U klubu „Tesla“ u Beogradu u sredu je otvorena izložba o životu i delu Save Mrkalja, reformatora srpske ćirilice i jezika. Tom prilikom je promovisana i spomen-ploča koja će povodom 235 godina od rođenja ovog preče Vuka Karadžića biti postavljena u njegovom rodnom mestu Sjeničaku na Kordunu u Republici Hrvatskoj na tamošnjoj nedavno obnovljenoj srpskoj crkvi.
1 od 12
O značaju lingvističke reforme Save Mrkalja i njenom uticaju na kasniji razvoj srpskog jezika govorio je dr Momčilo Subotić, naučni savetnik Instituta za političke studije. On je rekao da je i posle dva veka zanemaren značaj dela ovog najprosvećenijeg Srbina sa početka 19. veka i istakao je potrebu da se vrati u školske programe.
– U svom delu Salo debeloga jera libo azbukoprotres iz 1810. godine Mrkalj se zalagao za primenu fonetskog pisma baziranog na narodnom jeziku i pravilu “piši kako govoriš”. Tadašnju staroslovensku i crkvenoslovensku azbuku, koja je imala 46 slova, a prema nekim izvorima i više od 50, sveo je na 29, od kojih je većina u današnjoj našoj azbuci, napomenio je dr Subotić.
Dušan Vukojeviće se osvrnuo na tadašnju oštru negativnu reakciju crkvene hijerarhije prema Mrkaljevom delu, ali i samom Mrkalju.
Predsednik „Krajiškog privrednika“ iz Beograda Mirko Radaković je upoznao prisutne sa inicijativom da novosagrađena Osnovna škola u zemunskom naselju Busije ponese ime po Savi Mrkalju. Bila bi to prva školska ustanova u Srbiji sa njegovim imenom. Poslednja škola koja se zvala po Savi Mrkalju bila je u Sjeničaku, ali je posle progona srpskog stanovništva sa Korduna ona ugašena.
Predsednik Srpskog kulturnog centra „Ćirilica“ Milorad Đišić je najavio da će u okviru obeležavanja 235. godišnjice od Mrkaljevog rođenja i 185. od smrti ovo udruženje biti domaćin naučnog skupa koji je zakazan za početak oktobra.
U okviru obeležavanja 2018. kao Godine Save Mrkalja, podsetio je Siniša Rudan, održane su izložbe u Čikagu i Torontu, a najavljene su u Trebinju, Vindzoru (Kanada), Trsteniku, Vojniću i Sjeničaku, biće štampana i negova Sabrana dela i održane druge manifestacije posvećene njemu.
Prvu pismenost ovaj srpski velikan, podsetio je protojerej stavrofor Čedo Savičić, stekao je u svom rodnom selu u okviru parohijske crkve Svete Petke koja je nedavno obeležila tri veka postojanja.
Mrkaljevu poeziju recitovala je glumica Dijana Vlainić Dragin, dok su u umetničkom deu nastupali KUDovi „Novi Beograd“ i „Petrova gora-Kordun“.
Autor spomen-ploče Savi Mrkalju je akademski vajar iz Beograda Ljubuša Mančić, a izrađena je u umetničkoj livnici „Kuzma“ u Smederevu uz finansijsku podršku a Kordunaša iz Čikaga Dalibora Mrkalja, Svetozara Dančuo i Petra Vlajnića. Pored ove koja će biti postavljena u Sjeničaku, isti autori su i spomen-ploče koja je pre dve godine postavljena u Beču, mestu gde je pre 185 godina umro Sava Mrkalj.
