Iako smo naučili da se 21. decembra obilježava zimska kratkodnevnica (zimski solsticij) na sjevernoj hemisferi, ove godine se obilježava 22. decembra.
To je najkraći dan u godini, a ukorijenjen je u astronomskom i religijskom značenju.
Mnoge rane kulture slavile su to kao dan kada se sunce “vratilo”, započinjajući period dužih dana.
Slijedi pet zanimljivih stvari o zimskoj kratkodnevnici (zimskom solsticiju).
Dan kada sunce stoji
Riječ “solsticij” dolazi od latinske riječi “solstitium”, što znači “sunce stoji”. Znamo da ne stoji, doslovno, ali ovo je dan kada sunce dosegne najjužniju tačku kako je vidimo sa Zemlje, a zatim “okrene” smjer.
Budući da se sunce zapravo ne miče, evo što se događa: Zemlja ne kruži uspravno, već je nagnuta oko svoje ose za 23.5 stepeni. Ovaj nagib je ono što uzrokuje četiri godišnja doba. U vrijeme zimske kratkodnevnice (zimskog solsticija), sjeverna hemisfera je najviše nagnuta od sunca u godini.
Zimska kratkodnevnica (zimski solsticij) jedne hemisfere je ljetna kratkodnevnica (ljetni solsticij) druge
Zimska kratkodnevnica (zimski solsticij) na sjevernoj hemisferi poznata je kao ljetna kratkodnevnica (ljetni solsticij) na južnoj hemisferi. Na sjevernoj hemisferi ovo je najkraći dan u godini, a nakon toga dani počinju biti duži, a noći kraće. Na južnoj hemisferi 21. decembra je najduži dan u godini i tada se dani počinju skraćivati, a noći produžavati.
Zemljina najbliža tačka suncu zapravo dolazi početkom januara. Možda se čini iznenađujućim da u to vrijeme nije ljeto na sjevernoj hemisferi, ali razlika između sunca na njegovoj najudaljenijoj tački (u julu) i na najbližoj je samo 3.3 odsto, nedovoljno za promjenu godišnjih doba. Nagib Zemljine ose, a ne njena orbita, daje godišnja doba.
To je određena tačka u vremenu
Zimska kratkodnevnica (zimski solsticij) je najčešće 21. decembra i iako većina ljudi cijeli dan računa kao zimsku kratkodnevnicu (zimski solsticij), ona se zapravo događa u vrlo određeno vrijeme – tačan trenutak kada je sunce tačno iznad tropika Jarca (zamišljena geografska širina između ekvatora i antarktičkog kruga). U 2023. godini to će biti 22.12. u 04.27 po srednjoevropskom vremenu.
Datum zimske kratkodnevnice (zimskog solsticija) može varirati. Iako je najčešće 21. decembra, ipak nije uvijek. Može biti i 20. decembra ili 22. decembra, a povremeno i 23. decembra. Posljednji put zimska kratkodnenica (zimski solsticij) je bio 23. decembra 1903. godine, a sljedeći će biti 2303. godine.
Proslave Božića imaju korijene u proslavama zimske kratkodnevnice (zimskog solsticija)
Možda znate da su mnoge božićne tradicije ukorijenjene u poganstvu, ali stvarni praznik Božića usko je povezan s paganskim rimskim festivalom koji se zove Saturnalije. Iako Biblija ne navodi datum, istoričari vjeruju da je Isus stvarno rođen u proljeće ili jesen, a ne zimi jer su pastiri noću vani čuvali svoja stada.
Saturnalije su bile nedjeljni festival boga Saturna – boga sunca, poljoprivrede i vremena – koji je započinjao 17. decembra. To je bilo vrijeme gozbe, veselja i darivanja. Iako je datum Božića određen nezavisno o datumu Saturnalija, festival je bio toliko popularan da su mnogi njegovi običaji uključeni u slavlje Božića kada je hrišćanstvo postalo glavna religija Zapada.
Mnoge kulture imaju festival zimske kratkodnevnice (zimskog solsticija) koji slavi povratak sunca ili boga sunca.
Vrijeme je za dugih sjena
U decembru na sjevernoj hemisferi sunce je u najnižem luku na nebu što uzrokuje duge sjene od njegove svjetlosti. Sjena koju baca vaš lik na zimsku kratkodnevnicu (zimski solsticij) najduža je koju možete napraviti tokom cijele godine. Isprobajte u podne i vidjećete!
Stounhendž i zimska kratkodnevnica (zimski solsticij)
Praistorijski spomenik Stounhendžu u Engleskoj savršeno je poravnat na liniji pogleda koja pokazuje na zalazak sunca na zimsku kratkodnevnicu (zimski solsticij). Istoričari misle da je zimska kratkodnevnica (zimski solsticij) bio važniji ljudima koji su izgradili Stounhendž od ljetne kratkodnevnice (ljetnjeg solsticija). U svakom slučaju, mnoštvo druida, turista i veseljaka biće tamo 22. decembra kako bi gledali izlazak sunca.
