U organizaciji UG Jadovno 1941 iz Banje Luke i Eparhije gornjokarlovačke, 27.07.2019. godine je održan prvi parastos za nevino stradale Srbe, pobijene od hrvatskih ustaša i bačene u jamu Golubnjaču kod Prijeboja, kotar Korenica. Nazivaju je još i Prijebojska jama ili Volaševa jama.
Na mjestu odmah uz jamu, postavljen je drveni pravoslavni krst, jedan od devet koje je udruženje Jadovno 1941 iz Banje Luke uspravilo, kao skromno, ali jedino za sada moguće obilježje ovih stratišta, koje je proizvela Nezavisna Država Hrvatska.
Nakon bogosluženja, predsjednik udruženja, Dušan Bastašić, održao je kratku besjedu, istorijski čas. Da te riječi čuju i oni koji nisu bili prisutni na taj dan, Frontal.SRB prenosi besjedu za sve žive Srbe. Da znaju, svoju djecu nauče, pamte i opominju, kako se takvo stradanje nikad više ne bi ponovilo:
BESJEDA NAD JAMOM GOLUBNJAČOM
Ustaše su 26. jula 1941. godine doveli u žandarmerijsku stanicu u Bunić oko 80 Srba pohvatanih po okolnim selima i zaseocima.
Tu su ih držali dva dana bez hrane, ali ih nisu maltretirali. Govorili su im da idu dva mjeseca “na rad” i da im neće dirati porodice.
Vjerujući u to zarobljeni Srbi nisu ni pokušavali pobjeći. Iz Bunića su krenuli pješice za Korenicu 28. jula 1941. godine, uz pratnju desetak ustaša. Smješteni su u veliki magacin u Korenici koji je tom prilikom pretvoren u zatvor. Tu su zatekli koreničke Srbe koji su prethodno bili uhapšeni. Jedna grupa od oko 12 zatvorenika smještena je u sudsku zgradu u tri ćelije. Broj zatvorenika tih dana u magacinu i sudskoj zgradi bio je 142 ili 143.
U Korenici su ostali 29. i 30. jula 1941. godine pod italijanskom i ustaškom stražom. Zatvoreni Srbi su i ovde bili lišeni hrane, ali nije bilo fizičkog maltretiranja.
Tridesetog jula 1941. godine oko 3 ili 4 sata poslije podne započela je “prozivka”, koja je bila drugačija od onih prethodnih. Jednog po jednog zatvorenika su zvali iz mase i magacina i odvodili u susjednu Kusinu kuću. Od svih prozvanih niti jedan se nije vraćao nazad. Pet do šest ustaša bilo je u sobi sa uperenim puškama i zapisivali su lične podatke zatvorenih Srba. Potom bi im vezali ruke konopom i gurnuli onako vezane u drugu sobu. Vezivanje je trajalo do pola noći 30. jula 1941. godine.
Oko ponoći, ustaše su počele izvoditi 10 po 10 zatvorenika i trpati ih u već pripremljena kola. U kolima je bilo 10 zatvorenika, 8 ustaša i kočijaš.
Za to vrijeme, dok su ustaše smještale povezane zatvorenike iz kuće, dio njih otišao je da poveže i 12 zatvorenika u sudskim ćelijama. Ustaše su uspjele povezati zatvorenike iz dve ćelije, dok su ovi iz treće ćelije saznali za vezivanje i pružili otpor.
Jedan od zatvorenika Petar Koruga Pejo je nožem, koji mu je doturio u hljebu neko od rodbine, ubo u stomak ustaškog narednika Kostelca rodom iz Otočca. Narednik se srušio, a ostale ustaše su pobjegle po pojačanje. U međuvremenu Pejo Koruga je otvorio one dve ćelije i svih 12 zatvorenika iz suda je uspjelo pobjeći prema Plješevici.
Zatvorenike iz kuće, koji su bili smješteni na kolima, ustaše su uz tuču kundacima vratile nazad u magacin. Poslije ovog događaja počela je nova prozivka, odnosno novo pojačano vezanje. Ustaše su uzimale deset po deset već svezanih Srba, odvodili ih u dvorište i ponovo vezali lancem ispod pazuha dva po dva, pa tako istim lancem svih 10 i ponovo vraćali u kola.
Povorka kola natrpana sa povezanim Srbima otišla je u dva sata poslije ponoći, odnosno rano ujutro 31. jula 1941. godine iz Korenice. Ustaše su se vratile sa praznim kolima poslije dva i po sata, u granuće sunca 31. jula 1941. godine. U praznim kolima bili su samo kolci, batovi i krvavi lanci. Ustaše su se između sebe izrugivale i oponašale žrtve praveći grimase i vičući “ajoj” i “ajme”.
Tog 31. jula 1941. godine bačeno je u jamu Golubnjaču kod Prijeboja u blizini Plitvičkih jezera 119 Srba.
U istu prijebojsku jamu bacani su i Srbi iz mjesta Ličko Petrovo selo, Plitvički Ljeskovac i sa Plitvica.
U vrijeme Vlade Jadranke Kosor, 2007. godine, po osnvou prijave da su u Prijebojskoj jami ubijani Hrvati tokom Drugog svjetskog rata, započelo se sa ekshumacijom. Ubrzo se po predmetima nađenim uz kosti, ispostavilo da se radi o srpskom pravoslavnom stanovništvu.
Dio izvađenih kostiju je nekoliko dana u crnim vrećama ležao uz sam rub jame da bi potom nestale.
Nedaleko od ove jame nalazi se i jama na Sorića krčevini, u kojoj su isto ubijani Srbi sa tog područja.
Obe jame je ekipa udruženja Jadovno 1941. locirala, uradila nekoliko fotografija i video zapisa i snimila uz pomoć GPS-uređaja tačne koordinate i prilazne puteve.
