Donosimo isječak Elaborata o osnivanju opštine Omarska, u kome se analiziraju prirodni resursi kojima ovo područje raspolaže.
Zemljište predstavlja jedan od važnijih prirodnih resursa na području buduće opštine, a nije zanemariv ni šumski fond. Poljoprivredno zemljište (14.314 ha) čini oko dvije trećine ukupne površine ove buduće opštine, što je odredilo poljoprivredu kao jednu od značajnijih privrednih grana, dok šume i neplodno zemljište zauzimaju oko jednu trećinu.
Tabela 1. Kategorije zemljišta i vlasnička struktura
Kategorija zemljišta
Površina (ha)
Privatno
%
Javno
%
Ukupno
Oranice i vrtovi
9.286
42,56
1.342
6,01
10.628
Voćnjaci
582
2,61
49
0,22
631
Vinogradi
–
–
–
–
–
Livade
1.779
7,96
358
1,60
2.137
Ukupno obradivo zemljište
11.647
52,13
1.749
7,83
13.396
Pašnjaci
628
2,81
290
1,30
918
Ribnjaci
–
–
–
–
–
Ukupno poljoprivredno zemljište
12.275
54,94
2.039
9.13
14.314
Šumsko tlo
2.985
13,36
3.961
17,73
6.946
Neplodno tlo
201
0,90
880
3,94
1.081
Ukupno
15.461
69,20
6.880
30,80
22.341
Grafikon 1.Struktura zemljišta
Izvor: RZSRS
Na obradivo zemljište otpada 13.396 ha, što čini 93,58% poljoprivrednih površina, odnosno 59,96% površine buduće opštine.
Grafikon 2. Struktura obradivih površina
Izvor: RZSRS
Kao što se može vidjeti na prethodnom grafikonu, od obradivog zemljišta najveći udio zauzimaju oranice i vrtovi i to preko 80%.
Ocjena trenutnog stanja stočarstva, voćarstva, ratarske proizvodnje i povrtarstva
Posljednjih 20 godina i ratnih dešavanja na ovim prostorima najviše štete u oblasti poljoprivrede pretrpio je stočni fond. Zvanični podaci iz oblasti stočarstva ne prikazuju realne podatke stvarnog stanja stočnog fonda na području buduće opštine Omarska. Negativna je statistika smanjenja, odnosno stagnacije, prije svega, tovne junadi, koza, ovaca i konja, dok se broj mliječnih goveda, svinja, peradi i košnica pčela povećao.
Govedarstvo
Govedarstvo je uopšteno, po visini ulaganja, najvrednija stočarska proizvodnja. Ovo je svakako slučaj kod manjih i sasvim malih gazdinstava koja na svojim površinama ne mogu uzgajati krupnu stoku u nepovoljnim i nestabilnim uslovima privređivanja. Dakle, stočarstvo na području buduće opštine Omarska je u naturalnim okvirima privređivanja. Za robnu proizvodnju u stočarstvu proizvođač nije stvorio odgovarajuće preduslove, nema visoko kvalitetnih grla, odgovarajuće opreme i objekata, zato nema ekonomskog opravdanja kada je u pitanju takva proizvodnja. Na osnovu toga proizlazi i struktura goveda gdje zastupljenost krava i steonih junica ne obezbjeđuje normalnu reprodukciju stada, dok gazdinstva sa dvije ili tri krave ne osiguravaju normalnu reprodukciju. Osnovna ocjena je da je stočarstvo još nedovoljno razvijeno.
Voćarstvo
Znatne površine pod voćnjacima, kao i povoljni prirodni uslovi za dalji razvoj ove grane poljoprivredne proizvodnje, daju području buduće opštine Omarska naglašen značaj u voćarskoj proizvodnji. Na podzolastom zemljištu kozarskog prigorja uspješno se gaji voće, naročito šljiva, zatim jabuka i kruška. U prosjeku, od 2015. do 2018. godine proizvodnja nekih voćnih vrsta ima pozitivan trend u odnosu na prethodni vremenski period. Posebno treba istaći da su postojeći voćnjaci i novozasađeni voćnjaci privatnog sektora na uzlaznoj putanji.
Ratarska proizvodnja
U periodu 2015–2019. godina žitaricama je zasijano oko 57% poljoprivrednih površina. Od žitarica najzastupljeniji su kukuruz i pšenica, dok su površine gdje se siju ječam, zob i druge žitarice znatno manje. Po obimu proizvodnje i površini na kojoj se proizvodi kukuruz je svakako najvažnija poljoprivredna kultura. Međutim, kukuruz se proizvodi uglavnom za internu reprodukciju na gazdinstvu (prije svega, za uzgoj i tov svinja, silaže itd.). Što se tiče proizvodnje industrijskog bilja zastupljena je soja, ali samo na malim površinama.
Povrtarstvo
Površine gdje se uzgaja povrće značajno se povećavaju iz godine u godinu. Ovdje je potrebno istaći tendenciju rasta proizvodnje povrća u zaštićenom prostoru (plastenička proizvodnja). Povećanje ove proizvodnje proizlazi iz činjenice da Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske i lokalna zajednica subvencionišu ovaj vid proizvodnje. Najzastupljenije kulture u proizvodnji su krompir i kupus. Proizvođači koji se intenzivno bave povrtarstvom postižu prosječne evropske prinose.
Zaključak
Prioriteti budućeg razvoja trebalo bi da budu unapređivanje i razvoj plasteničke proizvodnje, te stočarstva i voćarstva na brdskim dijelovima buduće opštine. Problem u proizvodnji voća i povrća je nepostojanje sistema organizovanih otkupnih mjesta, kao i plasman ovih proizvoda (zadruge, hladnjače, prerađivački kapaciteti i drugo), kako bi se obezbijedilo povezivanje proizvođača i kupaca na stalnoj osnovi. U narednom periodu potrebno je preduzeti aktivnosti na uspostavljanju marketinške infrastrukutre u poljoprivredi.
