Najveći broj prigovora, koje su građani RS uputili udruženjima potrošača u 2019. godini, njih skoro tri četvrtine odnosi se na preduzeća koja isporučuju telekomunikacione usluge, te na toplane, vodovode i komunalna preduzeća zadužena za odvoz smeća.
Po statistikama, koju vodi Odsjek za zaštitu potrošača u Ministarstvu trgovine i turizma RS, od ukupno 3.213 žalbi građana, njih čak 2.403 odnosilo se na ove usluge.
Kvalitet i cijena tih usluga ove godine su bili u fokusu obilježavanja 15. marta, Svjetskog dana zaštite potrošača, saopštilo je šest vodećih udruženja za zaštitu potrošača u RS i Tuzlanskom kantonu. Udruženja “Topeer” Doboj, “DON” Prijedor, “Oaza” Trebinje, “Zvono” Bijeljina i “Reakcija” Banjauka podsjetili su da je upravo ovaj segment zaštite prava potrošača bio u fokusu njihovog rada u 2019. godini.
Sud
U prošlog godini su u Federaciji BiH pokrenuti i prvi sudski sporovi u cilju zaštite kolektivnih prava potrošača. U Mostaru i Travniku potrošači su tužili komunalna preduzeća i opštine. U pojednim slučajevima kolektivnog kršenja prava potrošača podignute su i prijave za utvrđivanje krivične odogovornosti osoba koje rukovode komunalnim preduzećima.
– Nepostojanje ugovora, sa jasno preciziranim pravima i obavezama potrošača u segmentu komunalnih usluga, jednostrano i neosnovano povećanje cijena usluga, promjena uslova isporuke usluge najčešći je oblik kršenja prava potrošača od strane javnih komunalnih preduzeća -navodi se u saopštenju potrošačkih udruženja.
Iz tog razloga je, smatraju oni, nužno da se predstavnicima potrošača omogući da imaju aktivniju savjetodavnu i korektivnu ulogu prilikom kreiranja potrošačkih politika.
Nizak nivo zaštite
Predlažu da se u svim lokalnim zajednicama formiraju savjeti za zaštitu potrošača, što je i zakonom propisano.
– Zakonska obaveza koje su imale opštine i gradovi u RS, da formiraju savete, samo je delimično provedena. Rezultat ovakvog nemara lokalnih zajednica su gruba kršenja prava potrošača i nizak nivo njihove zaštite. S druge strane, u nekim komunalnim preduzećima u RS su formirane komisije koje se bave rješavanjem prigovora potrošača, putem čega je omogućeno da udruženja potrošača, zajedno s pedstavnicima tih preduzećima, učestvuju u rešavanju prigovora građana – kaže Murisa Marić, izvršna direktorka Udruženja “DON”.
Foto: Siniša Pašalić/RAS Srbija
Murisa Marić
Dodaje da je stav potrošačkih udruženja u BiH da je neophodno raditi na unapređenju propisa iz oblasti zaštite prava potrošača, kao i opštih uslova za pružanje usluga komunalnih preduzeća i telekom operatera. Potrebno je zabraniti jednostrano povećanje cijena usluga, kao i izmjene opštih uslova za isporuku usluga telekom operatera bez saglasnosti udruženja potrošača.
Podrška EU
Ove aktivnosti udruženja potrošača će podržati Evropska unija, koz projekat „Doprinos organizaciji civilnog društva zaštiti potrošača u BiH u skladu sa EU standardima“. U sklopu tog projekta će udruženja potrošača pokrenuti najšire javne konsultacije sa drugim organizacijama, ali i sa inspekcijskim organima i nadležnim ministarstvima u Republici Srpskoj i Federaciji BiH, pojašnjava Marićeva.
– Pomenuta kršenja prava potrošača, dakle svih građana BiH, institucionalnog su i sistemskog tipa, te jedino sistemaki mogu biti riješena, kroz dijalog svih nosioca za zaštitu potrošača, stav je vodećih udruženja za zaštitu potrošača – kaže Murisa Marić.
Razumijevanje i konkretno djelovanje u kolektivnoj zaštiti prava potrošača od sistemske diskiminacije, udruženja potrošača očekuju i od strane Ombudsmana za zaštitu potrošača BiH, Regulatorne agencije za komunikacije i Kokurencijskog saveta BiH.
Skupo, skuplje
Usluge telekom operatera u BiH su preskupe, a što je najgore, propisi im omogućavaju da na legalan način jednostrano mijenjaju cijene, dakle poskupljuju ionako već skupe usluge mobilne telefonije, interneta i kablovske televizije, kaže za Srpskainfo Murisa Marić.
Dobra vijest je, dodaje Marićeva, da je u toku procedura za izmjenu Pravila 69 Regulatorne agencije za komunikacije BiH, kojom se reguliše utvrđivanja cijena telekomunikacionih usluga. U ovom procesu, poručuje Marićeva, udruženja očekuju podršku Ombudsmana za zaštitu potrošača BiH.
