Načelnik opštine Višegrad Mladen Đurević i biznismen Slobodan Pavlović svečano su danas u Višegradu, u okviru manifestacije Vidovdanske svečanosti, otkrili spomenik Mehmed-paši Sokoloviću.
Spomenik je otkriven u prisustvu predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika i idejnog tvorca Andrićgrada režisera Emira Kusturice.
Govoreći na svečanosti, književnik Matija Bećković poručio je: “Dobro došao, Bajo, potonji Mehmed-paša Sokoloviću”, te svim prisutnim poželio srećan Vidovdan.
Bećković je podsjetio da je 500 godina moralo da prođe, da Bajo, potonji Mehmed paša Sokolović, dođe u svoj zavičaj i da vidi svoju kamenu zadužbinu, pa da za sva vremena zaustavi svoje bronzane oči.
“Pet stotina Vidovdana je preskočio dok se vratio tamo odakle je krenuo da dokaže da se od zavičaja i od svog naroda niko i nikad nije zauvek razdvojio”, istakao je književnik.
Spomenik, podvlači Bećković, koji je sebi i o svom trošku podigao Mehmed- paša, nije povezao samo dvije obale rijeke Drine i dva svijeta, nego je “prekobačen” i preko svih provalija i predrasuda prošlih i budućih vremena.
“I ovog Vidovdana bronzani vezir gleda unapred i ne obazire se unazad. I, kao da se više nada i snatri onom što će biti, nego o onome što je bilo. Stigao je iz daleke budućnosti da se pridruži onima čije vreme tek dolazi”, kaže Bećković.
Načelnik opštine Višegrad Mladen Đurević zahvalio se je Dodiku, Pavloviću, Kusturici i Bećkoviću za realizaciju ovog projekta, ističući da je ovo “nastavak kulture sjećanja, čiji je začetnik Emir Kusturica”.
Slobodan Pavlović je rekao da je i njemu i njegovoj supruzi Miri velika čast i zadovoljstvo što su bili u prilici da Višegradu poklone spomenik Mehmed-paši Sokoloviću.
Prema dostupnim informacijama, Sokolović je porijeklom Srbin iz Hercegovine. Rođen je kao Bajica Nenadić u selu Sokolovići, blizu gradića Rudo. Otac mu se zvao Dimitrije, dok ime majke nije poznato – pominju se imena Dobrina, Anđelija ili Marija.
Kao dječak školovao se u manastiru Mileševa. U “danku u krvi” odveden je u janjičare kada mu je bilo oko 15 godina. Školovan je u Jedrenskom saraju gdje ostaje 13 godina.
Mehmed-paša Sokolović poznat je i kao Mehmed Visoki.
On je odveden u ranom dobu kao dio osmanskog sistema sakupljanja hrišćanskih dječaka koji će biti odgajani da služe kao janjičari.
Ovi dječaci su bili primorani da pređu u islam, odgajani su i obrazovani kao vojnici i vjernici, ali su zauzvrat dobili priliku da se uključe i napreduju u osmanskom carskom sistemu.
Mehmed-paša Sokolović bio je jedan od brojnih koji su napravili zavidnu karijeru i dospjeli do položaja Velikog vezira.
Mehmed-paša je podizao brojne zadužbine i vakufe širom carstva. Po njegovom naređenju, 1571. godine izgrađen je most preko Drine u Višegradu, opisan u djelu “Na Drini ćuprija” Ive Andrića, koji je za ovaj roman dobio Nobelovu nagradu za književnost
On je podigao i tri mosta na prostorima sadašnje u BiH i jedan u Crnoj Gori – Arslanagića most u Trebinju, most na ušću Žepe u Drinu, Kozju ćupriju u Sarajevu i Vezirov most u Podgorici.
U svom rodnom selu Sokolovićima kod Rudog izgradio je džamiju, a u selu Poblaće kod Priboja, prema predanju, podigao je i crkvu koja je više puta rušena i obnavljana.
Crkva je izgrađena u saracenskom stilu i u ovom selu je sačuvano predanje da je sazidana na grobu njegove majke.
Vjeruje se da je Mehmed-paša Sokolović bio ktitor mnogim sagrađenim česmama, od kojih je najpoznatija ona u Beogradu, na Kalemegdanu.
