Republika Srpska, po uzoru na sudsku praksu i doktrinu najmoćnije demokratije svijeta SAD, ima pravo da poništi pravni značaj nametnute odluke bivšeg visokog predstanika u BiH Valentina Incka o dopuni Krivičnog zakona BiH kojom se zabranjuje i kažnjava “negiranje genocida”, piše Glas Srpske.
Pravni eksperti objašnjavaju da u američkoj tradiciji postoje dvije ozbiljne doktrine koje govore o ovome.
Prva doktrina poznata kao prava država /states rights/, zasnovana je na izvornom tumačenju američkog Ustava, dok druga, poznata kao poništavanje država /states nullification/, govori o poništavanju protivustavnih federalnih zakona od strane država članica federacije.
Profesor Pravnog fakulteta u Banjaluci Vitomir Popović objasnio je da prva doktrina govori o federalnoj vladi sa ograničenim moćima kojoj se daju vrlo precizno delegirana ovlašćenja, a sve što nije delegirano od država koje čine SAD, desetim amandmanom, ostavljeno je državama kao njihova ingerencija.
– Originalno shvatanje iz vremena kada je donesen Ustav SAD jeste da su države članice suverene, a da federalna vlada ima samo vrlo uske delegirane nadležnosti – naveo je Popović.
Prema njegovim riječima, ko god pročita Ustav BiH, biće mu jasno da je on kreiran upravo na toj doktrini.
Popović je objasnio da se druga doktrina, koja se kod nas može pojednostavljeno podvesti pod pravni termin nulifikacija, odnosi na pravo federalnih jedinica da ponište i na svojoj teritoriji onemoguće primjenu pravnih akata koje smatraju štetnim i neustavnim.
Tu doktrinu su, navodi Popović, prvi put formulisali Tomas Džeferson i Džejms Medison kada su Virdžinija i Kentaki svojim rezolucijama poništili jedan federalni zakon koji je drastično ograničavao slobodu štampe.
– U tim rezolucijama je rečeno da su u SAD države suverene, a ne federalna vlada, tako da države imaju pravo da konačno tumače šta je ustavno, a šta ne. Zato su odbili da primjenjuju zakon na svojoj teritoriji – objasnio je Popović.
On je dodao da Republika Srpska treba da se pozove na tu praksu, iskoristi pravo nulifikacije i poništi pravnu snagu posljednje odluke Valentina Incka.
