Navršeno je 100 godina od ulaska srpske vojske pod komandom vojvode Stepe Stepanovića u Sarajevo, čime je simbolično okončana, četiri decenije duga, austrougarska okupacija BiH. Poziv srpskoj vojsci da dođe, uputila je novoformirana Narodna vlada u Sarajevu, gdje danas nema ni tragova ovog značajnog datuma.
Kada je 6. novembra 1918. godine, obalom Miljacke promarširala Druga armija Vojske Kraljevine Srbije pod komandom Stepe Stepanovića, dočekana je kao oslobodilačka, kao vjesnik slobode za pravoslavce, katolike, muslimane nakon vjekova tuđeg jarma, kaže Aleksandra Kostović, istoričar iz Istočnog Sarajeva.
– Nakon što su nove vlasti to tražile da srpska vojska uđe u BiH, ona ulazi bez borbi. Za razliku od 1914. kada nakon pobjeda na Ceru i Kolubari stiže pred Sarajevo, ovaj put dolazi bez borbi i ulazi u grad, dočekana sa jednim oduševljenjem, kako stanovništva tako i vodećih ličnosti tog vremena – priča Kostović.
Sačuvani su govori u kojima srpski prvak Vasilije Grđić kao i prvi predsjednik Narodne vlade u Sarajevu Atanasije Šola s poetskim žarom izražavaju ushićenje zbog dolaska srpskih trupa. Posebno se izdvaja dobrodošlica tadašnjeg reisa Džemaludina Čauševića koji srpsku armiju naziva “junačkom vojskom neumrlih zasluga”.
– Draga braćo junaci! Јa vas uvjeravam da će muslimani BiH znati uvijek dostojno cijeniti bratske zasluge i očuvati u uspomeni ovaj susret nakon burnih stoljeća – rekao je tada Čaušević, reis ulema IZ u BiH.
Vijek poslije, vlast u Sarajevu o ulasku vojske Kraljevine Srbije govori kao o prevratu i uspostavljanju “srpske vlasti” kojom je počeo progon muslimana. Nema ni pomena slavnog vojvode Stepe Stepanovića i žrtava koje je srpski narod podnio za oslobađanje od tuđinaca.
Od 1919. do posljednjeg rata, s prekidom tokom njemačke okupacije u Drugom svjetskom ratu, sarajevska ulica nosila je naziv “Obala vojvode Stepe Stepanovića”, komandanta srpske vojske koja je oslobodila Sarajevo. Srpski vojvoda danas je ustupio mjesto Kulinu banu.
Kao što se svjesno prećutkuje svečani doček srpskih trupa u Sarajevu, tako se zanemaruje istorijska istina da je BiH u jesen 1918, nakon sloma Austrougarske, bila na ivici ujedinjenja sa Kraljevinom Srbijom.
– 42 od ukupno 54 sreza u BiH proglašavaju direktno ujedinjenje sa Srbijom, ne pitajući uopšte za mišljenje Narodnu vladu u Sarajevu. Srez Foča 3. decembra proglašava ujedinje sa Srbijom. Žitomislić, Јablanica… banjalučko vijeće je takođe proglasilo ujedinjenje sa Srbijom -ističe Draga Mastilović, istoričar iz Istočnog Sarajeva.
Ipak, umjesto ujedinjenja sa maticom, srpski političari iz BiH prihvataju maglovitu ideju jugoslovenstva, što će se kasnije pokazati kao majka svih grešaka, plaćena milionama žrtava, gubitkom teritorije i nacionalne svijesti. U suprotnom, danas bi vojvoda Stepa Stepanović i dalje imao svoju ulicu u Sarajevu.
