Zagovaranje, ponovnog aktiviranja rudnika mrkog uglja u Lješljanima kod Novog Grada, podsjetilo je na istoriju ovog kraja, sada najpoznatog po ljekovitoj vodi.
Ipak, između dva svjetska rata, Lješljani su bili važno rudarsko mjesto.
Odavde je eksploatisan kvalitetan ugalj, radilo je više stotina rudara, postojalo veliko rudarsko naselje…
O tome svjedoče i malobrojne fotografije.
Međutim, dokaze da su rudari i tada teško živjeli, da su njihove plate bile nedovoljne a nezadovoljstvo konstantno, pronalazimo u dokumentima iz tog doba.
Institut za istoriju radničkog pokreta Sarajevo, objavio je izvještaj o štrajku rudara u Lješljanima 5. avgusta 1919. godine.
Rudari su tada,obustavili iskopavanje uglja i stupili u štrajk.
Do štrajka je došlo zato što je dio radnika tražio izjednačavanje nadnica za sve rudare, bez obzira na učinak i zalaganje pojedinaca.
1 od 3
Drugi zahtjev radnika, odnosio se na snižavanje cijena životnim namirnica u radničkom konzumu.
Odmah su povedeni pregovori o radničkim zahtjevima, u kojima je učestvovao i komesar iz Zagreba (Franjo Turković).
Prvi zahtjev radnika je odbijen kao neosnovan, jer ko više i bolje radi, treba i da više zaradi, a cijene nekim artiklima u konzumu su snižene.
Tako je postignut sporazum i obustavljen štrajk.
Priložena je cijela tabela nadnica u kojoj su iskazana sva zanimanja i kvalifikacije radnika.
Uglavnom, nadnice kvalifikovanih i visokokvalifikovanih radnika kreću se od 32 do 40 kruna, nekvalifikovani radnici imaju od 28 do 32 krune, a djeca i mladi radnici od 16 do 24 krune.
Radnici koji rade u akordu imaju povišicu od 25 odsto, dok je zahtjev za povećanje plata namještenicima za 250 odsto odbijen s motivacijom da su oni nedavno takvu povišicu dobili.
Ostale odredbe ovog ugovora ponavljaju ono što je u proglasu direktno već rečeno, da će živežne namirnice zadržati staru cijenu, da niko zbog toga što je organizovan nece biti otpušten itd.
Zanimljivo je da su ovakav ugovor potpisali i radnički povjerenici koji uopšte nisu pregovarali nego su oni potpuno saglasni sa gore navedenim pogodbama.
Ni kasnije, situacija nije bila bolja. Naime, septembra 1936. godine takođe je vođen štrajk u rudniku uglja “Lješljani” kod Bosanskog Novog, navodi se u dokumentima Institut za istoriju radničkog pokreta Sarajevo, ali nema obrazloženja povoda za ovaj postupak rudara.
1 od 4
Sada je na mjestu rudarskog naselja šuma, nema rudnika, naselja ni tragova rudarenja.
Odavno se u ovom kraju ne prepoznaje intenzivan život iz perioda Kraljevine Jugoslavije, niti veliko naselje sa brojnim radnicima i stanovnicima. Sve je nestalo i opustjelo.
Ova tema je samo podsjećanje na neko drugo, zaboravljeno vrijeme potkozarskog kraja.
