Nezavsina međunarodna komisija za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u priodu 1992-1995. godine navela je u svom Izvještaju da su Ministarstvo odbrane u Savjetu ministara i Memorijalni centar Potočari odbili da im omoguće pristup informacijama od značaja za istraživanje.
Komisija navodi da je objašnjenje bilo da ne spada pod njihovu nadležnost da donesu odluku o pristupu traženim informacijama, odnosno da objave informacije po zahtjevu fizičkog i pravnog lica.
U Izvještaju se ističe da je predsjednik Komisije, u ime svih članova, u cilju što objektivnijeg istraživanja stradanja svih naroda u navedenom periodu izdao upustvo da se određenim institucijama, na nivou BiH i entiteta, pošalju zvanični zahtjevi za pristup informacija od značaja za istraživanje Komisije.
Zahtjevi su upućeni u Ministarstvo unitrašnjih poslova FBiH, Federalni zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje, Institut za nestala lica BiH, Obavještajno bezbjednosnu agenciju /OBA/ BiH, Federalno ministarstvo za pitanje boraca i invalida, Ministarstvo odbrane u Savjetu ministara, Memorijalni centar Potočari, MUP Tuzlanskog kantona, te u Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu.
MUP FBiH u odgovoru je naveo da je postupajući po zahtjevu zatražilo tražene
informacije od nadležne organizacione jedinice Uprave, Centra za istraživanje ratnih zločina, koji su dostavili obavještenje da su kroz izvršene provjere utvrdili da ne raspolažu traženim podacima.
MUP Tuzlanskog kantona je Komisiju uputio na Istitut za nestala lica BiH, kojem je zvaničan zahtjev već bio poslat i na čiji odgovor se još čeka.
ODBIJANJE FEDERALNIH I INSTITUCIJA BiH DA DOSTAVE INFORMACIJE OTEŽALO RAD
Osim Ministarstva odbrane i Memorijalnog centra, i Federalni zavod za penzijsko i invalidsko osiguranje je odbio da Komisiji omogući pristup, dok se pored Instituta za nestala lica, i dalje čeka na zvanične odgovore OBA i Federalnog ministarstva za pitanje boraca i invalida.
Komisija ističe da im je ovo, nažalost, uveliko otežalo rad naročito kada je u pitanju istraživanje stradanja muslimanskog/bošnjačkog stanovništva.
Uprkos gore navedenom, Komisija je organizovala terensko istraživanje, te fotografisanje spomen obilježja stradalog muslimanskog/bošnjačkog stanovništva u periodu 1992-1995. godine.
U skladu sa tim su učinjeni dodatni napori te je urađen terenski rad fotografisanja spomen obilježja, turbeta, hajr česmi i sličnih memorijala na lokacijama koje su bile poznate, a sve fotografije se nalaze u prilogu Izvještaja.
Komisija navodi da je značajnu pomoć u svom istraživanju imala od Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica Republike Srpske kroz obezbjeđivanje sve svoje raspoložive dokumentacije i građe što je uveliko pomoglo u dolasku do informacija o stradanju muslimanskog/bošnjačkog i srpskog stanovništva u ovoj regiji.
Prema navodima, ovaj Izvještaj odražava zaključke Nezavisne međunarodne komisije, čiji je rad ovlastila Republika Srpska, mada je isti nezavisan od nje, a čiji je mandat razmatranje ključnih pitanja u vezi sa ustaljenim percepcijama o Srebrenici tokom rata u BiH.
U Izvještaju se dodaje da je Komisija nezavisna s obzirom na to da ne odražava zajednički poduhvat bilo koje određene institucije, bilo vladine, akademske, pravne, niti bilo kojeg drugog oblika nevladine organizacije.
Članovi su odabrani na osnovu njihovog posebnog stručnog znanja iz relevantnih disciplina, te su isključivo odgovorni za svoj doprinos cjelokupnom Izvještaju.
U tom cilju, međunarodni članovi radili su nezavisno, individualno ili sa svojim timovima, kako bi ispitali dostupne činjenice u vezi sa događajima koji su se desili u srebreničkoj regiji za vrijeme ratnih godina.
TOKOM PISANJA IZVJEŠTAJA KORIŠTENI RELEVANTNI PRIMARNI IZVORI
Članovi Komisje, navodi se u Izvještaju, tražili su sve moguće načine da dođu do podataka i informacija kako bi sakupili relevantne materijale, uprkos činjenici da neki putevi istrage nisu bili otvoreni.
Bez obzira na to, stoji u Izvještaju, svaki od članova uložio je najveće napore u svom nastojanju da pripremi sveobuhvatnu analizu činjenica relevantnih za mandat Komisije.
Multidisciplinarni sastav Komisije, uslovio je različite pristupe i metodologije istraživanja. Pored objavljenih izvora i literature u velikom dijelu korišteni su dokumenti predstavljeni u Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju tokom različitih sudskih postupaka.
Prilikom rekonstruisanja događaja vezanih za 11. juli 1995. godine, u najvećem obimu korišteni su primarni izvori, dok su sekundarni izvori korišteni samo u onim slučajevima kada su nedostajali primarni.
Pod primarni izvorima smatraju se samo oni dokumenti koji su nastali tokom ili neposredno nakon događaja o kojima je pisano.
Komisija navodi da su u tom slučaju najrelevantniji izvori koje su sačinile strane u sukobu, dokumenti organa vojne ili civilne bezbjednosti ili inostrane organizacije, poput UN i drugih, koje su posmatrale sukob i čiji su predstavnici raspolagali informacijama sa terena.
Tokom pisanja Izvještaja korišteni su i drugi relevantni izvori, kao baze podataka i slično.
MEDIJSKI SADRŽAJI “NJUJORK TAJMSA” I “GARDIJANA” JEDNOSTRANO TUMAČENJE RATNIH DOGAĐAJA
Analiza medijskih sadržaja Komisije izvršena je u skladu sa međunarodnim naučnim standardima i organizovana je kao kvantitativna analizu koja se bavila vremenskim okvirom od 1991. do 1995. godine, to jest periodom prije početka sukoba u BiH i periodom rata.
U Izvještaju se navodi da je tim za analizu medijskih sadržaja analizirao 10.000 stranica iz dviju vodećih novina, “NJujork Tajmsa” i “Gardijana”.
Komisija naglašava da njihov nalaz svjedoči o manje-više jednostranom tumačenju ratnih događaja prikazanih u ovim uticajnim zapadnim medijima.
Kombinujući sve gore navedene metode i načine istraživanja, u Izvještaju se navodi da je Komisija uspjela da sagleda i istraži osnovne aspekte i kontekst tragičnih događaja, te da u mjeri mogućeg obradi i rasvijetli ključne događaje i dešavanja u predmetnom periodu u ovoj regiji.
Komisija navodi da bi za istraživanje svakog pojedinačnog događaja i žrtve bilo neophodno mnogo godina sistematskog istraživanja, te mnogo većeg broja stručnjaka.
Međutim, u Izvještaju se zaključuje da on ohrabruje sve naučne institucije i organizacije, kao i pojedince iz naučne zajednice, da i na osnovu rezultata do kojih je došla Komisija preduzimaju objektivna i stručna istraživanja, a sve u cilju dolaska do tačnih činjenica o ovim tragičnim događajima koje bi trebalo da doprinesu boljem uzajamnom razumijevanju i povjerenju, a u konačnici i budućem pomirenju.
