Demografska slika u RS je sve lošija, što najbolje pokazuju osnovne škole u kojima zvono iz godine u godinu na nastavu poziva sve manje osnovaca, pa je tako na početku 2017/2018. godine u klupama bilo 91.370 učenika, što je za 1.313 đaka manje nego godinu ranije.
U tom periodu ugašeno je 38 odjeljenja, a alarmantan je podatak da brojne škole, naročito u manjim sredinama, imaju daleko manje učenika nego što je predviđeno. Posebno zabrinjava to što pojedine škole imaju manje od 25 đaka, koliko je optimalno da ih bude samo u jednom odjeljenju. Ipak, u najnezavidnijem položaju je škola u Kupresu u RS, gdje broj đaka nije čak ni dvocifren.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u školske klupe na početku ove školske godine najviše đaka sjelo je u Banjaluci, Bijeljini i Prijedoru. Sa druge strane, učenika uopšte nije bilo u Istočnom Mostaru i Istočnom Drvaru, a manje od stotinu đaka imale su škole u osam opština.
– Najmanje učenika je u Kupresu, svega devet, a ništa bolja situacija nije ni u Istočnom Starom Gradu, gdje ima 20 đaka. Manje od stotinu učenika bilo je u Trnovu, Novom Goraždu, Petrovcu, Krupi na Uni, Jezeru i Kalinoviku – pokazuju podaci Zavoda za statistiku.
Načelnica Istočnog Drvara Milka Ivanković objasnila je da ova opština nema osnovnu školu, ali da đaka ima.
– Naša djeca se školuju u Ribniku i Drvaru, a neki odlaze i u Banjaluku. Ovdje je nekada postojala škola, ali je tokom ratnih dejstava srušena, tako da od formiranja opštine nemamo obrazovnu ustanovu – rekla je Ivankovićeva i dodala da se u ovoj maloj opštini, uprkos teškim uslovima, djeca rađaju jer ima mladih bračnih parova.
Načelnik opštine Istočni Mostar Božo Sjeran kaže da je jedina škola u ovoj opštini prestala da radi prije dvadesetak godina.
– Škola je radila nekoliko godina poslije rata, ali je zatvorena zbog manjka đaka. Prošle školske godine nismo imali nijednog upisanog prvačića, a ove godine ih je troje, koji se školuju u Nevesinju – rekao je Sjeran.
U opštini Jezero postoji Osnovna škola “Vuk Karadžić”, ali je, nažalost, tvrdi načelnica Snežana Ružičić, đaka iz godine u godinu sve manje.
– Prije osam godina bilo je oko 160 učenika, a sada ih je manje od 100. Radujemo se što će nam se uskoro doseliti porodica iz Šipova koja ima šestoro djece, a i lani je rođeno 11 beba, tako da postoji nada da će škola biti bogatija. Za sada, nema kombinovanih odjeljenja, što je dobro – rekla je Ružičićeva.
Ona je dodala da je najveći problem ove lokalne zajednice velika nezaposlenost.
– Socijalna karta stanovništva je teška i naši građani rade u susjednom Šipovu, Jajcu i Mrkonjić Gradu. Veliki broj porodica živi od stoke i rada na njivi – rekla je Ružičićeva.
Demograf Stevo Pašalić ističe da su podaci Zavoda za statistiku pokazatelj negativnih demografskih trendova koji su prisutni na ovim prostorima duži niz godina.
– U Srpskoj je 2003. godine bilo 124.000 osnovaca, a 15 godina kasnije u školama je 33.000 đaka manje. Najveći broj stanovnika gubimo migracijama koje sve više uzimaju maha, a ne nedovoljnim rađanjem iako je i ono na niskom nivou. Na godišnjem nivou RS nedostaje 7.000 novorođene djece kako bi se približili prostoj stopi reprodukcije – rekao je on.
Pašalić je istakao da RS treba da se ugleda na Srbiju i donese set mjera populacione politike.
– Dobra mjera koju je Srpska uvela je nadoknada za nezaposlene majke, ali ne možemo očekivati da to dovede do bebi-buma jer se u demografiji ništa ne dešava preko noći.
Treba raditi na populacionoj edukaciji, a 11.000 studenata na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu će kroz mjesec-dva biti obuhvaćeno edukacijom o stvaranju svijesti o neophodnosti povećanog rađanja – dodao je Stevo Pašalić.
