Izložba o Savi Mrkalju, filologu, pesniku i reformatoru srpskog jezika i ćirilice, otvorena je u subotu 21. aprila u Čikagu u organizaciji Udruženja krajiških Srba „Prelo“ iz Čikaga. U prostorijama srpskog manastira Nova Gračanica o značaju Mrkaljeve reforme, kao i njegovom uticaju na Vuka Stefanovića Karadžića i dalji razvoj srpskog pisma govorio je potpredsednik Udruženja „Prelo“ Ljubinko Špegar.
1 od 8
-Sava Mrkalj se početkom 19. veka zalagao za reformu tadašnjeg zastarjelog i narodu nerazumljivog pravopisa i tražio primenu fonetskog pisma baziranog na narodnom jeziku. Staroslovensku i crkvenoslovensku ćirilicu, koja je imala više od 40 slova, sveo je na 29, od kojih su 24 u današnjoj upotrebi. Ovim idejama uticao je na Vuka Stefanovića Karadžića koji u Pismenici 1814. godine upotrebljava Mrkaljevu azbuku “jerbo za Serpski jezik lakša i čistija ne može biti od ove”. Vuk i Sava su bili savremenici, poznanici i saradnici. Nažalost danas se malo zna o delu i uticaju Mrkalja kao prethodnika Vuka Stefanovića Kradžiča. Ova izložba je jedan od koraka da se prisetimo jednog od najprosvećenijih Srba svoga vremena, rekao je Špegar i nastavio: – Kažu da je srpska ćirilica najsavršenije i nejlepše pismo na svetu. Za nas koji živimo daleko od otadžbine i od rodnog zavičaja to svakako jeste. I više od toga – Ona je dio našeg nacionalnog identiteta i garant opstanka srpske zajednice u Americi. Negujte ćirlicu, pišite i čitajte, a one koji je još nisu naučili, neka to urade što pre. Vjerujte nije teško, predložio je on.
Sava Mrkalj pripada, kako je je naglasio profesor Filološkog fakulteta u Banja Luci Duško Pevulja, najvišem rangu istaknutih srpskih stvaralaca koji su pomerali granice u okvirima srpske kulture i njene vrednosne lestvice podizali na najviši nivo.
-Naša je obaveza da sa takvih velikana kakav je bio Sava Mrkalj skidamo prekrivač zaborava i da to činimo neprstano, kontinurano kako na matičnom području njegovog srpskog jezika tako i širom svijeta tamo gde se nalaze Srbi koji vole ćirilicu i koji doživljavaju ćirilicu kao ključnu odrednicu nacionalne kurlute, naglasio je prof. Pevulja
Starešina hrama Svetog Jovana u Čikagu i profesor na Bogoslovskom fakultetu u Libertvilu Savo Bosanac takođe je govorio o potrebi da se sačuvaju sećanja na srpske velikane koji su ostavili upečatljiv dojam na područjima gde su živeli Srbi i kojih poslije progona koji su se desil, danas u tim krajevima više nema.
-Radujem se što večeras pričamo i Savi Mrkalju i nadam se da ćemo ubuduće govoriti i o drugim znamenitim Srbima koji su naš ponos i koji su ostavili pečat koji nesme i nemože da se zaboravi, apelovao je otac Savo.
Mkaljeve pesme kazivao je Igor Obradović, glumac Srpskog pozorišta „Mira Sremčević“ iz Čikaga.
Zalaganjem i finasiranjem čikaških Srba sa Korduna ove godine će u okviru obeležavanja 235 godina od Mrkaljevog rođenja u njegovom rodnom mestu Sjeničaku kraj Karlovca u Hrvatskoj biti postavljena spomen ploča na hram Svete Petke rad akademskog vajara Ljubiše Mančića iz Beograda. Čikaški Srbi su podržali i predlog da se nova osnovna škola u beogradskom naselju Busije nozove po ovom reformatoru.
Izložba o Savi Mrkalju je deo manifestacije Krajiško prelo i u Čikagu će biti otvorena do 28. aprila 2018. Posle ovog prvog prikazivanje u inostranstvu, izložba, koja je Svetozar Dančuo pripremio u saradnji sa Udruženja Krajišnika iz Pančeva, biće prikazana i u Kanadu gde će je tamošnja srpska zajednica prirediti u Nijagari, Torontu i Vindzoru.
