Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti istoričar Slavenko Terzić ocijenio je da je iluzija da se stabilnost Balkana može graditi na rasparčavanju srpskog naroda i protjerivanjima sa njegovih viševijekovnih teritorija.
Terzić je rekao za Večernje novosti da je politika velikih sila prema Srbima i Balkanu spriječila rješavanje srpskog pitanja po uzoru na evropske nacionalne pokrete.
On je ocijenio da su u 19. i početkom 20. vijeka protivnici tome bili Austrougarska i Njemačka, kao i Komunistička partija Јugoslavije, dok je veoma diskutabilna i uloga savezničkih sila iz oba svjetska rata, prije svega Velike Britanije.
Terzić je dodao da su britanski eksperti smatrali da u jugoslovenskoj državi treba spriječiti dominaciju srpskog faktora kao potencijalno uvijek moguće “produžene ruke ruskog uticaja”, a taj politički kliše traje i danas.
Govoreći o crnogorskom zakonu o slobodi vjeroispovijesti, Terzić je rekao da je projekat stvaranja novog identiteta Crne Gore zasnovan na nasilnom odnarođavanju srpskog naroda u Crnoj Gori i suprotstavljen svemu što je klasična Crna Gora vijekovima bila.
– Zakon o kome se govori je samo prelio kap u višegodišnjem nastojanju da se marginalizuje i na kraju poništi sve što je viševijekovna srpska tradicija. Narod u Crnoj Gori, gotovo intuitivno vođen istorijskim iskustvom, osjeća opasnost i namjere unutrašnjih i spoljnih sila koje stoje iza toga – rekao je Terzić.
On je dodao da ono što se dešava danas u Crnoj Gori nije prirodno i da je protivno zdravom razumu, a nije ni u interesu Podgorice, nego drugih međunarodnih činilaca čiji je stari i lako prepoznatljivi cilj korišćenje Crne Gore radi opkoljavanja Srbije i fragmentarizacije srpskog naroda i njegove nacionalne svijesti.
– Dakle, riječ je o jednom narodu koji je u 19. vijeku imao dvije nacionalne države i njihovo ujedinjenje 1918. godine bio je logičan proces objedinjavanja naroda po evropskim uzorima – rekao je Terzić i dodao da se uprkos tome govori o “okupaciji” Crne Gore i o “velikosrpskom agresivnom programu”.
Terzić, koji je do nedavno bio ambasador Srbije u Moskvi, podsjetio je da se Rusija zvanično ne protivi ulasku Srbije u EU, ali da je tvrdo protiv članstva u NATO, jer bi to bilo u suprotnosti sa tradicionalno bliskim odnosima Beograda i Moskve.
Kada je riječ o takozvanom “malom šengenu”, u kojem trenutno učestuvju Srbija, Albanija i Sjeverna Makedonija, Terzić je rekao da surova realnost i velikoalbanski projekat stvaranja etnički čiste države na teritoriji susjednih zemalja upućuju na vrlo oprezno prihvatanje takvog koncepta.
– Neke evropske zemlje u duhu svoje politike istorijskog revanša, žele reviziju rezultata Prvog balkanskog i oba svjetska rata. Sa istoka u duhu neoosmanizma žele da povrate stari uticaj, a SAD to vide kao poligon za prodor prema Crnom moru, Bliskom i Srednjem istoku. Vrlo opasna igra sa nesagledivim posljedicama – dodao je Terzić.
