godine dvije godine je bio na postdiplomskim studijama u Atini.
Za episkopa raško-prizrenskog izabran je 29. maja 1957. godine i na Kosovu i Metohiji je proveo 33 godine.
Na vanrednom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora 1. decembra 1990. biran je novi patrijarh između trojice kandidata tajnim glasanjem, ali pošto nijedan od kandidata nije dobio dovoljan broj glasova, izbor je obavljen žrijebom na takozvani “apostolski način” tako što je arhimandrit tronoški Antonije izvukao ime budućeg patrijarha.
Tako je Pavle postao 44. poglavar SPC. Ustoličen 2. decembra 1990. godine u Sabornoj crkvi u Beogradu, a tom činu je prisustvovalo 12 episkopa, 12 sveštenika i 13 đakona.
Patrijarh Pavle je tada istakao da mu je jedini program rada – Jevanđelje.
Posjetio je brojne pravoslavne crkve – carigradsku, aleksandrijsku, jerusalimsku, rusku, bugarsku, rumunsku, grčku, gruzijsku, kao i srpske eparhije i parohije u Americi, Kanadi, Australiji, Mađarskoj i Rumuniji.
Objavio je dvije knjige – “Pitanja i odgovori čtecu pred proizvodstvo” i “Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog”. Zaslugom Patrijarha Pavla objavljeno je i dopunjeno izdanje “Srbljaka”.
Počasni je doktor Bogoslovskog fakulteta i Akademije Svetog Vladimira u NJujorku.
Govorio je grčki, ruski i njemački jezik.
Vlada Srbije je 13. januara 2005. imenovala patrijarha Pavla za počasnog predsjednika Fonda za Kosovo i Metohiju.
Tokom posjete Rusiji u januaru 2002. godine partrijarhu Pavlu su uručene dvije značajne nagrade – Međunarodnog fonda za unapređenje jedinstva pravoslavnog naroda i Fonda Svetog apostola Andreja prvozvanog.
Odlikovan je državnim Ordenom Nemanje prvog stepena, Ordenom Karađorđeve zvijezde prvog stepena i ruskim ordenom “Dostojanstvo” zbog “značaja koji je imao u danima iskušenja kroz koje su srpski narod i Crkva prošli”.
Od 13. novembra 2007. godine patrijarh Pavle bio je na liječenju u Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, a 8. oktobra 2008. podneo je molbu Svetom arhijerejskom Saboru SPC da mu “zbog zdravstvenih razloga i nemoći” dozvoli da se povuče iz aktivne službe.
Molba patrijarha Pavla na Saboru SPC 11. novembra 2008. nije usvojena.
