“U ime oca i sina i svete imovine – amin!” Tim bi se riječima u najkraćem mogao opisati odnos vjerskih zajednica u Bosni i Hercegovini prema svemu što je zemaljsko.
Sve tri vjerske zajednice u BiH – pravoslavna, katolička i islamska – oslobođeni su mnogih nameta, a za njih ne važi ni Zakon o slobodi pristupa informacijama. Crkve ne plaćaju porez, ne moraju da odgovaraju na pitanja novinara, nikome ne dostavljaju podatke o prihodima i rashodima, a istovremeno imaju veliku moć u političkom i društvenom životu Bosne i Hercegovine koja ih pritom obilato „stipendira“.
Vjerske zajednice u Bosni i Hercegovini posjeduju ogromnu imovinu – pokretnu i nepokretnu. Njihovo bogatstvo se mjeri stotinama miliona maraka. Prodaju vina, sireve, ikone, brojanice, krstove. Naplaćuju krštenja, „bacanje vodice“, svadbe i sahrane, ali o tome ne postoji zvanična evidencija. Cjenovnici usluga se razlikuju od eparhije do eparhije, od biskupije do biskupije, od medžlisa do medžlisa. U njihovom vlasništvu su i najatraktivnija gradska zemljišta, a „popovski“ vozni parkovi ne mogu da se porede ni sa jednim drugim voznim parkom u BiH.
„Frontal“ prvi u BiH objavljuje podatke o pokretnoj i nepokretnoj imovini vjerskih zajednica u BiH. To je samo djelić njihovih bogatstava, jer do mnogih informacija nije moguće doći. Na naša pitanja nije odgovorila nijedna eparhija, nijedna biskupija i nijedan medžlis. Odgovore nismo dobili ni od pojedinih institucija, a samim tim je bilo nemoguće pratiti tokove novca. Ipak, mnogi podaci su konačno dostupni.
Katolicima najviše, Islamskoj zajednici najmanje
Prema podacima, koje je na svojim stranicama objavio Centar za zastupanje građanskih interesa, pod stavkom „religijske usluge“ u 2015. godini s različitih nivoa vlasti isplaćeno je 10,2 miliona maraka. Institucije BiH uplatile su vjerskim zajednicama 1,6 miliona maraka, FBiH i njeni kantoni i opštine 5,4 miliona maraka, a iz Republike Srpske i njenih opština 3,2 miliona maraka. Godinu ranije za religijske usluge različiti nivoi vlasti u BiH isplatili su osam miliona maraka.
Od 2014. do 2016. godine, na osnovu pojedinačnih zahtjeva i molbi upućenih Vladi RS, Ministarstvu prosvjete i kulture i Republičkom sekretarijatu za vjere, Eparhiji banjalučkoj isplaćeno je 538.200 KM, Eparhiji bihaćko-petrovačkoj 346.195 KM, Eparhiji zahumsko-hercegovačkoj 174.500 KM, Eparhiji zvroničko-tuzlanskoj 133.000 KM, Mitropoliji dabrobosanskoj 70.013 i Mostarskoj biskupiji 8.000 maraka. Nadbiskupija Vrhbosanska i Banjalučka biskupija, te medžlisi Islamske zajednice nisu tražili finansijsku pomoć.
Savjet ministara BiH je u 2014. godini Vrhbosanskoj biskupiji dao 23.000 maraka, Eparhiji zahumsko-hercegovačkoj 700 KM, Franjevačkom samostanu Uznesenja Blažene Djevice Marije u Širokom Brijegu 20.000 i Župi Svetog Stjepana u Čerinu 12.000 KM.
Naredne godine sredstva su bila daleko veća, pa je Franjevački samostan sv. Petra i Pavla u Mostaru dobio 70.000 maraka, a Hrvatska karmelska provincija Svetog oca Josipa 10.000 maraka. Župa Rođenja Blažene Djevice Marije u Husinu dobila je 30.000, a SPC opština Modriča dva puta po 20.000 maraka.
Biskupski ordinarijat u Mostaru dobio je 65.000 KM, Župa svih Svetih u Livnu 65.000 KM, Franjevački samostan u Jajcu 32.000 KM, Franjevački samostan u Tuzli 32.000 KM, Župa Krista Kralja u Čitluku 32.000, Župa Sv. Ante Padovanskog u Busovači 20.000, Vrhbosanska nadbiskupija 20.000 KM, Župa u Čerinu 10.000, Franjevački samostan u Sutjesci 30.000 KM, Saborna crkva u Sarajevu 18.000 KM, Islamska zajednica u BiH 20.000 KM, Župa u Dobrinji 20.000 KM.
Franjevačkom samostanu u Kaknju odobreno je 10.000 KM, franjevačkom samostanu u Gučoj Gori 27.000 KM, SPC opštini Novosarajevskoj 14.000 KM, franjevačkom samostanu Uznesenja Blažene Djevice Marije u Širokom Brijegu 24.000 KM, Župi Tuzla 15.000 KM, SPC opštini Sokolac 12.000 KM, SPC opštini Paljanskoj u Palama 3.000 KM, Župi Svetog Stjepana u Čerinu 3.000 KM, Medžlisu IZ u Foči 1.000 KM, grijanju samostana Svete Klare u Brestovskom 2.000 KM, Župi Sniježne Gospe u Deževicama 2.000 KM, Župi sv. Tome u Mostaru 2.000 KM, Eparhiji gornjokarlovačkoj 4.000 i Medžlisu IZ u Gackom 2.500 KM.
U 2016. godini Savjet ministara BiH odobrio je 20.000 maraka za otvaranje Ferhat-pašine džamije u Banjoj Luci. Toliko para je dobila i Vrhbosanska nadbiskupija. SPC opština Sokolac dobila je 30.000 KM, a Župa u Širokom Brijegu 50.000 KM. Četiri pravoslavne opštine – Mokranjska, Stolac, Gradiška i Čajniče – dobile su 50.000 maraka. Medžlis IZ u Srebreniku dobio je 10.000, koliko su dobile i Mitropolija dabrobosanska, PCM sv. Petar Sarajevski i Medžlis IZ u Kiseljaku – 10.000.
U ovom periodu Islamska zajednica BiH od Savjeta ministara je dobila 63.500 maraka, Srpska pravoslavna crkva 181.700 maraka, a Katolička crkva čak 646.000 maraka.
Predsjedništvo BiH je tokom 2015. i 2016. godine Islamskoj zajednici odobrilo 10.000, Srpskoj pravoslavnoj crkvi 57.500, a Katoličkoj crkvi 112.208 KM.
Iznad Tešnja „VW“ sviće
Prema podacima Agencije za identifikaciona dokumenta, evdenciju i razmjenu podataka BiH vozni park vjerskih zajednica je uistinu impozantan. Podaci koje je „frontal“ dobio govore o stotinama automobila, teretnih vozila, traktora. Ipak, ti podaci nisu kompletni, jer u BiH bukvalno svaka crkva ili manastir imaju svoj automobil.
Svi „nivoi vlasti“ Srpske pravoslavne crkve u BiH imaju 90 automobila, desetak traktora, priključnih i teretnih vozila. Najviše vozila nalazi se podno Leotara, u dvorištima Eparhije zahumsko-hercegovačke i manastira Tvrdoš – čak 17.
Sedam teretnih vozila imaju crkve i manastiri u Trebinju – Podrumi manastira Tvrdoš posjeduju dva „volkswagena“, manastir Tvrdoš „peugeot“, dva „mercedes-benza“ i „tam“, a manastir Duži „volkswagen“. Eparhija zahumsko-hercegovačka, manastir Tvrdoš i Podrumi manastira Tvrdoš posjeduju i dva „golfa“, jednog „fiata“, „mercedesa 75“, „ladu“, dva „tiguana“, „audi A4“, „passata“, opel „zafiru“ i škodu „octaviu“. Najnoviji je „tiguan“ kojeg je Eparhija zahumsko-hercegovačka kupila prošle godine i čija se cijena kreće od 42.000 do 68.000 maraka.
U Mostaru su malo skromniji, pa su nabavili samo 12 vozila – 11 putničkih i jedno priključno. Mostarci najviše vole „švapski kalup“, pa su nabavili pet „volkswagena“, dva „opela“, jednog „renaulta“, „daciu“, „mercedes“, „skodu“ i „peugeota“.
I Bijeljina ima pozamašan vozni park – devet putničkih automobila i dva traktora. Banja Luka je malo skromnija – pet putničkih i dva teretna vozila. Mitropolija dabrobosanska na Sokocu ima osam putničkih automobila – dva „volkswagena“ i „peugeota“, jednog „fiata“, „audija“, „citroena“ i „opela“. Najnoviji je „citroen HDI“ iz 2011. godine. Srpska pravoslavna crkvena opština Liplje u Tesliću ima četiri automobila i „golfa dvojku“.
Spisak vozila Srpske pravoslavne crkve možete pogledati OVDJE.
Svi nivoi Islamske zajednice u Sarajevu – medžlisi, rijaset, Gazi Husrev-begova medresa – imaju čak 19 automobila. Najveći broj tih automobila je novijeg godišta. Dovoljno je reći da je najstariji automobil koji se nalazi na ovom spisku „passat“ iz 2001. godine, dok je najnoviiji „caddy“ kombi koji je kupljen lani. Prije dvije godine IZ u Sarajevu je kupila dva „hyundaija“, jednog „passata“ i jednu „octaviu“. Cijena „hyundaija“ se kreće od 27.490 do 37.490 maraka. Rijaset IZ u BiH ima i tri škode „octavie A7“ čija se cijena kreće od 28.866 KM do 40.901 KM (benzin), odnosno od 32.373 KM do 58.688 (dizel).
Medžlis IZ u Bijeljini je radni, a ne paradni – od osam vozila nijedno nije putničko! U Bijeljini i Janji imaju jednu radnu mašinu, pet traktora i dva priključna vozila. Medžlis IZ u Mostaru ima dvije „škode“, dok Karađozbergova medresa u gradu na Neretvi ima jednu „škodu“ i jednog „volkswagena“. Iznad Tešnja „volkswagen“ sviće – medžlis IZ u ovom gradu ima tri „VW“, jednu „mečku“ i jednu „škodu“. Elči Ibrahim-pašina medresa u Travniku posjeduje autobus i „škodu octaviu“. Dalje od „VW“ dobacio je samo medžlis IZ u Tuzli. Oni su pazarili „chevroleta“, ali su se brzo „popravili“ i kupili jednog „VW“ i jednu „škodu“. „Passata“ voze i u Agenciji za certifikovanje halal kvalitete, dok muftijstvo tuzlansko ima dvije „škode“, „citroena“ i „peugeota“.
Spisak automobila Islamske zajednice možete pogledati OVDJE.
Katoličke organizacije u Banjoj Luci imaju 40 vozila! Najviše vozila ima Caritas – 33 (pet „opela“, „audi“, šest „škoda“, pet „VW“, dva „forda“, „toyotu“, „renaulta“, „ladu“, tri traktora, „hyundai“. Da se mnogo automobila knjiži na Caritas pokazuje i primjer ove organizacije na Ilidži koja ima osam putničkih automobila i tri teretna vozila. Od 20 automobila koji su registrovani u Mostaru, tek četiri su u vlasništu Mostarsko-duvanjske biskupije. Na spisku je nekoliko „fordova“, „škoda“, „opela“, „renaultova“, „VW“. Predstavništvo stane humanitarne organizacije – Schweiz Cartas u Novom Sarajevu posjeduje pet „dacia“. Vrhbosanska nadbiskupija, Caritas BiH i Nadbiskupijski centar za pastoral mladih Ivan Pavao II u Sarajevu imaju 26 automobila.
– Ne znam da banjalučki Karitas ima toliko vozila. Za mene je to vijest, prvi put čujem tu informaciju. Karitas ima mnogo patronažnih službi koje obilaze one koje ne obilazi niko drugi. To su radna, a ne paradna i vozila za provod – kazao je kratko biskup banjalučki monsinjor Franjo Komarica.
Franjevačkom samostanu u Kaknju odobreno je 10.000 KM, franjevačkom samostanu u Gučoj Gori 27.000 KM, SPC opštini Novosarajevskoj 14.000 KM, franjevačkom samostanu Uznesenja Blažene Djevice Marije u Širokom Brijegu 24.000 KM, Župi Tuzla 15.000 KM, SPC opštini Sokolac 12.000 KM, SPC opštini Paljanskoj u Palama 3.000 KM, Župi Svetog Stjepana u Čerinu 3.000 KM, Medžlisu IZ u Foči 1.000 KM, grijanju samostana Svete Klare u Brestovskom 2.000 KM, Župi Sniježne Gospe u Deževicama 2.000 KM, Župi sv. Tome u Mostaru 2.000 KM, Eparhiji gornjokarlovačkoj 4.000 i Medžlisu IZ u Gackom 2.500 KM.
Prema podacima Agencije za identifikaciona dokumenta, evdenciju i razmjenu podataka BiH vozni park vjerskih zajednica je uistinu impozantan. Podaci koje je „frontal“ dobio govore o stotinama automobila, teretnih vozila, traktora. Ipak, ti podaci nisu kompletni, jer u BiH bukvalno svaka crkva ili manastir imaju svoj automobil.
