ZA USTAŠE SVIJEĆE, A ZA SRPSKU DJECU ZABORAV Mala parcela 142 na zagrebačkom Mirogoju otkriva licemjerje hrvatskih vlasti (VIDEO)

Žive su samo kapi kiše, koje se spajaju i stapaju jedna u drugu i pretvaraju se u male potočiće pa u pravu malu bujicu. One se spuštaju niz niz nadgrobnih spomenika, hiljade i hiljade njih urlaju i žubore u prolazima, teku u pravcu doline i obližnje šume. Suze se dave u stopljenoj i sada velikoj reci: i kišovitoj i pravoj. Misli su žive i žive dok gledate nadgrobne spomenike, od kojih svaki krije jednu ili više životnih priča i sudbina, brojne mrtve i davno ugašene ljubavi. Ko su ovi ljudi, seća li ih se neko danas ili su nestali u neustrašivosti i zaboravu vremena?, prenosi P-portal

Slede imena, prezimena i datumi. Postoje skromna i monumentalna poslednja počivališta, ali u smrti su svi jednaki. Neki odavno nisu među nama i njihovi spomenici su tužni i nagrizeni zubom vremena, neki se i danas brižljivo čuvaju. Porodica Hećimović, porodice Juričić i Bahtijarević, porodica Jožinec, tu su i Papići, porodica Benci…, i evo nas – dolazimo do – “Parcela 142” omeđena sa tri strane živom ogradom. Sveće i cveće, razbacane dečije igračke i mali pristojan spomenik. I mali nadgrobni spomenik uklesan u kamenu: “Ovdje je sahranjeno nekoliko stotina dece sa Kozare.” Na svega nekoliko kvadrata nalazi se poslednje zajedničko počivalište nekoliko stotina nevinih devojčica i dečaka. Skoro hiljadu nevinih malih života. Priča seže u ne tako daleku prošlost, u doba mračnije od mračnog srednjeg veka.

Godine 1942. svet je već bio duboko uronjen u Drugi svetski rat, rat koji je odneo najviše civilnih žrtava, rat u kome se ne bori samo za teritoriju i materijalna sredstva, već su ljudi ubijani i mučeni zbog svoje vere, nacije, rase , političke pripadnosti.I to do neshvatljivih razmera. Neshvatljivo, jer oni koji su započeli i vodili rat – nisu popuštali nikome a time ni najugroženijoj – deci.

U junu 1942. godine, nemačke i kvislinške jedinice započele su operaciju Zapadna Bosna na području Kozare i Potkozarja, gde je većinsko stanovništvo bilo srpsko. Uprkos upornom otporu partizana i tadašnjem jedinstvu ovdašnjih Srba, Hrvata i Muslimana, fašističke snage su opkolile celo područje i započele sistematsko istrebljenje lokalnog civilnog stanovništva. Hiljade ljudi je ubijeno na licu mesta, hiljade je poslato u koncentracione logore. Nisu pošteđene ni hiljade kozaračke dece.

Moć koju im je tada dao moćni nemački saveznik potpuno je lišila ustaše razuma i empatije i izbrisala i poslednju mrvicu ljudskosti. Zbog njih kozarsku decu više nije budilo sunce čiji su se zraci probijali kroz gustu kozarsku šumu, nisu ih više budili glasovi roditelja, budili su ih pucnji, detonacije i zvuci rata.

Istoričar Slavko Goldštajn u svojoj knjizi „Jasenovac, tragedija, mitomanija, istina“ navodi da su ljudi sa tada devastirane Kozare smešteni u jasenovačke logore Stara Gradiška, Uštica, Mlaka i Jablanac. Zbog prenaseljenosti, novi privremeni logori formirani su u Prijedoru, Kostajnici, Cerovljanima i Novskoj. Oni „najsposobniji i najzdraviji“ slani su u koncentracione logore i radne logore Trećeg rajha kao ropski rad. Hiljade Kozarčana raspoređeno je i po selima u Slavoniji, Posavini i Moslavini, gde je bila potrebna radna snaga za mobilizaciju muškaraca. Prema rečima Dragoja Lukića, autora knjige “Rat i deca Kozare”, sa Kozare je protjerano 68.600 ljudi, među kojima je skoro 24.000 dece do 15 godina.

Zahvaljujući akciji Diane Budisavljević iz logora Stara Gradiška, od više od 12 hiljada djece, spašeno je 6230. Ova i mnoga druga djeca bila su žedna, gladna, bosa, bolesna, izmučena i odvojena od roditelja, koliko god bila bespomoćna.

Istoričarka Nataša Mataušić u svojoj knjizi „Diana Budisavljević – prešućena heroina Drugog svetskog rata“ prema „Spisku dece žrtava“ navodi da su tokom 1942. godine deca odvođena iz ustaških logora Stara Gradiška i Jasenovac, i koncentracionih logora Mlaki. , Jablanica i Koštarica. Na području Zagreba broj preuzete djece kreće se od 6733 do 6679, a broj konačno umrle djece od 881 do 904. Podaci se razlikuju od izvora do izvora. On objašnjava da je smrtnost dece zavisila od zdravlja pojedinih grupa dece koja su stigla u transportima, od savesnosti i požrtvovanosti lekara, medicinskih sestara, žena koje su o njima brinule i kompetencija ljudi koji su ih vodili.

Ustanove na području Zagreba u kojima su bila smještena djeca iz kampa su: Zavod za odgoj gluhonijeme djece, Uprava za državnu djecu klinka – Državni dječji dom Josipovac, Gradska zarazna bolnica pod upravom NDH, Infektivna bolnica, Zakladna bolnica Rebro, Dječja ambulanta na Šalati… Djeca koja su umrla tokom transporta iz logora u Zagreb ili u Zagreb bolnice, prihvatilišta kao iu porodicama koje su ih usvojile, sahranjeni su na zagrebačkom groblju Mirogoj, na parceli 142.

Mataušić citira razgovor Duška Tomića (autora knjige „Putevima pogibije kozarske dece”) i tadašnjeg mirogojskog grobara Josipa Pavičića, od koga se saznaje da su o grobu brinuli Crveni krst, gradske vlasti i druge crkvene organizacije. na parceli 142, a da su dečji leševi svakodnevno stizali u malim gajbama ili samo umotani u krpe, čaršave. Znajući da su to uglavnom djeca sa Kozare i Potkozarja, „Parcelu 142“ su zvali jednostavno – Kozara. On objašnjava da se o groblju posle rata ćutalo, ali da je potom podignut lep i pristojan spomenik. Duško Tomić navodi da je na Mirogoju sahranjeno 862 dece, dok se na „Spisku lišenih života“ (koji je 1947. godine Narodnoj komisiji za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača) upisano 802 dece pravoslavne parohijske uprave u Zagrebu.

Naziv grobnice kozaračke dece “Parcela 142” zvuči kao parcela koju će, ukoliko trgovci nekretninama budu uspješni, prodati i na kojoj će jednog dana biti izgrađena porodična kuća ili poslovni prostor. Tek kada dođete na groblje Mirogoj, zbog dečijih igračaka, cveća i spomenika, prepozna se da je to dečja grobnica.

Istoričar Nataša Mataušić podseća da je u stručnim krugovima ova tema obrađena štampanjem mnogih stručnih i naučnih knjiga, radova sa naučnih skupova i konferencija, monografija, memoara,…

„Dana Budisavljević je snimila dugometražni dokumentarni film, objavljena je moja knjiga, održavaju se naučni skupovi, kao npr. bila je ona o dječijem logoru u Sisku; u Sisku se svake godine na dječijem groblju obilježava pomen žrtvama zločina počinjenih nad srpskom djecom…“, komentira trenutnu situaciju istoričarka Nataša Mataušić.

Ali kozaračka deca sahranjena na Mirogoju se ne obeležavaju, nisu predmet sećanja.

“Zašto?” Ne bih znao odgovor na ovo pitanje. Indolentnost, zaborav… ali, da ste bili tu… vidjeli ste da djeca Kozare nisu zaboravljena… Bar ne od onih koji su preživjeli tu tragediju…“, kaže Nataša Mataušić.

Umesto dece žrtava fašističke NDH, 2019. godine na groblju Mirogoj, povodom „Evropskog dana sećanja na žrtve svih totalitarnih i autoritarnih sistema“, premijer Andrej Plenković, ministar unutrašnjih poslova Davor Božinović, Ministar hrvatskih branitelja Tomo Medved i specijalni savjetnik za socijalna pitanja akademik Zvonko Kusić zapalili su svijeće ispred spomenika poraženoj ustaškoj vojsci.

Okrenuli su leđa kozaračkoj deci i krenuli ka izlazu nasuprot kojem su sahranjeni mnogi antifašisti koji su se borili za Hrvatsku. Okrenuli su leđa antifašističkim herojima našeg kraja, kao što su Rade Končar, Josip Kraš, Vladimir Nazor, Ivan Ribar…, koji su takođe sahranjeni na groblju Mirogoj. Svima čija je borba bila borba za jedinstvo i slobodu svih naših naroda, a ne za podjele, mržnju i ugroženu golu egzistenciju, čemu svedočimo danas. Umesto da se bore za antifašističke vrednosti koje su priznate u celom svetu, predstavnici hrvatske vlasti zapravo koketiraju sa fašizmom u sumanutom bekstvu od „ablasta komunizma“. Ustaški pozdrav „Za dom spremni“ nije sankcionisan, ustaški simboli se tolerišu na javnim mestima i događajima, ne odaje se poštovanje svim žrtvama zločinačkog ustaškog režima”.

U sastavu NDH, ustaše su očistile teritoriju od nepoželjnih „elemenata“ u skladu sa rasnim zakonima prepisanim iz nacističke Nemačke, čiji su bili saveznici. Nepoželjni su bili Srbi, Jevreji, Romi, napredni i humani Hrvati koji nisu odobravali ustaški režim, posebno komunisti. Sve lažne tvrdnje opovrgava ugledni istoričar Slavko Goldštajn.

Revizija i iskrivljavanje istorije u bivšoj Jugoslaviji je sve učestalije i besmislenije. „Danas svako tumači činjenice kako mu odgovara da bi dokazao unapred stvorena shvatanja. Nažalost, istorija Drugog svetskog rata ostaje kontroverzna i kontroverzna. Uvek izgleda kao da tek treba da utvrdimo istinu o određenim događajima i ljudima koji su obeležili taj period naše istorije“, objašnjava Mataušić.

Na pitanje kako je to isto Nataša Mataušić kaže: „Bilo mi je izuzetno teško, sam plakala sam, nisam spavala noću… Prekinula sam istraživanje, nastavila, posvađala se sa porodicom jer nisu mogli da shvate zašto ne mogu da shvate zašto ja ne odustati uprkos činjenici da me rad na ovoj temi užasno iscrpio… Drago mi je da nisam, iako je bilo trenutaka kada nisam mogao dalje… Slike dečijeg kampa u Sisku, dečjeg kampa u Gornjoj Rijeci… Fotografije pokojnika deca i oni koji su, uprkos pruženoj pomoći, osuđeni na smrt… Emotivni iskazi preživele dece… Sve to, ali i želja za utvrđivanjem objektivne istine, želja da se vrati dostojanstvo onima koji su nasilno lišeni, želja da se iskažu zahvalnost svima koji su učestvovali u akciji spasavanja, između ostalih i Diani Budisavljević – ona me je gurnula dalje“, zaključuje ugledni istoričar.

Zahvaljujući akciji Diane Budisavljević i njenih saradnika, prema podacima iz njenog dosijea, spaseno je oko 12.000 dece. Mnogo važnija od tačne brojke je činjenica da su u ovim neljudskim i opakim vremenima mnogi skupili hrabrost i rizikovali živote da spasu živote nemoćnih. Takvih je, srećom, bilo i u drugim zemljama. Bilo je mnogo onih koji su se svojom odlučnošću, humanošću i hrabrošću izborili za svaki život. Manje poznata poljska i socijalna radnica Irena Sendler, poznati nemački industrijalac Oskar Šindler i mnogi drugi… Ali kada govorimo o njima, ne smemo zaboraviti niti umanjiti ulogu svih ostalih, danas „bezimenovanih“, koji su ih podržavali. i bez čije pomoći ne bi uspeli. Zbog takvih ljudi i dalje možemo da verujemo u čovečanstvo i humanost, bez obzira na ratove koji se danas vode.

Kozara je i danas zelena i lepa, kao i one nesrećne 1942. godine. Ali je zauvijek promijenjena i osiromašena jer su je njeni ljudi nasilno napustili, nasilno otišli ​​u logore i smrt. Sjećanje na desetine hiljada žrtava na Kozari na najljepši način osvijetlio je Dušan Džamonja veličanstvenim spomeničkim kompleksom na Mrakovici. Vratio im je svetost i svetlost, istu svetlost koja ih je probudila i zagrejala pre odlaska u nasilnu i preranu smrt. Šuma koja se prostire iza “Parcela 142” podsjeća na šumu Kozaru, gdje su se nekada igrala, smijala i maštala o životu koji tek počinje ona malo starija deca, koja su tu sahranjena. Život koji su brutalno prekinuli fašisti – neki ljudi koje ne možemo i ne smemo zvati ljudima…

Kišno i tužno februarsko jutro, koraci odjekuju oštro i tupo u isto vreme kroz grobnu tišinu Mirogoja, ni glasa, ni žive duše. Ili ipak?! Slušajte i pogledajte izbliza i čućete vesele vriske razigrane srećne dece. Kiša je prestala i sunce se diže kroz oblake, djeca Kozare trče u zagrljaj svojim jednako sretnim majkama. I sami ih gledamo srećne, grabimo ih od zaborava. Svaki od njih opet ima svoje ime.

Kurir.rs/P-portal.net