Novi Grad na sjeverozapadu Republike Srpske, na ušću Sane u Unu, na oko 220 metara nadmorske visina posjetiocima je interesantan tokom cijele godine, a posebno ljeti kad se u ovoj lokalnoj zajednici organizuju brojne kulturne, sportske i zabavne manifestacije.
Svake godine, povodom Dana opštine – Petrovdana, u Novom Gradu se organizuje oko 30 manifestacija koje zajedno nose naziv Petrovdanski dani.
Od polovine juna do kraja jula Novljani i sve koji posjete ovu lokalnu zajednicu imaju priliku da se upoznaju sa kulturom, tradicijom, sportskim aktivnostima i tradicionalnom kuhinjom.
Najviše učesnika okupi Una regata lađom niz Unu, posljednje subote u julu, kada je na rijeci Uni više od 800 ljudi iz regiona.
Ovo druženje na krajiškoj ljepotici postaje tradicija i svake godine privlači sve više turista.
Rijeka Una je dobila ime od starih Rimljana, koji su prvi put ugledavši njenu živopisnu ljepotu i čuvši žubor njenih slapova, rekli Una što bi u prevodu značilo jedna, jedina.
Una je nepresušna inspiracija slikara, pjesnika i muzičara koji su njenu ljepotu ovjekovječili na slikama, u stihovima i pjesmama.
Od ukupno 207 kilometara toka, Una kroz Novi Grad protiče na 35 kilometara kao granična rijeka sa Hrvatskom.
Una je karakteristična po živopisnoj ljepoti, smaragdnozelenoj boji vode, velikom broju sedri i žuboru njenih slapova koju upotpunjuje netaknuta priroda.
Svake godine, plaže uz rijeku Unu pune su kupača, a posebna atrakcija je gradska plaža Ada.
Unska lađa je neraskidivo vezana za Novi Grad iako nema pisanog traga u kojem vremenu se počela koristiti na rijeci Uni, a usmeno predanje kaže više od 200 godina.
Iako je nekad imala komercijalnu svrhu, danas Unska lađa prevozi sve koji žele da u miru uživaju u ljepoti rijeke i prirode koja je okružuje.
Prvi maraton u BiH organizovan je u Novom Gradu 2013. godine od kada Atletski klub “Sloboda” organizuje trku od Hašana, rodnog mjesta književnika Branka Ćopića u opštini Krupa na Uni do Novog Grada u dužini od 42,2 kilometra.
Staza maratona najvećim dijelom prolazi kroz prirodne predjele.
Novi Grad je domaćin Likovne kolonije “Rakani”, koja je pokrenuta 1985. godine, na kojoj početkom avgusta umjetnici traže inspiraciju pored rijeke Une, a djela ostaju u likovnom fundusu.
Novi Grad ima potencijal za lov i ribolov, u vodotocima u ovoj lokalnoj zajednici obitava 37 vrsta ribe, što je dokumentovano i studijom istraživanja svih vodotokova na području ove lokalne zajednice.
Seoski turizam na području oce opštine ima potencijal koji još nije dovoljno iskorišten.
Poljoprivredna zadruga “Agrojapra” i nekolicina seoskih domaćinstava pokušavaju da ovu vrstu turizma uvrste u sveukupnu turističku ponudu.
Jedna od najvećih atrakcija Novog Grada je poznata gradski kej, tri kilometra duga i kamenom ozidana obaloutvrda, s alejom sjenovitih kestena i mirisnih lipa.
Građen je u više faza, glavne radove započela gradska uprava u austrougarskom periodu od 1903. do 1906. godine, a nastavila kraljevska vlast od 1934. do 1937. godine.
Preostali neozidani međuprostor s nešto povišenom obalom je nakon velikih poplava 1954. i 1955. godine dozidala tadašnja vlast, a uzvodni vidorijski dio ozidan je poslije izgradnje hotela 1985. godine.
Kej je poznato šetališe u Novom Gradu jer se cijelom dužinom može uživati u pogledu na rijeku Unu.
Posjetiocima je interesantna Vijećnica sagrađena 1888. godine u pseudomavarskom stilu.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je 2006. godine donijela odluku kojom se Vijećnica u Novom Gradu proglašava nacionalnim spomenikom BiH.
Pažnju privlači i spomenik “Majka partizanka”, rad Marijana Kockovića, podignut je 1964. godine i predstavlja kompoziciju koju čine bronzana statua majke partizanke, 10 metara dug kameni reljef sa prikazom toka NOB i granitni kubus sa uklesanim stihovima iz poeme Skendera Kulenović Stojanka majka Knežpoljka.
Do uzvišenja gdje je spomenik vode stepenice, takođe, pogodne za šetnju.
Na Novskoj planini uređena je staza kružnog toka u dužini 15 kilometara, dva puta godišnje Planinarsko udruženje Novoska “planina” organizuje planinarsku šetnju.
Kad je riječ o kulturnom nasljeđu, Novi Grad se može pohvaliti legatom Stojana Ćelića, nacionalnim spomenikom BiH, smješten je u galeriji, čini ga 41 djelo.
Direktor Turističke organizacije Nebojša Todić rekao je da ljude u Novi Grad najviše privlači rijeka Una, posebno u ljetnom periodu, te da se ovaj turistički potencijal maksimalno promoviše.
Todić je istakao da se iz godine u godinu povećava broj dolazaka i noćenja.
On je naveo da je za sedam mjeseci ove godine prijavljeno 1.200 dolazaka, dok je u stvarnosti daleko veći broj.
Todić je dodao da je u Novom Gradu na raspolaganju više od 200 kreveta, a oko 40 odsto smještajnih kapaciteta je u kućama za odmor uz rijeku Unu.
Turistička organizacija Novi Grad je u saradnji sa Turističkom organizacijom Republike Srpske uradila tematsku stazu “Jedna, jedina” o ljepotama Une i turističkim potencijalima opštine Novi Grad.
Uz kej, pored rijeke Une postavljeno je devet informativnih panoa za domaće i strane turiste sa informacijama o istoriji Novog Grada, keju, sedri, Uni i njenoj flori i fauni, unskoj lađi, nekadašnjoj tvrđavi, mlinovima na Uni i Vijećnici.
Novi Grad se prvi put u dokumentima pominje 1217. godine, mada se istoričari skloniji mišljenju da je grad osnovan 1280. godine.
Šire područje grada bilo je naseljeno još u antičko doba o čemu svjedoče arheološka nalazišta u selu Donji Rakani i u dolini rječice Japre.
Prvo naselje nije moglo nastati na današnjem gradskom području jer bilo je izloženo plavljenju rijeka Une i Sane.
Grad je najprije nastao iz dva podgrada, Podnovi i Ustisana, pod Kulinskim brdom na kojem je stajao tvrdi Kaštel akropolskog tipa knezova Babonjića za nadzor riječnog i drumskog saobraćaja dolinama Une i Sane.
Na ovom izletištu, na mjestu gdje je u Novom Gradu 1985. godine posljednju filmsku scenu odigrao Zoran Radmilović, velikan jugoslovenske glumačke scene, prošle godine postavljena je klupa sa njegovim likom.
