Crkveni kalendar za oktobar bogat je praznicima, a SPC i tokom desetog mjeseca podsjeća vjernike na život, djelo i duhovnu snagu svetitelja koji su svojim primerom oblikovali hrišćanstvo i pobožnost.
Crkveni kalendar za oktobar 2025. godine:
Sveti Velikomučenik Jevstatije
Sveti Velikomučenik Jevstatije, zajedno sa suprugom Teopistom i sinovima, spada među istaknute hrišćanske mučenike čija se vjera i istrajnost pamte kroz vijekove.
Njegov život i stradanje svjedoče o dubokoj posvećenosti Bogu i hrabrosti u suočavanju sa progonstvom. Sveti Jevstatije se posebno poštuje u pravoslavnoj tradiciji, a njegov praznik se obilježava 3. oktobra. Vjernici ga zazivaju za zaštitu porodice, porodičnog jedinstva i hrabrosti u iskušenjima, prisjećajući se njegovog neustrašivog svjedočanstva i predanosti vjeri.
Začeće Svetog Jovana Preteče i Krstitelja
Slava Začeće Svetog Jovana Preteče i Krstitelja obilježava događaj kada su roditelji Jovana, svetitelji Zaharija i Jelisaveta, začeli svog sina Jovana, koji će postati Preteča Hristov i Krstitelj. Ovaj praznik u pravoslavnoj tradiciji pada 23. septembra po julijanskom, odnosno 6. oktobra po gregorijanskom kalendaru.
Začeće Svetog Jovana smatra se čudom, jer su Zaharija i Jelisaveta u trenutku začeća bili već u godinama kada prirodno nije bilo očekivano potomstvo. Praznik simbolizuje Božju moć i milost, a vjernici ga doživljavaju kao podsjećanje na vjeru, strpljenje i Božju promisao. Običaji vezani za ovaj dan uglavnom uključuju molitve za potomstvo, zdravlje i blagoslov porodice, a u crkvi se služi liturgija u čast Svetog Jovana Preteče.
Sveti apostol i jevanđelist Jovan Bogoslov
Sveti apostol i jevanđelist Jovan Bogoslov jedan je od dvanaestorice Hristovih apostola i posebno mjesto zauzima među svetiteljima zbog svog duhovnog učenja i bliske veze sa Isusom Hristom. On je poznat kao “ljubljeni učenik” i autor Jevanđelja po Jovanu, kao i Otkrivenja (Apokalipse) i tri poslanice koje nose njegovo ime. Njegovo Jevanđelje ističe ljubav, istinu i Božiju svetlost, a njegova poslanja oblikovala su hrišćansko učenje kroz vijekove.
Sveti Jovan Bogoslov se po pravoslavnom kalendaru praznuje 9. oktobra. Vjernici ga zazivaju za zaštitu porodice, bliskih odnosa i duhovnog osnaženja. Prema predanju, Jovan je posljednji među apostolima preminuo prirodnom smrću, a njegovo svjedočenje, mudrost i učenje i danas inspirišu vjernike da žive u ljubavi i istini. Njegova ikona često prikazuje apostola kako drži svitak ili knjigu, simbol Božije riječi, ili orla, što je tradicionalni simbol njegovog prozorljivog duha i visoke duhovne perspektive.
Miholjske zadušnice
Miholjske zadušnice, koje se ove godine obilježavaju u subotu, 11. oktobra, spadaju među posebne dane u pravoslavnom kalendaru posvećene molitvama za pokoj duša preminulih.
Tradicionalno se vjeruje da je ovo vreme kada se sjećamo svojih bližnjih, odajemo im poštu i pomažemo njihovim dušama kroz molitve i dobrotvorne činove. Vjernici tog dana posjećuju groblja, pale svijeće, ostavljaju cvijeće i učestvuju u parastosima, simbolično izražavajući ljubav i poštovanje prema onima koji više nisu među živima, ali čija prisutnost u srcima i sjećanjima ostaje vječna.
Miholjdan
Na Miholjdan, 12. oktobra, srpska pravoslavna crkva se sjeća Prepodobnog Kirijaka Otšelnika.
Ovaj svetitelj je poznat po svom asketskom životu, posvećenosti molitvi i povučenosti od svetovnih briga, a njegova vrlina i disciplina nadahnjuju vjernike da teže duhovnoj čistoti i predanosti Bogu. Na Miholjdan se u crkvama služe liturgije u njegovo ime, a vjernici mu se mole za duhovnu snagu, zaštitu i mir u srcu, prateći njegov primjer posvećenosti i unutrašnje spokoјnosti.
Pokrov Presvete Bogorodice
FOTO: SPC / SCREENSHOT
Pokrov Presvete Bogorodice, koji se obilježava 14. oktobra, jedan je od najvećih i najpoštovanijih praznika u pravoslavnom kalendaru.
Ovaj dan podsjeća vjernike na čudesnu zaštitu Bogorodice nad vjernicima, kada je u Vizantiji, u hramu Blagoveštenja, svetiteljka pokrila vijerni narod svojim plaštem i tako ih sačuvala od neprijatelja. Pokrov simbolizuje majčinsku brigu i nebesku zaštitu, a narod na ovaj dan posjećuje crkve, prisustvuje liturgiji i pali sveće, moleći se za zdravlje, mir i spasenje svoje porodice. Tradicionalno, Pokrov je dan kada se okuplja porodica, dijeli hrana sa bližnjima i izražava zahvalnost za Božiju zaštitu i milost.
Tomindan
Sveti Toma bio je jedan od dvanaestorice apostola, a poznat je i kao Nevjerni Toma jer je posumnjao u to da je Gospod vaskrsao.
Tomindan se obilježava 19. oktobra. Sveti Toma je širio hrišćanstvo u Palestini, Persiji i Indiji, a prije nego što je postradao za vjeru, mnoge je preobratio u hrišćanstvo, ustanovio je crkvu i postavio sveštenike i episkope.
Tomindan je u Srbiji krsna slava, ali i esnafska, a kako je sveti Toma bio vešt drvodjelja, posebno ga slave stolari, zidari, drvodelje, šumari, užari. U nekim krajevima naše zemlje vjeruje se i da štiti od vukova, a u istočnoj Srbiji recimo smatralo se da je mast zeca ulovljenog na Tomindan ljekovita, te su je čuvali radi izlječenja od kostobolje i sličnih boljki.
Sveti mučenici Sergije i Vakho – Srđevdan
Sveti mučenici Sergije i Vakh, poznati među narodom kao Srđevdan, proslavljaju se 20. oktobra.
Ovi hrabri hrišćanski mučenici, koji su živjeli u vrijeme progona hrišćana, ostavili su neizbrisiv trag vjerom i hrabrošću, odoljevajući svim iskušenjima i mučenjima zbog svoje vjere u Hrista. Srđevdan se u narodu doživljava kao dan zaštite, posebno u borbi protiv zla i bolesti, a vjernici na ovaj dan posjećuju crkve, mole se za zdravlje i snagu, i pale svijeće u znak zahvalnosti i poštovanja prema svetiteljima koji su primjer nepokolebljive vjere i hrabrosti.
Nedjelja 20. po Duhovima – Svetih Otaca VII vaseljenskog sabora
Nedjelja 20. po Duhovima – Svetih Otaca VII vaseljenskog sabora obilježava se 26. oktobra.
Ovi sveti oci, okupljeni na Saboru u Nikeji, ostavili su neizbrisiv trag u istoriji crkve svojim zalaganjem za očuvanje pravoslavne vjere i istine Hristove. Vjernici se na ovaj dan mole za duhovnu snagu, sljedovanje istine i jedinstvo Crkve, prisustvuju liturgijama i prisjećaju se mudrosti i učenja ovih velikih pastira hrišćanskog naroda, prenosi Blic žena.
Sveta Petka
Srpska pravoslavna crkva 27. oktobra obilježava slavu Prepodobne Mati Paraskeve– Svete Petke, jedne od najpoštovanijih svetiteljki koja je svojim životom pokazala duboku vjeru, pokornost i molitvenu predanost Bogu.
Vjeruje se da Mati Paraskeva štiti vernike, naročito žene i djecu, od bolesti i nevolja, te im pruža duhovnu snagu i utjehu. Na ovaj dan, porodice koje slave ovu slavu okupljaju se u molitvi, prisustvuju liturgiji i pale svijeće, zahvaljujući Svetiteljki na njenoj zaštiti i zagovoru pred Bogom.
Sveti Luka
Srpska pravoslavna crkva 31. oktobra obilježava Svetog Luke, jednog od četvorice jevanđelista i istaknutog Hristovog učenika.
Sveti Luka je poznat po svom dubokom duhovnom uvidu i iscjeliteljskim čudima, a posebno je poštovan kao zaštitnik ljekara i svih onih koji se brinu za bolesne. Vjernici na ovaj dan prisustvuju liturgijama, mole se za zdravlje i snagu, i pale svijeće u znak zahvalnosti za zagovor Svetog Luke, tražeći njegovu pomoć i blagoslov u svakodnevnom životu.
