Profesor Centra za geopolitiku Univerziteta Kembridž Timoti Les izjavio je da pretpostavlja da predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i drugi politički akteri znaju kako da riješe srpsko nacionalno pitanje i da rade na tome na mnogim frontovima, čekajući eventualni proboj, ali da ne postoji “master plan”.
– To uključuje evropske integracije, bližu integraciju sa Republikom Srpskom posebnim paralelnim odnosima, `mini-Šengen` i carinsku uniju EU, i suptilno promovisanje ideje o zamjeni teritorija između Kosova i Republike Srpske. U međuvremenu, Beograd uskraćuje priznanje Kosova i usmjerava se na ne-zapadne sile – rekao je Les.
Les je ukazao na reakciju svih glavnih sila – SAD, EU, Rusije i Turske koje se iz različitih razloga plaše raspada BiH, na slovenački “non pejper” i naglasio da to ne mijenja političku realnost na terenu, odnosno da postoje dva zamrznuta sukoba na granicama Srbije – jedan koji uključuje teritoriju koja ne želi da bude dio Srbije /Kosovo/ i onaj koji uključuje teritoriju koja to želi /Republiku Srpsku/.
– Nerješavanje ovih sukoba blokira sopstvene ciljeve Zapada na Balkanu – stabilizaciju, razvoj i integraciju regiona u zapadnu sferu – i košta Zapad vremena, energije i resursa – rekao je Les za Tanjug.
On kaže da najznačajniji aspekt drame oko slovenačkog “non-pejpera” nije bila reakcija glavnih sila, već nedostatak reakcije svih ostalih, što podsjeća na situaciju iz 2018. godine kada su mnogi evropski akteri ćutali o ideji podjele Kosmeta.
– Iz ovoga je jasno da u Evropi postoji određena podrška za preuređivanje Balkana i široko priznanje, ako se to može učiniti mirnim putem i riješiti strateški problem Zapada u regionu. Osjećam da za ovo postoji podrška i sa druge strane Atlantika – rekao je Les.
On smatra da bi na to pristao Donald Tramp da je ostao na mjestu predsjednika SAD, jer je poznato da je želio da riješi status Kosova i da je bio spreman da “prilagodi granice Srbije”.
– Nije bio zainteresovan za očuvanje BiH. Nije mu bilo stalo da održi nasljeđe Klintonove administracije – naprotiv, mrzio je Klintonove. Siguran sam da bi se, da je osvojio drugi mandat, na kraju usredsredio na pitanje BiH, sagledao potencijal za rješavanje dva glavna problema Vašingtona na Balkanu i pokrenuo veliku pogodbu koja bi riješila neriješena pitanja državnosti u regionu – rekao je Les.
Komentarišući ovogodišnju komemoraciju u Srebrenici i prethodno usvojene rezolucije u Podgorici i Prištini, Les je ocijenio da nacije koje se plaše onoga što vide kao “srpski ekspanzionizam” imaju interes da koriste događaje iz 1995. godine kao sredstvo za delegitimizaciju težnje Srba za nacionalnom državom.
– Sa druge strane, Srbi nerado prihvataju pune činjenice o onome što se dogodilo, traumatični uticaj koji je imao na Bošnjake ili razloge zbog kojih su međunarodne sudije Srebrenicu definisale kao čin genocida, jer bi to delegitimisalo nacionalne ciljeve Srba. Ova situacija će vjerovatno trajati sve dok srpsko nacionalno pitanje ostane neriješeno – zaključio je Les.
