Svaki diskurs o političkoj bezbjednosti BiH ubrzo pokaže duboku podijeljenost, shodno ustaljenoj matrici u kojoj se iz Sarajeva gleda jednim, a iz Banja Luke drugim očima na niz političkih pitanja važnih za funkcionisanje BiH.
Oprečni uglovi posmatranja bili su očiti i povodom donošenja Rezolucije o zaštiti ustavnog poretka i proglašenja vojne neutralnosti Republike Srpske. Dok za Sarajevo donošenje pomenute rezolucije predstavlja podrivanje ustavnog poretka, za legitimne organe vlasti u Srpskoj upravo je u Narodnoj skupštini izglasana rezolucija brana koja treba da očuva Republiku Srpsku od daljeg urušavanja, i kroz vojnu neutralnost Srpsku pozicionira u po nju najbolji geopolitički okvir. Komforan okvir Srpskoj i BiH nudi Dejtonski mirovni sporazum, sazdan na slovu, a ne maglovitom duhu Dejtona za kojim posežu oni koji Dejton žele učiniti nevidljivim i skrivenim. Iako uslijed stranog intervencionizma prilično narušen, i ono što je preostalo od Dejtona čuva Srpsku. Čuva i BiH, jer u slučaju potpunog ignorisanja ovog važnog međunarodnog ugovora, pregovaračke strane (Republika Srpska i Federacija BiH) imaju pravo na vlastite političke puteve.
Da li se svaki politički dijalog i svaka politička aktivnost može tolerisati u BiH i gdje je prag te tolerancije? Može li se neka aktivnost podvesti pod rušenje ustavnog poretka (onog definisanog Aneksom IV Dejtonskog sporazuma)? Tu granicu u BiH je teško utvrditi. Normativno-pravno, sve što izlazi iz okvira Ustava, odnosno svaka aktivnost kojom se negira ustavna struktura zemlje, trebalo bi da bude okvalifikovano kao rušenje ustavnog poretka i službe nadležne za zaštitu Ustava i ustavnosti, ustavnog poretka – trebalo bi da reaguju. Konačno, u Saveznoj Republici Njemačkoj i Austriji postoje službe pod tim nazivom
U Bosni i Hercegovini i nesporno teroristički akt brzo se “izlije” iz sektora bezbjednosti u domen politike, kao što je bio napad na ambasadu SAD od 28. oktobra 2011. godine, kada je politički motivisan pripadnik vehabijskog pokreta Mevludin Јašarević naoružan puškom kalašnjikov pucao po zgradi ambasade Sjedinjenih Država i tom prilikom ranio jednog policajca. Ovaj događaj, kao i prethodni teroristički napad, koji se desio 27. jula 2010. godine, kada je Haris Čaušević postavio eksplozivnu napravu iza zgrade policijske stanice u Bugojnu kojom prilikom je poginuo policajac Tarik Ljubuškić, a šestoro njegovih kolega je ranjeno, skrenuo je pažnju na pojavu vehabijskog pokreta u BiH, odnosno na bezbjednosne prijetnje koje dolaze iz enklava, u kojima pripadnici ovih zajednica organizuju život po principima za koje se zalažu.
O dolasku džihad-ratnika u BiH napisano je više uspjelih knjiga od kojih svakako treba izdvojiti Bosanski rat i teror, a pažnju zavređuje i knjiga Kako je džihad stigao na Balkan[4]. Odred El mudžahid koji su formirali, i uopšte ukupna njihova brojnost u BiH nije predstavljala opasnost u vojničkom smislu po srpske snage. Njihova uloga i jeste bila drugačija, a sastojala se u islamizaciji Armije BiH. Izetbegović je govorio o „novim“ muslimanima, očito dajući prednost misionarskoj ulozi pridošlica.
„Aktivnosti ‘mudžahedina’ u Avganistanu, Čečeniji, Bosni i Hercegovini, na Kosovu i Metohiji postale su neka vrsta paradigme za neprincipijelna politička postavljanja velikih sila, koje nikada nisu odustale od svojih pokušaja da za sopstvene ciljeve iskoriste različite političke grupacije u islamskom svijetu.“ Citirana misao Olivera Potežice, autora zapaženih knjiga o problemima u islamskom svijetu, neizostavna je u diskursu o vehabijskom pokretu. Ona objašnjava prilično tolerantan odnos zapadnih zemalja prema vehabijskoj prisutnosti u BiH, i neometanom građenju enklava u kojima BiH kao država gotovo da ne postoji. Ujedno, objašnjava i prilično blage reakcije iz NATO štaba iz Sarajeva na teroristički čin u Bugujnu. Čak su i reakcije američke diplomatije na napad na Ambasadu u Sarajevu bile suzdržane i čin okvalifikovale kao incident.
Skoro da je postalo izvjesno da će u zemljama koje su nekad bile dio Otomanske imperije, a danas se nalaze na prostoru projektovane Ume, jedinstvene muslimanske države po uzoru na Otomansku imperiju, doći do radikalizacije prilika, prvenstveno u oblasti bezbjednosti, kako bi se pristupilo realizaciji glavnog političkog cilja ideologa vehabijskih pokreta – obnovi kalifata i stvaranje Ume. „Uspostavljanje islamske države predstavlja cilj oko koga se i danas snažno okupljaju brojni islamisti širom sveta. Islamska duhovnost i verska misao prolazi posljednjih decenija, između ostalog, kroz svoju sopstvenu globalizaciju, bez obzira na to što pobornici ideje o (ponovnom) uspostavljanju islamske vlade taj pojam najčešće vrlo različito tumače.“ U BiH su se dešavali teroristički napadi, i pravosnažne presude su izrečene za pojedine, ali ono što latentnu i mnogo veću opasnost predstavlja, jesu enklave u kojima se sprovodi, ne samo misionarski rad, nego i vojna obuka vehabija. Enklave prisutne na rubovima Republike Srpske uvezane su i odlične za skrivanje bjegunaca, za tranzit prema Zapadu kao logistička oaza, i neke buduće enklave za gerilski način ratovanja kojeg vehabije očekuju.
Zašto vehabijske enklave sada, u vrijeme kada Islamska država neminovno pada, i kada je samo pitanje dana kada ova kvazidržava neće kontrolisati ni pedalj Sirije, postaju važne. Zato što se duh, odnosno ideja Islamske države neće ugasiti, već će njeni kreatori u momentu i na prostoru koji im budu odgovarali, da rasplamsaju njen smrtonosan dah. Balkan je u tom smislu kao stvoren za novi poligon na kojem bi oprobano sredstvo za otklanjanje ruskog uticaja (na Balkanu i kineskog), što Islamska država i jeste bila, moglo biti aktivirano.
Stoga se posebno u BiH na povratak, prema zvaničnim podacima Ministarstva bezbjednosti BiH 115 sirijskih ratnika, (po podacima obavještajnih struktura zemalja regiona taj broj je dvostruko veći) mora gledati s posebnom pažnjom, što se nažalost ne čini. Taj važan bezbjednosni problem se uporno obezvrjeđuje ili niveliše s odlaskom malobrojnih građana BiH u Ukrajinu, gdje se bore na strani Novorusije. Policijski službenici Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA) 27. 10. 2017. godine su na području Banjaluke pretresli jedan stambeni objekat zbog postojanja osnova sumnje na učešće u oružanim sukobima u Ukrajini, te tom prilikom priveli jednu osobu. Navedene aktivnosti realizovane su po naredbama Suda BiH i Tužilaštva BiH, s ciljem pronalaska i privremenog oduzimanja predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz u daljem postupku, saopšteno je javnosti, što je bila vijest kojoj se u Federalnom dijelu BiH dalo na publicitetu. Ministar bezbjednosti, Dragan Mektić, prethodno je javnost upoznao da je „gorući bezbjednosni problem“ za BiH upravo odlazak u Ukrajinu. Tek je dolazak generalnog sekretara Interpola u Sarajevo primorao Mektića na priznanje da je, ipak, povratak ratnika iz Sirije, pitanje koje u bezbjednosnom diskursu mora biti prioritet. Ujedno, ministar je istakao da se već vrše pripreme za resocijalizaciju ratnika-povratnika, što bi trebalo da znači da će ih država prevaspitati kako bi se uklopili u svakodnevni život. Sve su prilike da će vehabijske enklave u tom smislu odigrati veću ulogu, i da će od većeg značaja biti resocijalizacija koja im tamo bude pružena. Ali, kako to i obično biva, u BiH se s dužnom pažnjom o terorističkoj prijetnji govori tek nakon izvršenog terorističkog akta. Tada se i preventiva kao ključna riječ u suzbijanju radikalizma i ekstremizma koji vodi terorizmu, ponekad spomene.
Prijetnja koja ubjedljivije nego bilo šta drugo ugrožava BiH je gerila, odnosno mogućnost da sirijski povratnici, koristiće vehabijske paradžemate kao logističku infrastrukturu, na mig iz jedne od ambasada, u BiH povedu rat za ideju kalifata zbog koje su bili potegli čak do Sirije. Bakir Izetbegović je javno iznio da je obećao nastaviti djelo svog oca, a prema Islamskoj dekleraciji, djelu Alije Izetbegovića, primat i organizaciju države imaju Muslimanska braća, a ovu ideju podržava i turski predsjednik Erdogan.
