Kada se drugog dana avgusta iz daljine začuje grmljavina, narod kaže da to Sveti Ilija gađa đavole i da treba dobro pogledati mjesto gdje grom udari, jer bi tu mogao da se krije nečastivi.
Po predanjima i svetim knjigama, grmljavinu zapravo proizvode kola kojima se prorok vozi po nebu i oblacima, a vuku ih četiri konja iz čijih nozdrva izbija plamen. Upravo tako je neustrašivi zaštitnik prirodnih sila i pilota prikazan na većini ikona.
Sveti Ilija, u narodu poznat kao Gromovnik, “pada” u najsušnije i najtoplije doba godine. Vjeruje se da je on taj koji određuje kada će padati kiša i gdje će biti suša. Zbog toga se i danas u seoskim krajevima zadržao običaj da se 2. avgusta nikako ne radi u polju, da se ne bi navukao gnjev velikog svetitelja. Ipak, smatra se da nakon njegovog praznika ljeto lagano popušta, pa je iz davnina ostala i čuvena izreka da je “poslije Svetog Ilije sunce sve milije”.
Ilija, ili Elaja (na hebrejskom Eliyahu), iz grada Tesvita, bio je izraelitski prorok iz 9. vijeka prije nove ere. Pominje se u svetim knjigama Talmudu, Bibliji i Kuranu, što dovoljno govori koliko da poštuje i u hrišćanstvu, i u judaizmu, i u islamu.
Suprotstavio se oholom vladaru
Kada se rodio, njegov otac Sabah vidio je anđele kako povijaju bebu ognjem i hrane je plamenom, najavljujući kakav će biti njen karakter, ali i sila i moć. Mladost je proveo u dubokom razmišljanju i molitvi, često sam u pustinji.
Tadašnji car Ahav, pod uticajem žene, napustio je vjeru Mojsijevu i počeo da slavi tuđe bogove. Ilija mu se suprotstavio smatrajući ga otpadnikom, i prorokovao sušu i glad. Zbog gramzivosti i nepravdi koju je vladar činio narodu, Ilija je prorekao da će njemu i njegovoj ženi psi lizati krv poslije smrti, što se i obistinilo.
“Prorok Ilija išao je po Hananu u pratnji svog učenika Jelisija. Kad stigoše u Jerihon, na oči pedeset drugih proroka udari plaštom po Jordanu i voda se razdvoji na dvije strane. Kad pređoše na drugu obalu, podiže se grdan vihor, ognjena kola sa plamenim konjima rastaviše ih i odnesoše Iliju na nebo”.
Sveti Ilija, prema tome, nije umro, već je živ otišao na nebo.
Simbol snage, hrabrosti i neustrašivosti
Bog je takođe učinio mnoga čuda kroz Iliju, uključujući vaskrsenje, spuštanje vatre sa neba i ulazak u raj “ognjem”, navodi Wikipedia. Takođe je prikazan kao vođa škole poznate kao “Sinovi proroka”, a tu ulogu je nakon Ilijinog vaznesenja preuzeo Jelisej, njegov učenik i najodaniji pomoćnik.
U našem narodu od davnina se, kao i Ognjena Marija, smatra “ljutitim” i “ognjevitim” svecem. Prelaskom u hrišćanstvo, Srbi su mnoge osobine svog starog boga Peruna, koji je upravljao munjama i gromovima, prenijeli na ovog proroka. Po tradiciji, Sveti Ilija se vozi na vatrenim kolima koja vuku četiri konja, iz čijih nozdrva izbija plamen, i tako je predstavljen na većini ikona. Grmljavina je tutnjava kola kojima krstari po nebesima. Na nekim predstavama drži nož, simbol borbe protiv lažnih proroka, ili ga vidimo kako sjedi u pećini gdje se sklonio od oholog cara Ahava, dok mu gavran donosi hranu.
U kraljevini Srbiji, Sveti Ilija je, kao zaštitnik neba i plamena, bio zvanična slava vazduhoplovaca, obnarodovana ukazom iz 1924. godine. S dolaskom komunizma prestala je da se obilježava, da bi od 1992. ponovo počela da se slavi.
Tri dana prije i tri poslije svetog Ilije, u narodu se zovu kresovi i tada žene ne peru košulje da se ne bi iskrzale. Na svetog Iliju ne ulazi se u vinograde, a vjeruje se da tih dana ni orlovi vodu ne piju nego pište u vazduhu.
Čuvajte se Ilijinog gnjeva
Na Ilindan, crveno slovo i jedan od najvažnijih ljetnih praznika, ne radi se u polju, zbog straha od groma, grada i vetra koje svetac može poslati ako je nezadovoljan. Kada na Ilindan grmi, narod vjeruje da će biti štete na rodovima oraha i lješnika.
Dobro je, kažu, uzeti i malo meda, jer onaj izvučen na Ilindan ima ljekovita svojstva. Preporučuje se da se maže djeci po obrazima kako bi ostala zdrava. Takođe, mnogi dječaci nose ime ovog svetitelja, koje u prevodu sa hebrejskog znači “moj Bog je Jahve”.
Sveti Ilija je figura koja povezuje biblijski čudo, hrišćansko shvatanje i staroslovenske mitove. Simbol snage, hrabrosti i neustrašivosti, zaštitnik je prirodnih sila, neba, pilota, i vječni čuvar naroda od stihija kao što su oluje, gromovi i vatra.
Prema predanju, Sveti Ilija će, kao ozbiljan propovednik moralnih vrijednosti, biti preteča drugog dolaska Hrista i pred kraj sveta će se ponovo pojaviti kako bi suzbio moć Antihrista, prenosi Kurir.
