Pravoslavni vjernici u Srbiji i Srpskoj 14. jula i 14. novembra obilježavaju praznik posvećen braći Svetom Kozmu i Damjanu, odnosno slave Svete Vrače.
Svi sveci se smatraju zaštitnicima ljekarske profesije. Prema predanju, svetitelji su pomagali i liječili ne tražeći za uzvrat ništa “radi dobitka i bogaćenja, već Boga radi” pa su u narodu poznati kao sveti Besrebrenici.
– Sveti Kozma i Damjan, braća po tijelu, rodom iz Azije, sijali su dobrim djelima, pa dobiše od Boga dar iscjeljenja i darovaše zdravlje i dušama i tijelima liječeći svaku slabost i svaku nemoć – zapisao je vladika Nikolaj Velimirović.
Zapisano je, takođe, da je Kozma “ljuto zamjerio Damjanu kada je od Paladije, žene koju su izliječili od teške bolesti, uzeo tri jajeta i da je čak tražio da ga po smrti ne sahrane pored brata”, piše Kurir.
Svetitelji su ipak sahranjeni jedan pored drugoga u mestu Feremanu. Svetitelji Kozma i Damjan, u narodu poznati i kao sveti Vrači, predstavljaju se na ikonama i freskama u srednjovekovnoj odjeći, s kovčežićima u kojima su nosili lijekove.
Jedna od najpoznatijih fresaka s likovima svetih Kozme i Damjana nalazi se u Pećkoj patrijaršiji, iznad sarkofaga arhiepiskopa Danila Drugog. Prema kanonu SPC, svetitelji Kozma i Damjan, u narodu poznati i kao Sveti Vrači, slave se dva puta godišnje – 14. jula kada je umro Kozma i 14. novembra na dan smrti Damjanove.
U kalendaru Srpske pravoslavne crkve Sveti Kozma i Damjan, odnosno Sveti Vrači, nisu upisani crvenim slovom i nije obavezan post.
U narodu postoji vjerovanje da na ovaj praznik treba izgovoriti molitvu za ozdravljenje, ali i da je dobro raditi teške fizičke poslove i da bez prijeke potrebe ne treba izlaziti iz kuće.
Kako su Kozma i Damjan cijelog života iscjeljivali bolesne, vlada vjerovanje da na današnji dan treba izgovoriti molitvu za ozdravljenje. Ovu molitvu trebalo bi čitati počev od današnjeg dana, 40 dana za redom, i bićete zdravi onoliko koliko vjerujete da vam to može pomoći.
