Zbog viška zaposlenih u lokalnim samoupravama u Srpskoj se svake godine gubi više od 18 miliona maraka, koji bi mogli biti preusmjereni na razvoj privrede.
Prema zvaničnim podacima institucija Srpske, u gradskim i opštinskim upravama u RS trenutno je zaposleno ukupno 6.142 činovnika, od kojih je njih 1.510 višak.
Prema podacima koje je poslanik SDS Tomica Stojanović iznio u parlamentu Srpske, najveći višak zaposlenih evidentiran je u Gradskoj upravi Banjaluka – oko 133, a potom sliijedi Trebinje sa 105 radnika.
Iako ekonomski analitičari skoro svakodnevno upozoravaju da je birokratski aparat rak koji razara našu ekonomiju, te da je neophodno „kresanje“ javnog sektora kao jednog od ključnih rješenja za izlazak iz krize, malo ko je spreman da se upusti u tu problematiku.
Tome u prilog ide činjenica da je u parlamentu Srpske usvojen Nacrt zakona o izmjenama Zakona o lokalnoj samoupravi, koji predviđa da se do 2021. produži rok za usklađivanje broja zaposlenih u lokanim samoupravama, iako je prvobitno taj rok bio 30. juni ove godine.
Kupovina vremena
Analitičari procjenjuju da je to samo kupovina vremena i da ništa bitno neće biti promijenjeno. Oni upozoravaju da ćemo i naredne tri godine „bacati“ novac na činovnike koji realno nisu potrebni i nemaju šta da rade, dok istovremeno realni sektor u RS kuburi sa nedostatkom radne snage.
Stručnjaci ističu da su lokalne vlasti namjerno stvorile glomazan birokratski aparat kako bi omogućile zapošljavanje svojoj rodbini, prijateljiima ili onima koji će im osigurati dodatne glasove na izborima.
Saglasni su da višak zaposlenih ne treba otpustiti, ali da ih treba preusmjeriti u realni sektor.
– Niko nije za to da ljudi ostanu bez posla, ali treba naći rješenje ovog problema. Ako je 1.510 osoba višak, i ako je u prosjeku 1.000 KM bruto plata za svaku od njih, mada neki imaju i više, to je onda otprilike 18 miliona KM godišnje. Dakle, svake godine se iz budžeta izdvaja 18 miliona KM više novca. To su ogromna sredstva – kaže za Srpskainfo poslanik PDP u parlamentu Srpske Gordana Vidović.
Foto: privatna arhiva
Gordana Vidović
Ona ističe da se ništa ne dobija time što se rok za rješenje ovog problema prolongira za tri godine, ali će zato u tom periodu iz budžeta biti bespotrebno potrošeno na desetine miliona maraka.
– Da su lokalne zajednice napravile neki svoj plan preraspodjele viška radnika na neko drugo radno mjesto u realni sektor, mi bismo danas imali mnogo bolju situaciju u ovoj oblasti – navodi Vidovićeva.
Ona upozorava da se previše troši vremena na brigu o zaposlenima u lokalnim samoupravama nego što se brinemo o onima koji su zaposleni u realnom sektoru, a koji svakodnevno ostaju bez posla i napuštaju zemlju, dok se mnoge firme zatvaraju.
Papirologija
Ekonomski analitičar Zoran Pavlović ističe da je problem viška zaposlenih u javnom sektoru u odnosu na realni sektor odavno poznat i da je to pitanje potrebno što prije riješiti. On kaže da je potpuno opravdano da se traži rješenje za prelazak viška zaposlenih iz javnog u realni sektor, jer bi se time pomoglo privredi, a istovremeno riješilo pitanje nepotrebnog osipanja budžeta na plate, umjesto da se taj novac usmjeri u neke kapitalne investicije i slično.
– Imamo pritužbe ljudi iz realnog sektora da imaju manjak radnika. Ako će se već u naredne tri godine plaćati višak radnika iz lokalnih budžeta, zašto ih ne preusmjere u realni sektor, pa neka tamo rade. Na taj način ih ne otpuštaju, nastavljaju se plaćati javnim parama, ali će bar doprinijeti razvoju privrede – smatra Pavlović.
On, međutim, upozorava da se taj program mora dobro osmisliti, jer ako ne bude dobro osmišljen to neće biti moguće realizovati.
Pavlović kaže da bi prije nego što se krene sa prebacivanjem viška radnika trebale pojednostaviti nepotrebne procedure i zahtjevi koji su definisani zakonima i podzakonskim aktima na nivou opština i gradova.
– Postoje dva problema. Prvi je beskrajna papirologija jer se čitav problem zapošljavanja administracije dešava kao rezultat nepotrebnih podzakonskih akata kojima se navodno uređuje neka oblast, a ustvari se gomila beskrajno mnogo papira i beskrajno mnogo aktivnosti. Ako činovnici odu, a birokratske procedure ostanu onda to neće biti u korist građana – smatra Pavlović.
Dodaje da je čitava priča povezana i da se ne može posmatrati samo smanjivanje broja zaposlenih, a ne smanjivati broj birokratskih dokumenata i slično.
Zabranjeno dalje zapošljavanje
Pomoćnik ministra uprave i lokalne samouprave RS Slavica Lukić pojasnila je da je Savez opština i gradova Srpske predložio da se rok za primjenu kriterijuma za utvrđivanje maksimalnog broja zaposlenh u gradskoj, odnosno opštinskoj upravi produži zbog nemogućnosti usklađivanja broja zaposlenih u zakonom propisanom roku.
To je, kako ističe ona, bio i razlog zbog čega je predložen nacrt pomenutog zakona kojim se do 30. juna 2021. produžava rok za usklađivanje broja zaposlenih u lokalnim samoupravama. Ona ističe da je postojećim zakonom zabranjeno dalje zapošljavanje u jedinicama lokalne samouprave u Srpskoj.
