Sveti apostol i jevanđelist Luka zauzima posebno mjesto u hrišćanskoj tradiciji. Rođen u Antiohiji, bio je Grk po porijeklu, ljekar, umjetnik i putujući propovjednik.
Posvetio je život širenju vjere i pomoći ljudima. U Srbiji se njegov dan obilježava 31. oktobra, poznat kao Lučindan. Praznik simbolizuje svjetlost, iscjeljenje i stvaralačku snagu, a ove godine pada u petak, zbog čega je preporučena posna proslava.
Iako Lučindan nije obavezno posna slava, mnoge porodice biraju posna jela, simbol skromnosti i poštovanja prema svecu koji je živio jednostavno i služio drugima.
U slavskom obredu obavezni su slavski kolač, žito i svijeća, a posna priprema omogućava da duh i tijelo ostanu u skladu sa tradicijom Svetog Luke.
Sveti Luka – apostol, jevanđelista i začetnik ikonopisa
Sveti Luka, rodom iz Antiohije Sirijske, bio je ljekar, filozof, umjetnik i vjerni saradnik apostola Pavla. Prema predanju, bio je obrazovan u grčkoj filozofiji, medicini i živopisu. Iako nije bio savremenik Isusa Hrista, postao je jedan od sedamdesetorice apostola i autor trećeg Jevanđelja i Dela apostolskih. Nakon Pavlove smrti, nastavio je propovedanje po Italiji, Dalmaciji, Makedoniji i Grčkoj. Predanje tvrdi da je bio i ikonopisac, naslikavši ikone Presvete Bogorodice i apostola Petra i Pavla, čime se smatra začetnikom hrišćanskog ikonopisa. Preminuo je u 84. godini, a njegove mošti su prenijete u Carigrad za vrijeme cara Konstancija.
Lučindan, običaji i vjerovanja
Prenos moštiju Svetog Luke u Smederevo 1453. godine predstavlja jedan od najuzvišenijih trenutaka u istoriji srpskog naroda. U godini kada je Carigrad pao pod tursku vlast, a sudbina srpske prestonice Smedereva, posljednjeg bedema slobodne Srbije, postajala sve neizvjesnija, despot Đurađ Branković potražio je utjehu u svetinji, moštima apostola Luke, prvog ikonopisca i ljekara. Vjerovalo se da mošti donose isceljenje i zaštitu narodu i državi.
U narodnoj tradiciji, Lučindan je poznat kao “deobni dan” između jeseni i zime. Izreka “Sveti Luka – sneg do kuka” simbolizuje verovanje da će tog dana pasti prvi sneg.
Na Lučindan, domaćini su vezivali vrpce oko tora kako bi zaštitili ovce od vukova. Takođe, organizovane su ovnovske svadbe – običaj u kojem su ovnove razdvajali od ovaca nekoliko sedmica prije Lučindana, a na sam taj dan organizovani su salaši ili gozbe, na kojima su se uz bogatu trpezu ovnovi i ovce ponovo spajali. Običaj je bio da ženska djeca uzjašu ovnove prije nego što ih domaćin pusti među ovce kako bi bilo što više ženskih jaganjaca.
Lučindan je takođe zaprešni dan, kada se izbjegavaju poslovi. Pored toga, praznik je porodična slava, svetkovina u naseljima, zavetina i esnafska slava zanatlija – kasapa, ćevabdžija i kobasičara. Svetog Luku kao zaštitnika slave i vatrogasci u Zemunu, prenosi Ona.rs.
Autor: Srpskainfo
FOTO: YOUTUBE/SCREENSHOT
