U Velikom Palančištu danas su položeni vijenci i prislužene svijeće na partizanskom groblju i groblju civilnih žrtava ustaškog terora na Puhorinama. Ustaše su oko Srđevdana, 20. oktobra 1942. godine, izvršile stravičan pokolj u Velikom Palančištu i na četiri lokacije, bez ispaljenog metka, pobile 402 civila.
“Mnoge od tih žrtava nikad nisu pronađene. Pobijeno je 259 djece, a ostalo su bile žene, majke i starice. Ugašeno je 26 kućnih ognjišta, da niko nije preživio, a kod 23 kućišta ostao je samo jedan stanovnik, bilo starac ili dijete. To su bili crni dani za ovaj kraj i ovaj narod. Spomenik na Puhorinama svjedoči o tom vremenu. Mi se svake godine okupljamo da se podsjetimo na te teške dane i velike gubitke, sa željom da nam se to zlo više nikada ne ponovi”, rekao je Veljko Rodić, predsjednik prijedorskog SUBNOR-a.
Ratne strahote preživio je kao šestomjesečna beba Mladen Vučkovac, koji je tokom Kozarske ofanzive završio u prijedorskom logoru “Ciglana”. On je na Puhorine danas došao s bratom Novakom da oda poštu žrtvama ustaškog terora.
“Kozarska ofanziva je tolike tragove ostavila na meni. Majka me je nosila u povojima u zbjegove, u šume, ali smo zarobljeni i dotjerani u logor ‘Ciglana’. Majka je umrla od posljedica logora, otac je poslan u zarobljeništvo u Njemačku, a najstariji brat se borio u partizanima”, prisjeća se Vučkovac, koji je autor knjige “Prijedorski logor Ciglana 1942. godine”.
Palančište je u Drugom svjetskom ratu izgubilo 48 odsto stanovništva. Stojan Banović iz Malog Palančišta kaže da su mnogim porodicama iz Velikog i Malog Palančišta, Jelovca i Božića u oktobarskom pokolju zatrta ognjišta.
“Trebalo je da prođe dvadeset godina od pokolja, da bi prvi regrut iz ovih sela krenuo da služi vojsku u tadašnjoj JNA, do te mjere su ognjišta bila zatrta i bez potomaka”, navodi Banović, čijim djedovima i baki su poklane porodice.
Pored SUBNOR-a, vijence su položili poštovaoci NOB-a, predstavnici Grada Prijedora te organizacija proisteklih iz Odbrambeno-otadžbinskog rata.
