U Parohijskom domu Srpske pravoslavne crkve u Oslu otvorena je izložba “Prebilovci” posvećena stradanju mještana tog hercegovačkog sela, gdje su ustaše u ljeto 1941. godine ubile 820 Srba.
Samo u jednom danu, 6. avgusta te godine, ubijeno je između 550 i 600 žena i djece tako što su živi bačeni u Šurmanačku jamu kod Međugorja. Ugašen je život u 57 porodica.
“Ilindanski pokolj” preživjelo je samo 170 Prebilovčana, pretežno muškaraca, koji su se ponovo ženili i u poznim godinama dobijali novu djecu i davali im imena onih postradalih. Tako je obnovljen život u selu.
Zbog ove tragedije, Prebilovci su četvrto na svetskoj listi najstradalnijih sela u Drugom svjetskom ratu.
Izložbu je sinoć otvorio predsjednik Srpskog nacionalnog društva “Prebilovci” Milenko Јahura, a govorio je i predsjednik udruženja građana “Јadovno 1941.” iz Banjaluke Dušan Bastašić, koje je inicijator i zajedno sa Kulturnim centrom Novoga Sada nosilac ovog projekta.
Јahura je velikom broju prisutnih govorio o korijenima, provođenju i domašajima genocida nad Srbima i o sadašnjoj situaciji gdje se ponovo nasrće na Prebilovce oduzimanjem zemljišta.
“Na otvaranju izložbe govorio sam i o našoj nekulturi zaborava umjesto kulture sećanja”, rekao je Јahura za Srnu.
Bastašić je uručio povelje “Јadovnički dobrotvor” Crkvenoj opštini Oslo i njenom sekretaru Bojanu Rakonjcu.
On je u izjavi za Srnu naglasio da je govorio i o srpskom društvenom i institucionalnom odnosu prema kulturi sjećanja, koja, kako je rekao, nažalost sve više liči na kulturu zaborava.
Bastašić je podsjetio na riječi akademika Matije Bećkovića da je “od svih jama u koje su bačeni Srbi u vrijeme postojanja Nezavisne Države Hrvatske najveća i najdublja ona jama zaborava koja je zinula u nama, jama u koju smo decenijama bacali i odlagali naše sjećanje na stradanje naših najmilijih”.
Na otvaranju izložbe predstavljen je i projekat “Memorijalni centar Prebilovačka kuća”, čiji je inicijator Udruženje “Јadovno”.
“To je ideja da se u Prebilovcima, na jednom stradalničkom imanju, sagradi memorijalni centar `Prebilovačka kuća`. Bio bi to prvi memorijalni centar koji su Srbi digli na području svih srpskih zemalja kao znak adekvatnog sjećanja i odgovornog odnosa prema stradanju svojih predaka”, naglasio je Bastašić.
Sekretar Crkvene opštine Oslo Bojan Rakonjac pomogao je da se i prije dvije godine otvori izložba “Moje Јadovno” u glavnom gradu Norveške.
U Norveškoj živi značajan broj Srba porijeklom iz Srpske, Srbije i zemalja nastalih raspadom bivše SFRЈ.
Posjetioci izložbe “Prebilovci” u Oslu imali su priliku da upoznaju obične životne priče koje svjedoče o stradanju.
Prebilovci su staro srpsko selo u Hercegovini, koje se nalazi na obodu doline Neretve, pet kilometara od Čapljine. Do 1941. godine, Prebilovci su bili, za hercegovačke prilike, veliko i ekonomski jako selo u kome je živjelo oko hiljadu stanovnika.
