Najviši zakonodavni organ Republike Srpske, Narodna skupština obilježava 30 godina postojanja. Nastala iz nužde, kao samozaštita političkog i društvenog identiteta srpskog naroda, bila je i ostaće jedan od najvažnijih stubova Republike Srpske, čuvar ustavnog poretka, garant vladavine zakona i poštovanja demokratskih prava i sloboda svih građana.
Za tri decenije preživio je Parlament Srpske i Republika Srpska, ono što neke države nisu ni za tri vijeka – nametnuti rat u kojem je poginulo skoro 24.000 boraca. Poslijeratno nasilje međunarodnih vojnih i političkih snaga i konstantne nasrtaje. I nije posustao! Naprotiv, uspješno je izvršavao i izvršava svoje normativne, demokratske zadatke! Pa i u posljednjim burnim sedmicama!
Nastala je na razvalinama bivše jugoslovenske zajednice, kao iznuđeni, mudar i vizionarski odgovor! Narodna skupština Republike Srpske, prvobitno nazvana Skupština srpskog naroda u BiH!
Mnogo prije krvoprolića, sarajevski “utopisti” počeli su “pripreme”. Јoš 1989. godine nikada ukinuta organizacija “Mladi muslimani” i zvanično je osnovala Muslimansku stranku kao kratkotrajnu preteču Stranke demokratske akcije, sa Alijom Izetbegovićem na čelu.
Već u februaru 1990. godine u Grudama je zasjedao Inicijativni odbor Hrvatske demokratske zajednice. A tek pet mjeseci kasnije, o Petrovdanu, osnovana je i Srpska demokratska stranka. Prvi višestranački izbori, tek formirane stranke i njihove poslanike, doveli su u skupštinske klupe. Gotovo cijelu godinu preživljavali su srpski poslanici osionost, u startu uspostavljene muslimansko-hrvatske političke i nacionalne koalicije, koja je pokušavala da Srbima oduzme konstitutivnost i ustavni položaj – ignorišući im pravo da odlučuju o svojoj i o državnoj sudbini BiH. Kulminiralo je 14. oktobra 1991. godine.
– Ako bi bili usvojeni prijedlozi iz Memoranduma predstavljali bi frapantno negiranje političke volje srpskog naroda u BiH, jer bi se on po slovu i duhu tih prijedloga mimo svoje volje izveo iz Јugoslavije – rekao je poslanik u Skupštini SR BiH Vojslav Maksimović.
No, mimo volje srpskih kolega, hrvatsko- muslimanski blok, uz pristrasnu ulogu Evrope i Amerike u jugoslovenskoj krizi, Memorandumom i platformom odvojio je BiH, od jugoslovenske zajednice. Ne pitajući za cijenu! A srpski poslanici – sa masovnim ubijanjem predaka i zatiranjem srpske kulture suočeni dva puta – u dva svjetska rata – u istom vijeku.
– Posebno su još bile svježe rane iz perodioda od 1941. – 1945. godine, o tome kakvu je sudbinu kakav genocid doživio srpski narod i to je bila jedna poruka da se ne ide tako olako u suverenu BiH – istakao je poslanik prvog saziva Skupštine srpskog naroda u BiH Momir Tošić.
Posmatrajući pride zbilju u Hrvatskoj i srozavanje konstitutivnih sunarodnika na nivo ponižene i mrske nacionalne manjine – zločine u Gospiću, Pakračkoj dolini, Zagrebu, Osijeku…. odlučili su se za iznuđeni odgovor! Njih 84 – združeno i jedinstveno! 24. oktobra 1992. godine u Sarajevu je donesena odluka o osnivanju Skupštine srpskog naroda u BiH! Uslijedio je plebiscit o ostanku u bivšoj državi, a na njegovim osnovama, 9. januara 1992. godie donesena je Deklaracija o proglašenju Republike Srpskog naroda u BiH. Rođena je Republika Srpska!
– Mi smo mislili da će naš prvi korak nekako upozoriti sve te aktere da se malo okrenu na naš vapaj za ostvarivanje ravnopravnosti i za uvažavanjem legitimne uloge srpskog naroda. Međutim, ni ta odluka kao signal, kao znak upozorenja, kao molba i vapaj da se prestane sa negiranjem srpske ustavne uloge nije pomogao – naveo je koautor Ustava Republike Srpske Radomir Lukić.
Na krilima stranog podsticaja muslimani i Hrvati su nastavili ishitreni sunovrat u građanski rat. A Srbi – borbu za svoj istorijski, politički i ustavni subjektivitet. Razumno i postepeno, oživljavajući odluke, Deklaracije i na kraju Ustav! Kao temeljni dokument samozaštite i samoodbrane! I kao krunu državotvornog procesa. Srpski odgovor na separatističke težnje Muslimana i Hrvata i sve veće tenzije koje su vladale u Sarajevu, inicirale su martovsko izmještanje sjedišta Skupštine u Pale – gdje je i u ratu, obavljala svoju ustavotvornu djelatnost.
– Ono što je srpska politička elita, intelektualna elita u političke svrhe uradila 1991. i 1992. godine jeste u stvari jedini način da se srpski narod zapadno od rijeke Drine održi na tom prostoru. I u tom pogledu Srpska i njen institucionalni okvir i dan danas jedini je garant opstanka – poručio je istoričar Draga Mastilović
Preživljavale su zajedno Srpska i srpski Parlament i poslijeratne teške, izazovne godine. Brojna iskušenja! Najteže – u vremenu nekažnjene samovolje visokih predstavnika. Primjenjivali su silu, kršili Ustav i zakone, smjenjivali zvaničnike pa i poslanike, nametali odluke…i bili u službi samo jedne strane u BiH. No Srpska je uspjela da očuva visok stepen državotvornosti. A Parlament da ponosno ponese štafetu najuspješnijeg, ne samo u BiH.
– Uz preporuku da Narodna skupština nastavi ovakav način djelovanja da bude zaštitni znak demokratskih procesa na ovim prostorima koji svoju efikasnost pokazuje nizom godina -rekao je predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Nedeljko Čubrilović.
Za tri decenije postojanja – 10 poslaničkih saziva izglasalo je oko 2.000 zakona, mnogo više odluka, rezolucija, deklaracija, preporuka…. I onda, i danas, u turbulentnim vremenima, ovaj čuvar ustavnog poretka i demokratičnosti, branio je i brani interese svog naroda i svih građana. I zbog toga, sabornost srpskih poslanika trebalo bi da bude imperativ i sada! Baš kao devedesetih
