Pacijenti s viškom hormona su nesrećni, rasplaču se i kad im neko kaže “dobar dan”, a oni sa manjkom hormona imaju “rupe” u memoriji.
“Oni koji imaju višak tiroidnih hormona veoma su nesrećni, neraspoloženi, pa i pomalo manični. Njih prepoznajemo čim uđu u ordinaciju: kako im kažete “dobar dan”, oni se rasplaču. Nasuprot njima, pacijenti s manjkom tiroidnih hormona loše misle, imaju problema sa koncentracijom i, uopšte, ne funkcionišu kako treba”, kaže, u intervjuu za “Večernje novosti”, profesor dr Miloš Žarković, internista endokrinolog iz Instituta za endokrinologiju u Kliničkom centru Srbije.
On objašnjava da su ovi simptomi možda i najznačajniji znaci poremećaja u radu tireoidnih hormona i da svaki poremećaj u radu štitaste žlezde značajno utiče na rad mozga.
“Višak hormona tiroidne žlijezde lakše se prepoznaje, dok je malo teže identifikovati simptome kod hipotireoze, odnosno kod manjka hormona štitaste žlezde”, kaže profesor Žarković.
* Kako se hipotireoza odražava na mentalno zdravlje?
“Najprije “strada” kratkotrajna memorija – osoba počinje da zaboravlja neke sitnice, gde je šta ostavila, šta je trebalo da uradi… Tek onda se razvijaju veći problemi, kao što je, na primer, mentalna usporenost.”
* Kako mozak “radi” na hormone štitaste žlijezde?
“Kad nema hormona štitaste žlijezde, kod ovih pacijenata smanjen je protok krvi kroz mozak. S druge strane, cerebrovaskularna cirkulacija opada jer se smanjuje metabolizam, mozak jednostavno manje radi.”
* Zašto je sve to tako povezano?
“Zato što je jedna od najbitnijih uloga tiroidnih hormona regulacija metabolizma. Ranije, dok nismo mogli da određujemo tiroidne hormone, postavljali smo dijagnozu na osnovu mjerenja bazalnog metabolizma. Znači, mjerilo se kolika je osnovna potrošnja energije u stanju mirovanja. U hipotireozi, bazalni metabolizam je padao, dok je u hipertireozi značajno rastao. Zato su se pri hipertireozi nekada, ali je i sada takva situacija, zloupotrebljavali lijekovi da bi došlo do gubitka tjelesne težine. U suštini, kad metabolizam opada, osjećate se apatično, mozak slabije radi, dok se kod porasta metabolizma dešava suprotno, pa nekad pacijent djeluje i manično.”
* S obzirom na “konfuzne” simptome, da li se luta u dijagnozi?
“Srećom, sve je manje slučajeva da pacijenti idu od specijaliste do specijaliste, jer su većinom svi obučeni da prepoznaju ovakve simptome i da ih diferenciraju od drugih bolesti.”
* Zbog čega je teže prepoznati hipotireozu?
“Pretjerano lučenje hormona svako će da prepozna. Pacijenti gube na težini, nervozni su, drhte im ruke. Međutim, hipotireoza počinje postepeno, podmuklo, s minimalnim mentalnim ispadima.”
* To može da asocira na početak demencije?
“Hipotireoza i jeste uzrok potencijalno reverzibilne demencije, znači one koja može da se vrati u početno stanje. Kad se ispituje demencija, mora da se provjeri funkcija štitaste žlijezde, što naši neurolozi i rade, pa ako se i neki pacijent njima najprije obrati, oni vrlo lako mogu da eliminišu neurološku bolest i da ih upute endokrinolozima.”
* Koliko manjak hormona štitaste žlijezde može da ošteti moždane funkcije ako se ne prepozna?
“Može da dođe do psihičkog poremećaja takozvanog miksedemskog ludila. Kada prestane da radi štitasta žlijezda, pacijent počinje bizarno da se ponaša, kao da ima psihijatrijsku bolest. Srećom, sada su takvi slučajevi rijetkost, jer je bolja dijagnostika.”
* Da li su mentalni problemi upadljiviji od ostalih tegoba u bolestima štitaste žlijezde?
“Sve zavisi. Srećom, ne viđamo više pacijente s teškim organskim poremećajima zbog neliječene hipertireoze, naročito s teškim oštećenjima srca. Takođe, kod starijih osoba moguće je da se javljaju tiroidne krize koje imaju veliki mortalitet. Tiroidna kriza se isto manifestuje mentalnim poremećajima, poremećajima percepcije, svijesti…”
* Da li mlađi pacijenti lakše podnose ove tegobe?
“Što je pacijent stariji, blage poremećaje lakše toleriše a teške poremećaje teže doživljava. Kod starijih osoba, hipotireoza i hipertireoza izazivaju demenciju.”
* Postoji li još neka veza između rada štitaste žlezde i mozga?
“Pokazalo se da je sa Hašimoto sindromom povezana jedna vrsta encefalopatije, odnosno bolest u kojoj veliki mozak pati. U kliničkoj slici postoji totalna demencija praćena velikom oscilacijom antitiroidnih antitela ali, srećom, ovi pacijenti veoma dobro reaguju na terapiju. Na primjer, za dva dana se pacijent iz potpune demencije povrati u normalno stanje.”
