Većina republika bivše Јugoslavije ne bi postojala da nije bilo ujedinjenja sa Srbijom 1918. godine ili bi ostale sa nekakvim parčićima sadašnjih teritorija, ističe istoričar Predrag Marković.
U antisrpskoj histeriji koja je zahvatila mnoge krajeve bivše Јugoslavije, 1918. godina prikazuje se kao “srpsko osvajanje prethodno slobodnih i nezavisnih zemalja”.
Među razočaranim Srbima često se čuje kako je Јugoslavija bila preskupo srpsko žrtvovanje za nezahvalnu braću.
Marković napominje da su Slovenci danas većina samo tamo gdje je srpski vojnik zagazio opankom 1918. godine.
Egejski i pirinski Makedonci više i ne postoje.
Pitanje je šta bi ostalo od Hrvatske da su je raskomadali susjedi na kraju Prvog svjetskog rata.
A Srbija? Da li je uzalud toliko iskrvarila?
“Prvo, razlog srpskog žrtvovanja nije stvaranje Јugoslavije, već odbrana Srbije. Јugoslavija je bila bonus”, ističe Marković u autorskom tekstu objavljenom na sajtu Radio-televizije Vojvodine, a povodom 100 godina prisajedinjenja Vojvodine Kraljevini Srbiji.
Drugo, navodi on, u tom trenutku gotovo da se ni u Hrvatskoj nisu čuli glasovi protiv.
Treće, Nikola Pašić i kralj Aleksandar Karađorđević htjeli su veliku zemlju, u kojoj prijestonica neće biti na mjestu za karaulu.
Četvrto, Pašić se plašio da bi svaka nezavisna Hrvatska bila nova Bugarska na zapadu, koja bi pod patronatom stranih sila radila protiv Srbije.
Ipak, za Srbe je najvažnije nasljeđe Јugoslavije ono što je preostalo – zajednica centralne Srbije i Vojvodine, koja nije samo na mapi vrh Srbije, već je to i po mnogim svojim bogatstvima.
A šta su dobili stanovnici Vojvodine? Ujedinjenje sa Srbijom je stiglo u posljednji čas. Procenat Srba u Bačkoj sjeverno od Velikog bačkog kanala i u većem dijelu Banata počeo je da opada.
“Mađarizacija je pretila da tamošnji Srbi postanu malobrojni narod kao oni u Temišvaru. Tek u Јugoslaviji, Novi Sad je dobio značajnu srpsku većinu. Srem bi u nekakvoj obnovljenoj Austrougarskoj možda bio deo Hrvatske. Dakle, mogli smo i gore da prođemo”, kaže Marković.
