Predstavnici zapadnih centara moći dugo su se dovijali kako da “isprave” ono što već dvije decenije smatraju svojom ključnom greškom u BiH – dvoentitetsko uređenje dejtonske tvorevine.
Svi dosadašnji pokušaji demontaže RS uglavnom su stvarali kontraefekat, jer su bili bazirani na ogoljenoj sili. Jer, poznato je da takve metode Srbe već vijekovima motivišu jedino – na inat. Međutim, ako se uzme u obzir posljednja epizoda u nizu događaja nakon odluke NSRS o raspisivanju referenduma o Sudu i Tužilaštvu BiH, izgleda da su ovdašnji predstavnici SAD i EU konačno na tragu “magične formule” za centralizaciju BiH. I to dobrovoljne, kada je riječ o RS, uz puni entuzijazam zvanične Banjaluke.
Naime, ministar pravde RS, Anton Kasipović, zajedno s kolegama iz istih resora u Savjetu ministara i Vladi FBiH, u Briselu je potpisao protokol koji, između ostalog, podrazumijeva i upućivanje u skupštinsku proceduru na bh. nivou nacrta zakona o sudovima, pripremljenog u Srpskoj. Sa sadržajem tog dokumenta javnost se upoznaje “na kašičicu”, ali najvažnije je saznanje da RS pristaje na formiranje drugostepenog suda na nivou BiH. Koji neće biti nazvan “vrhovni”, nego “viši”. Takav rasplet se nazire, iako smo godinama gledali busanje u prsa vladajuće garniture da ni po koju cijenu neće pristati na tu opciju.
Presudni mamac zbog kojeg je vlast u RS zagrizla ovu udicu jeste činjenica da bi sjedište budućeg “višeg suda” trebalo da bude u RS, odnosno u Banjaluci. Nevjerovatna je lakoća s kojom svi nacionalni ciljevi padaju u vodu kada se suoče s prizemnim interesima, a u ovom slučaju to je želja da u najvećem gradu Srpske osvane još jedna birokratska tvrđava, s kojom, zna se, idu dobro plaćene funkcije i radna mjesta, sa čitavom bulumentom koja će da zaskoči taj plijen. I tome ne prisustvujemo prvi put, jer je na sličan način instalirana i Uprava za indirekrno oporezivanje BiH, nakon što su, prije više od 10 godina, preko noći nestali svi argumenti lidera SNSD-a, PDP-a i SDS-a protiv gubljenja finansijskog suvereniteta kada je stiglo, a kasnije i ispunjeno obećanje stranog faktora da će ovaj fiskalni mastodont da osvane – pored Vrbasa!?
Dakle, tu smo – unitarna BiH uopšte nije tako loša, pod uslovom da glavni mehanizmi vladanja budu u Banjaluci. Kako je krenulo, na kraju će se ono što sada djeluje kao cirkus – a to je gunđanje Meddžide Kreso protiv ostalih aspekata protokola, pa i “protest” SDA protiv mehanizma koordinacije, jer navodno oba projekta idu u “prilog” RS – prerasti u stvarnu pobunu. A kada krene “ustanak” u Sarajevu protiv namjere vlasti u Banjaluci da centralizuje BiH, ali ovog puta sa srpskim “potpisom”, niko više neće ni pamtiti zbog čega je sredinom 2015. iniciran, pa naprasno zaboravljen referendum u Srpskoj!
