Danas se navršilo 108 godina od rođenja blaženopočivšeg patrijarha srpskog Pavla, jednog od najomiljenijih i najpoštovanijih poglavara Srpske pravoslavne crkve.
Patrijarh Pavle, čije je svjetovno ime bilo Gojko Stojčević, rođen je na veliki pravoslavni praznik Usjekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja 11. septembra 1914. godine u Kućancima kod Donjeg Miholjca u Slavoniji.
Osnovnu školu završio je u Kućancima gdje je, nakon smrti oba roditelja, brigu o njemu i njegovom bratu Dušanu preuzela očeva sestra Senka.
Nižu gimnaziju završio je u Tuzli, višu gimnaziju i šestorazrednu Bogosloviju u Sarajevu, a diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, gdje je vanredno završio i više razrede Šeste beogradske gimnazije da bi mogao da upiše uporedo i Medicinski fakultet, na kojem je stigao do druge godine studija.
Drugi svjetski rat zatekao ga je u Beogradu, da bi ga u proljeće 1942. godine njegov školski drug jeromonah Jelisej odveo u manastir Svete Trojice na Ovčaru. Od 1944. godine radio je kao vjeroučitelj i vaspitač u Banji Koviljači, u domu za djecu izbjeglu iz Bosne.
Odatle je iz zdravstvenih razloga, budući da je obolio od tuberkoloze, otišao u manastir Vujan u selu Prislonica, između Čačka i Gornjeg Milanovca, gdje je boravio do 1946. godine, a u kojem se izliječio.
Zamonašio se 1948. godine u manastiru Blagoveštenje u Ovčarsko-kablarskoj klisuri i dobio ime Pavle koje mu je dao iguman Julijan Knežević. Iste godine rukopoložen je u čin jerođakona.
Bio je sabrat manastira Rača u Podrinju, radio je i kao pomoćni nastavnik Bogoslovije “Svetog Kirila i Metodija” u Prizrenu. Jeromonah postaje 1954. godine, ubrzo potom i protosinđel, da bi 1957. godine, nakon dvogodišnjih postdiplomskih studija u Atini, postao arhimandrit.
U maju 1957. godine izabran je za episkopa raško-prizrenskog i na Kosovu i Metohiji proveo je 33 godine.
Za patrijarha Srpske pravoslavne crkve izabran je 1. decembra 1990. godine, zamijenivši na tom mjestu teško oboljelog patrijarha Germana.
Njegovo puno ime i titula glasili su Njegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin Pavle.
Patrijarh Pavle ustoličen je 2. decembra 1990. godine u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila u Beogradu i tada je poručio da mu je jedini program rada – Jevanđelje.
Na tronu Svetog Save kao patrijarh srpski bio je 19 godina, a u njegovo vrijeme osnovana je Akademija Srpske pravoslavne crkve /SPC/ za umjetnost i konzervaciju, vraćena je vjeronauka u javne škole, a Bogoslovski fakultet u okrilje Univerziteta.
Posjetio je brojne pravoslavne crkve – carigradsku, aleksandrijsku, jerusalimsku, rusku, bugarsku, rumunsku, grčku, gruzijsku, kao i srpske eparhije i parohije u SAD, Kanadi, Australiji, Mađarskoj i Rumuniji i nosilac je najviših crkvenih i državnih odlikovanja.
Bio je počasni doktor Bogoslovskog fakulteta i Akademije Svetog Vladimira u NJujorku. Govorio je grčki, ruski i njemački jezik.
Odlikovan je državnim Ordenom Nemanje prvog stepena, Ordenom Karađorđeve zvijezde prvog stepena i ruskim ordenom “Dostojanstvo” zbog “značaja koji je imao u danima iskušenja kroz koje su srpski narod i Crkva prošli”.
Vlada Srbije je 13. januara 2005. godine imenovala patrijarha Pavla za počasnog predsjednika Fonda za Kosovo i Metohiju.
Tokom posjete Rusiji u januaru 2002. godine patrijarhu Pavlu su uručene dvije značajne nagrade – Međunarodnog fonda za unapređenje jedinstva pravoslavnog naroda i Fonda Svetog apostola Andreja Prvozvanog.
Objavio je dvije knjige – “Pitanja i odgovori čtecu pred proizvodstvo” i “Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog”. Zaslugom patrijarha Pavla objavljeno je i dopunjeno izdanje “Srbljaka”.
Lična biblioteka patrijarha Pavla pripala je fondu Biblioteke Patrijaršije SPC i ima status kulturnog dobra, a čuva se u prostorijama konaka manastira Svetog arhangela Mihaila u Rakovici.
Poruke blaženopočivšeg patrijarha Pavla, među kojim je najpoznatija “Budimo ljudi”, i danas se često ponavljaju.
– Čovjek ne može da bira vrijeme i mjesto gdje će se roditi, niti prilike i okolnosti u kojima će živeti. To ne zavisi od nas. Ali, ono što zavisi od nas i što se od nas očekuje jeste da budemo ljudi – uvijek i svuda. Da nas kao ljude prizna za svoje Bog, a prepoznaju preci i upoznaju savremenici – riječi su patrijarha Pavla.
Patrijarh srpski Pavle preminuo je 15. novembra 2009. godine u 95. godini na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu, a po vlastitoj želji sahranjen je u beogradskom manastiru Rakovica.
Na posljednji počinak ispratilo ga je više od pola miliona ljudi.
Grob blaženopočivšeg patrijarha Pavla svake godine posjećuje na hiljade pravoslavnih vjernika.
