U BiH cigarete konzumira preko 10 odsto mladih do 15 godina, koji u posljednje vrijeme sve više puše i nagrilu čiji se barovi otvaraju i u blizini škola, što je veliki javnozdravstveni problem.
Ne treba zanemariti ni činjenicu da je više od polovine ove populacije svakodnevno izloženo duvanskom dimu, što prestavlja značajan rizik za njihovo zdravstveno stanje.
Takođe, u BiH je i priličan broj potencijalnih pušača među mladima starosti od 13 do 15 godina, s obzirom na to da analize nadležnih institucija pokazuju da svaki šesti mladi čovjek koji nikada nije konzumirao cigarete, vjeruje da bi mogao da počne da puši u roku od godinu dana.
Iz Zavoda za javno zdravlje FBiH upozoravaju da je u ekspanziji i otvaranje nargila-barova koje u sve većoj mjeri posjećuju djeca.
– Problem je kako konzumiranje nargile, tako i pomjeranje donje granice dobi konzumenata, koja se spustila na gotovo 11 godina. Zabrinjavajuće je da sve mlađe populacije posežu za nargilom, koja takođe ima izuzetno štetne posljedice. Naime, konzumacija jedne nargile po količini sastojaka, od ugljen-monoksida do katranskih spojeva, ravna je gotovo 20 popušenih cigareta – upozoravaju iz ovog zavoda.
Dim iz nargile sadrži veće koncentracije arsena, olova i nikla, te 36 puta veću koncentraciju katrana i 15 puta veću koncentraciju ugljen-monoksida nego jedna cigareta.
S druge strane, u duvanskom dimu se nalazi preko 4.000 štetnih hemijskih supstanci od kojih su mnoge toksične, a preko 50 je kancerogeno. Ljekari upozoravaju da duvan izaziva čak 25 vrsta bolesti – rak pluća, glasnih žica, jednjaka, želuca, mokraćno-polnih organa i ostavlja svoj dubok patološki trag na srcu, krvnim sudovima, mozgu, endokrinim žljezdama…
Statistika pokazuje da stanovnici BiH godišnje ispuše više od 265 miliona paklica cigareta, ukupne vrijednosti čak 1,1 milijardi KM.
Tu je i finansijski trošak upotrebe duvanskih proizvoda, koji u BiH iznosi oko 900 miliona KM godišnje, uključujući direktne i indirektne troškove zdravstvenog sektora, te troškove gubitka produktivnosti zbog invaliditeta i prerane smrti.
Foto: Siniša Pašalić/Ras Srbija
Prema podacima Zavoda za javno zdravstvo FBiH, među vodećim uzrocima smrti stanovništva posljednjih godina dominiraju oboljenja koja se, između ostalih faktora rizika, povezuju sa pušenjem.
– Kao i prethodnih godina, od malignih neoplazmi u 2017. godini među uzrocima smrti vodeća je maligna neoplazma bronha i pluća, sa učešćem od 23 odsto. Ove maligne neoplazme su među prvih pet uzroka smrti i kod muškaraca i kod žena. U FBiH puši oko 44 odsto stanovnika u od 18 do 65 godina. U starosnoj dobi 13-15 godina, zabeleženo je 12,7 odsto trenutnih pušača – saopštili su iz ovog zavoda.
U Institutu za javno zdravlje RS kažu da, prema rezultatima Globalnog istraživanja upotrebe duvana i duvanskih proizvoda kod mladih u RS, koje je sprovedeno prošle godine, 9,1 odsto mladih puši cigarete, dok 10,9 odsto konzumira bilo koji oblika duvana ili duvanskog proizvoda.
– Više od polovine mladih ili njih 53,7 odsto izloženo je duvanskom dimu u zatvorenim javnim prostorima. Posebno zabrinjavajući podatak je da 17,4 odsto mladih koji nikada nisu pušili, vjeruje da bi mogli početi pušiti u periodu od narednih 12 mjeseci – ističe specijalista socijalne medicine u IJZ Stela Stojisavljević.
Dodaje da najznačajnije mjere borbe protiv duvanskog dima visoka cijena duvana i duvanskih proizvoda, kako bi se ovi proizvodi učinili nedostupnim, posebno populaciji najmlađih koji još nisu počeli pušiti i razvili duvansku zavisnost. Slijedi kontinuiran nadzor nad upotrebom duvanskih proizvoda, zaštita od izloženosti pasivnom pušenju i dostupnost programa za odvikavanje od pušenja.
Prema podacima IJZ, u Srpskoj je u 2016. godini od raka dušnika, bronha i pluća oboljelo 514 muškaraca i 168 žena, a umrlo 466 muškaraca i 136 žena.
Godišnje umre 9.000 ljudi
U BiH svake godine od posljedica pušenja život izgubi oko 9.000 ljudi, što znači da zbog štetnosti duvanskog dima dnevno u prosjeku umre 25 građana.
Procjenjuje se da je među njima 900 pasivnih pušača, uključujući i djecu, izloženih dimu pravih pušača oko njih i na javnim mjestima, navodi se u saopštenju Svjetske banke u BiH.
– Ako se ništa ne preduzme, u naredne dvije decenije 180.000 ljudi u BiH umrijeće prerano od bolesti koje su posljedica konzumiranja duvana. Gubitak života ima veliki uticaj na porodice, zajednice i zemlju u cjelini, a troškovi liječenja bolesti povezanih sa pušenjem predstavljaju veliki teret za cijelo društvo – navodi se u izvještaju.
