Iz niza svakodnevnih izveštaja o protestima i okupljanjima u Crnoj Gori protiv zakona o slobode veroispovesti, mediji su kao posebnu zanimljivost objavili vest da su i “Kuči u koloni od nekoliko hiljada, u nedelju, krenuli peške” iz 16 kilometara udaljenog Orljeva u Podgoricu, odakle se kretala litija do crkve Svetog Đorđa pod Goricom i nazad. Ko su Kuči i po čemu su zaslužili ovakav medijski tretman i frenetičan aplauz kojim su dočekani u Podgorici?
Između ostalog, verovatno, zbog zanimljive istorije ovog starog crnogorsko-brdskog plemena nastanjenog na istoku Crne Gore, severoistočno od Podgorice, duž granice s Albanijom, koje je uvek, bez obzira na geografski položaj i okolnosti, izražavalo nepokolebljivo srpsko opredeljenje, ali i zbog Marka Miljanova, koji je u temelje tradicionalne Crne Gore utkao moralni imperativ da su čovečnost,i čast – važniji od života i klasično shvaćenog junaštva.
Marko Miljanov, autor najpoznatije zbirke kratkih priča o onom vremenu i junaku, “Primeri čojstva u junaštva”, je najpoznatija istorijska ličnost ovog plemena.
O istoriji Kuča se malo šta znalo pre nego što je Marko Miljanov, krajem prošlog i na pocetku ovog veka, zapisao narodna predanja o postanku i razvoju ovog plemena.
Prema legendi, osnivač Kuča je izvesni Nenad sin Gojka Mrnjačevića (1355.-1416.), koji je spomenut u osmanskim tefterima.
U Kučima danas živi preko 15.000 stanovnika, s preko 3.000 kuća i oni se izjašnjavaju kao Crnogorci Srbi i Bošnjaci, a najveći broj i vernici Srpske pravoslavne crkve. U selu Koći postoji enklava rimokatoličkih Albanaca.
Po jednoj verziji, ime Kuč potiče od albanske reči Kuq što znači crven. Ovu tezu, koju je prvi lansirao srpski istoričar Ljuba Kovačević, osporio je, zanimljivo, albanski lingvista Idriz Ajeti. Prema drugoj verziji, Kuči su dobili ime po keltskoj reči koja označava visoko brdovito mesto…
Bez obzira da li je tačna ili ne, verzija po kojoj je ime Kuči albanskog porekla nije i jedina veza Kuča sa Albancima, jer je, između ostalog, opšte prihvaćena podela ovog plemena na tri grupe: Stare Kuče (Starokuče), Nove Kuče (Novokuče) i Kuče Albance (Zatrijepčane).
Mnogo je teorija koje dovode u pitanje preciznost ove podele ali tanka linija koja spaja ili razdvaja Kuče i Arbanase, kako u ovom kraju zovu susede Albance prisutna je u gotovo svakoj. Između ostalog i onoj o rodonačelniku jednog ogranka ovog plemena – Drekalu Kastriotu.
Drekale je rodom iz albanskog plemena Beriša a po predanjima bio je čukununuk najvećeg albanskog narodnog junaka Skenderbega. On je zvanični rodonačelnik Novokuča, odnosno Drekalovića koji čine veći deo plemena Kuči.
Novokuči su se sredinom 17. veka razdvojili po veri, a kasnije i po jeziku. Na zahtev Drekalovića, Vladika Visarion Boljević preveo ih je 1638. godine u pravoslavlje (do tada su bili katolici). Zatrijebčani su zadržali katoličku veru i nastavili da govore albanskim jezikom.
I teorije o poreklu Starokuča (starosedelaca na teritoriji na kojoj se prostire ovo pleme uz granicu Crne Gore sa Albanijom) su podednako kontroverzne kao i one o “toponimskom identitetu” ovog plemena.
S obzirom na to koje su sve znamenite istorijske ličnosti, kao i one iz sveta sporta i umetnosti ponosni Kuči, moglo bi se primetiti da pripadnici ovog plemena i imaju čime da se hvale.
Na podužoj listi velikih junaka iz Kuča posebno mesto zauzima Zmaj od Avale, vojvoda Vaso Čarapić, jedan od vojskovođa Prvog srpskog ustanka koji je poginuo u bici za oslobađanje Beograda.
U znak zahvalnosti za junaštvo Zmaja od Avale, Karađorđe je za prvog gradonačelnika oslobodođenog Beograda imenovao Vasovog sina, Iliju Čarapića.
Na listi slavnih Kuča, danas, najviše ima sportista, a među njima počasno mesto zauzima teniserka Ana Ivanović, zatim Duško Vujošević, Dejan Radonjić, Duško Ivanović, Branislav Prelević…
Na listi poznatih Kuča je i jedno od najvećih imena iz plejade “žestokih momaka sa asfalta”, kako su 90-ih godina nazivani viđeniji likovi beogradskog podzemlja – Ðorđe Božović Giška.
Poznati Kuč bio je i legendarni beogradski multimedijalni umetnik Dušan Prelević Prele, kao i nedavno mučki ubijeni srpski političar sa Kosova, Oliver Ivanović.
U listu poznatih Kuča upisao se i najmlađi kandidat na predstojećim predsedničkim izborima u Crnoj Gori, Marko Milačić, koji je predizbornu kampanju, simboličko, i započeo iz plemenske centrale.
Nema plemena u Crnoj Gori čiji pripadnici više drže do te pripadnosti od Kuča.
Ovome u prilog ide i podatak da su Kuči jedino pleme koje ima i svoj sajt, na kojem se, između ostalog, nalaze čak i linkovi koji vode na crtane filmove o kučkim junacima, koji su objavljeni i na Jutjubu.
