Sutra su Sveti Vrači, veliki pravoslavni praznik koji se obilježava 14. novembra. Evo ko su bili Sveti Kozma i Damjan, vračevi (ljekari), besrebrenici i čudotvorci.
veti Vrači, odnosno Sveti Kozma i Damjan, poreklom iz Rima, bili su sinovi jedne pobožne žene Teodotije, koja im je prenijela hrišćansku veru.
Braća su liječila ljude i stoku, a svoju vještinu nikada nikome nisu naplatili. Postoji legenda da je žena po imenu Pelagija, koju su braća izlečila, donijela Damjanu tri jajeta i Bogom ga zaklela da ih uzme, ne kao nagradu, već kao dar iz dobre ruke. Damjan uze jaja, na šta se Kozma toliko naljutio da je zaprijetio da ih neće zajedno, kao braću, sahraniti. Ipak, navodi se da se Damjan nije ogrešio jer ga je žena zaklela Bogom da uzme jaja. Poslije nekog vremena prvi je umro Kozma, a poslije njega Damjan, pa ih shraniše jedno pored drugog, kao braću, prenosi Žena Blic.
Po drugoj legendi, ova dva sveca bila su oklevetana kod cara koji ih je pozvao i zaprijetio im da će ih kazniti zato što liječe ljude čarolijama. No, i cara su izliječili od neke bolesti, pa i sam car postade hrišćanin, a braću pusti kući sa velikim počastima. Starog učitelja, koji je na Kozmu i Damjana prenio svoje znanje i vještine, obuze zavist, pa braću na prevaru odvede u planinu da beru lekovito bilje i tamo ih kamenjem ubi.
Treća verzija kaže da braća nisu umrla prirodnom smrću, već da su živote izgubili u Rimu, 284. godine poslije Isusa Hrista, u velikom progonu hrišćana.
Zašto se Sveti Vrači slave dva puta godišnje
Sveti Vrači slave se dva puta godišnje, 14. jula (1. jula) i 14. novembra (1. novembra), pretpostavlja se zato što je jedan brat umro 1. jula, a drugi 1. novembra.
Sveti Kozma i Damjan na ikonama se predstavljaju u običnom, odijelu svog vremena, držeći u rukama kovčežiće iz kojih su bolesnima davali razne lijekove.
Kada se pjeva tropar za osvećivanje vode, na jednom mestu se spominje “ljekoviti izvor” koji su braća imala i vodom sa njega besplatno liječila. S tim u vezi, neke banje su za svoju slavu uzele Svete Vrače. Tako je, na primer, Sokobanja slavila ljetnje Svete Vrače, 1. jula.
Sveti Vrači, narodna vjerovanja
Kozma i Damjan su u narodu simbol zdravlja, pa su naši stari često govorili: “Vatru vare, pa vatru (temperaturu) gase“.
Srbi iz okoline Segedina, u Mađarskoj, vjerovali su da ako djeca, koja su se rodila na Svete Vrače, prežive desetu godinu, onda će im životni vijek biti veoma dug.
