Građani Srpske koji poštuju julijanski kalendar, 7. januara dočekuju najradosniji hrišćanski praznik Bozić, te ovaj dan se trude da ispoštuju sve običaje i tradiciju koje on nalaže.
Božić se praznuje, kao uspomena, na dan rođenja Gospoda Isusa Hrista, Sina Božijeg, predstavlja praznik rađanja novog života, praznik djece i detinjstva, te praznik roditeljstva.
Ovaj poseban dan prati niz običaja i obreda koju svaka porodica poštuje. Obilježavanje božićnih praznika traje nekoliko dana i kreće 6. januara, na Badnji dan kada se donosi badnjak u kuću i pravi bogata trpeza.
Predbožićni post
Ono što prethodi ovom prazniku i što predstavlja uvod jeste Predbožićni post koji traje četrdeset dana.
Po vjerovanju starijih članova porodice ovaj period predstavlja vrijeme pranja grijehova, čišćenja organizma, da se duša i savjest očiste od loših stvari.
Badnji dan
Badnjica, odnosno Badnji dan je zadnji dan posta, te predstavlja uvod u božićne praznike.
Na ovaj dan domaćin zajedno sa nekim mlađim članom porodice ustaje prije svitanja i odlazi po badnjak. Ukoliko je to ipak organizovano tako da ide više ljudi iz sela ili lokalne zajednice onda ovaj pohod u većini slučajeva predvodi sveštenik iz tog kraja.
Taj običaj je pretežno isti u svim krajevima Republike Srpske, osim u nekim većim gradovima gdje nije moguće otići u sječu, već se Badnjak kupuje na pijaci tokom Badnjeg dana.
Badnjak koji se sječe je pretežno hrast ili cer i simbolište drvo koje su nekada pastiri donijeli u pećinu gdje je rođen Isus Hrist i koji je založen kako bi se oni zagrijali.
Prilikom sječe Badnjaka, domaćin mu se obraća kao živom biću, uz pozdrav „Dobro jutro junače, badnjače“ te ga sječe iz tri puta. Donosi ga kući gdje ga dočekuje domaćica koja ga posipa pšenicom ili kukuruzom i onda se prislanja uz kuću do naveče, kada ga domaćin unosi u kuću.
U međuvremenu, domaćica priprema bogatu posnu trpezu koja se služi naveče kada se svi članove porodice okupe u kući.
Za Badnji dan svi poste, čak i oni koji se nisu pridržavali božićnog posta, taj dan se pridržavaju tog običaja, s tim da se priprema raznovrsnija trpeza nego inače s obzirom da ovaj dan označava kraj posta.
Ono što domaćica taj dan pripremi za gozbu pretežno su tradicionalna posna jela koja se nađu na svačijoj trpezi, a to su posna supa, posebne čorbe, razne vrste riba, posni pasulj, pite, te salate. Naravno neizostavan dio trpeze su i posni kolači.
Kao dobra poslastica koja se svakoj porodici može naći na trpezi je i „čorba od pečenog paradajza i paprike“ a čiji recept dijeli Kuhinjica.
Kada se okupi cijela porodica u kući, unosi se slama i posipa ispod stola gdje najmlađi članovi porodice pijuču, a domaćica im baca poklone.
Najradosniji hrišćanski praznik – Božić
Obilježavanje Božića kreće odlaskom domaćina na Božićnu liturgiju koja se u gradovima Republike Srpske organizuje u različitim satnicama.
Iako većina pravoslavnih crkava i hramova liturgiju, odnosno poznatije u narodu kao Uranak održava ujutru od četiri ili pet ujutru, postoji ipak određen broj zajednica čija molitva kreće već u ponoć, kao što je slučaj u u glavnom gradu Srpske.
Na molitvu idu domaćin i oni članovi porodice koji nemaju nikakva zaduženja oko pripreme božićne trpeze i Božića.
Domaćica ostaje u kući gdje priprema doručak, kuva česnicu i priprema razne poslastice.
Kada se sve pripremi, porodica se okuplja za trpezom gdje se čita očenjaš i lomi česnica, te gosti raznim poslasticama.
Prilikom najradosnijeg praznika, porodica ujutru dočekuje svog prvog gosta, polaznika, kojeg domaćica posipa pšenicom kao vid dobrodošlice i daruje poklonom.
Ostatak dana provede u gošćenju sa članovima porodice i blagostanju.
Stariji članovi porodice vole da kažu da srpski običaji su pravljeni tako da na taj dan svima bude lijepo i dobro, i ljudima i životinjama.
Božićna trpeza
Božićna trpeza se sa posebnom pažnjom planira i priprema. Domaćini tokom Badnjeg dana nabavljaju i pripremaju pečenicu.
Prema predanjima starijih, nekada je u većini domova pripremano jagnje, međutim, to je sad malo drugačije, pa se na trpezi pretežno nađe svinjetina.
Svaka porodica se trudi da gozba za Božić bude što bogatija.
Jela koja se pripremaju tog dana su različita i raznovrsna. Na stolu se pretežno nađu meza, supa, sarma, pečenje, salate i razne druge poslastice.
Neizostavan dio trpeze su i salate, pa se taj dan na sto stavljaju kisele salate, engleska, ruska ili caciki salata.
Najljepši dio dolazi na kraju a to su kolači. Za pripremu ovih poslastica domaćice se dodatno potrude te se na trpezi nađe više vrsta kolača, torti ili nekih drugih vrsta deserta.
Kolač koji je jednostavan za napraviti i koji se može naći na svakoj božićnoj trpezi jesu „Kuglice sa orasima i kajsijama“, a recept dijeli Kuhinjica.
