London interesuju zlato i rude u Srbiji i BiH, ali najviše – držanje Rusa dalje od Balkana
Balkan je ocijenjen kao područje od vitalnog interesa za Veliku Britaniju. Stoga je još početkom 2018. godine britanska vlada donijela odluku da za Zapadni Balkan formira jedinicu za preventivna dejstva, odnosno bataljon koji bi se sastojao od 600 pripadnika elitne formacije SAS, momaka tek pristiglih iz Sirije
Balkan je od vitalnog interesa za Veliku Britaniju. Stoga je još početkom 2018. godine britanska vlada donijela odluku da za Zapadni Balkan formira jedinicu za preventivna dejstva, odnosno bataljon koji bi se sastojao od 600 pripadnika elitne formacije SAS, momaka tek pristiglih iz Sirije
Kroz rad svojih tajnih službi, Britanija je ovdje odavno. Da li se neko sjeća Dodikove konferencije za štampu iz 2018. godine na kojoj je objelodanio da pet britanskih operativaca osmišljava operacije koje za cilj imaju destabilizaciju Srpske i da upravljaju protestnim skupovima koji su se te godine održavali u Banjoj Luci?
Piše: Predrag ĆERANIĆ
NA NAJAVU britanske ambasade u Sarajevu da će Velika Britanija pojačati vojno prisustvo u BiH, prvi je reagovao srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik, naglasivši da ta najava nije prihvatljiva i da neće dobiti podršku Predsjedništva BiH. „Smatram da je postojeći kontigent vojnika u sastavu misije Altea sasvim dovoljan i da BiH nema izazove koji bi zahtijevali dodatne snage“, istakao je Dodik.
Inače, Misija Altea je vojna operacija Evropske unije (EU) u sklopu Zajedničke spoljne i bezbjednosne politike EU. Počela je 2004. godine završetkom operacije NATO Stabilizacijskih snaga (SFOR) i povlačenjem NATO jedinica iz BiH.
Rezolucijom Savjeta bezbjednosti UN br. 1551 evropske vojne snage (EUFOR) dobile su zadatak da obezbijede mir u BiH. Od početnih 7000 vojnika, snage Misije Altea redukovane su nekoliko puta i trenutno se u okviru EUFOR-ove misije nalazi 600 vojnika iz 19 država.
Od 2012. godine uloga Misije Altea sastoji se u izgradnji kapaciteta i obuke Oružanih snaga BiH i podršci lokalnim vlastima u održavanju sigurnog i stabilnog okruženja. Ujedno, važnost Misije Altea ogleda se i u pružanju podrške za strategiju EU za Bosnu i Hercegovinu.
Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija jednoglasno je 3. novembra 2021. godine usvojio rezoluciju kojom se produžava mandat Misije Altea koju sprovode snage Evropske unije (EUFOR).
Inače, Velika Britanija povukla je svoje vojne snage iz Bosne i Hercegovine koje su bile dio ove misije, a razlog je – izlazak Velike Britanije iz EU.
Ova zemlja nakon Bregzita nije obavezna da sprovodi Zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku EU.
Posljednji kontingent britanskih vojnika napustio je Bosnu i Hercegovinu krajem 2020. godine. Na taj način je Velika Britanija okončala prisustvo svojih vojnih trupa u BiH nakon punih 28 godina angažmana u mirovnim misijama. Tek dio oficira ostao je da radi u štabu NATO u bazi Butmir kod Sarajeva.
Šta je razlog za najavu povratka britanskih vojnika u BiH?
Aktuelni britanski premijer Boris Džonson bio je veoma angažovan na izlasku Velike Britanije iz EU. Te napore podržavao je i bivši američki predsjednik Donald Tramp.
Nadugo i naširoko bismo mogli navoditi razloge za britansko napuštanje EU. Osnovni se svodi na to da Britanija već dugo želi da povrati „imperijalni sjaj“ i da je njene obaveze kao članice EU, naročito u spoljnoj politici i bezbjednosti, u tome onemogućavaju.
Bez navedenih obaveza, kao bivša članica, Britanije može sklapati trgovinske i druge ugovore sa EU, a da pri tome u spoljnoj politici bude samostalna. Preciznije rečeno, samostalna od EU, ali nerazdvojna od svog prekomorskog saveznika Sjedinjenih Država.
Kao članica EU, Britanija ne bi mogla voditi politiku koja bi bila „uz nos“ Njemačkoj i Francuskoj, glavnim osovinama EU.
Procijenjeno je da nakon Bregzita London postaje politički nezavisan od Brisela i potpuno autonoman. Tako su nakon izlaska iz EU britanske diplomatske aktivnosti usmjerene prema Indiji i drugim zemljama koje su u „zlatno doba“ Imperije bile pod dominacijom Krune.
Resursi ratne flote jesu desetkovani, nosači aviona puni manjkavosti, ali je donesena odluka da se u flotu ulaže, kako bi na azijskim morima Ujedinjeno Kraljevstvo slijedilo politiku SAD, posebno američki odnos prema Kini i Sjevernoj Koreji.
Ujedno, Balkan je ocijenjen kao područje od vitalnog interesa za Veliku Britaniju. Stoga je još početkom 2018. godine britanska vlada donijela odluku da za Zapadni Balkan formira jedinicu za preventivna dejstva, odnosno bataljon koji bi se sastojao od 600 pripadnika elitne formacije SAS, momaka tek pristiglih iz Sirije.
Odluci Vlade Ujedinjenog Kraljevstva prethodila je rasprava koju je u Domu lordova inicirala delegacija koja je boravila u BiH. Zaključak je jasan – Ujedinjeno Kraljevstvo se mora vratiti na Balkan (iako se znalo da Britanija odlazi iz EU). Još te, 2018. godine bilo je jasno da su tendencije za opasan razvoj situacije na Balkanu više su nego vidljive.
Čudna koincidencija da je nedavno, odnosno od 26-28. januara 2022. godine delegacija Odbora za spoljnu politiku parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva boravila u posjeti Bosnii Hercegovini „kako bi iz prve ruke saznali više o trenutnoj situaciji u BiH“.
Tom prilikom Tom Tugendhat, predsjedavajući Odbora za spoljnu politiku, rekao je kako je “već 30 godina, Ujedinjeno Kraljevstvo posvećeno sigurnosti i prosperitetu građana ove divne zemlje“.
„Ova posjeta dio je niza aktivnosti koje britanski Parlament organizuje, demonstrirajući snažan interes za BiH i širi region.
Iako prepoznajemo ozbiljne prijetnje koje neki akteri, vanjski i unutrašnji, još uvijek donose, veoma smo ohrabreni radom civilnog društva, nezavisnih medija i lidera na lokalnom nivou”.
Početkom februara te 2018. godine u seriji tekstova za portal Sve o Srpskoj ukazali smo da su idealna mjesta za potpaljivanje sukoba sa nedefinisanim i nejasnim ishodom prvenstveno Kosovo, jug Srbije i BiH.
Zašto je Balkan Britancima važan?
Zato što je energetska bezbjednost kao pojam došla u prvi plan. Na izgradnju ruskih koridora nafte i gasa i kineskih trgovinskih tokova, Njemačka nije imuna, jer se radi o zemlji sa snažnom privredom i vrhunskom tehnologijom, ali bez energetskih resursa. Približavanje Njemačke i Rusije stvara zebnju na Ostrvu i strah od jačanja evroazijskih veza. A svi ti „tokovi“ i putevi sa Istoka na Zapad vode kroz Balkan.
Sličnog su mišljenja i u američkom Kongresu, gdje se i pored svih nesuglasica, demokrate i republikanci lako dogovore kada su u pitanju Rusi. Tako su i donesene deklaracije sa smjernicama o odbrani EU od energetske zavisnosti od Rusije, za što je neophodno Rusiju držati dalje od Balkana.
Ne treba zaboraviti da je u sklopu vojne vježbe „Brzi odgovor 2018“, koja se održavala od 3. do 7. septembra na nekoliko lokacija u Srpskoj i Federaciji BiH u BiH, na sarajevski aerodrom stigao Drugi bataljon Padobranske regimente britanske vojske. Došli su iz Kenta, sa sjedištem u Kolčesteru, gdje su izvodili vježbe održavanja javnog reda.
Tada je, bivši i veoma pričljivi britanski ministar odbrane Vilijamson, izjavio da će ako Padobranska regimenta ponovo, odnosno po završetku „Brzog odgovora“, iz Kolčestera bude poslana u Bosnu kako bi pomogla snagama EUFOR-a, operacija imati kodni naziv ELDŽIN (ELGIN), a budući da bi se to moglo odvijati samo u vanrednim situacijama, Britanci bi preuzeli komandu nad snagama EUFOR-a.
U tom kontekstu potpukovnik Danken Men, komandant 2. padobranskog bataljona (2 PARA) iz baze u Kolčesteru u Engleskoj, rekao je:
„Kao jedinica visoke borbene gotovosti sa iskustvom rada sa multinacionalnim partnerima, 2. padobranski bataljon se prirodno uklapa u Operaciju ELDŽIN. Obučeni smo i spremni za razmještanje u Bosni ako se to od nas zahtjeva, i imam puno povjerenje u vještine, zrelost i fleksibilnost naših padobranaca.”
Da prisustvo britanskih snaga u BiH nije novina, podsjetio je pomenuti ministar odbrane Vilijamson izjavom da su britanske trupe u BiH prisutne već 25 godina, što znači od ratne 92. O tome svjedoči i žrtva 59 britanskih vojnika.
Naime, prema pisanju sarajevskog „Oslobođenja“, monsinjor Mato Zovkić iz Sarajevske nadbiskupije 8. avgusta 2018. godine održao je pomen u rezidenciji britanskog ambasadora Fergusona na Kovačima, u kojoj se nalazi i memorijalni spomenik. Položeno je cvijeće i služena misa za vojnike koji su poginuli u BiH od 1992. do 2004. godine.
Ali, vratimo se najavi iz britanske ambasade o jačanju vojnog prisustva njihove zemlje u BiH.
Gdje bi bio stacioniran britanski vojni kontigent i kakva bi mu bila uloga?
Radi se o pomenutoj formaciji SAS, elitnoj jedinici britanske vojske. Gdje bi bili stacionirani? Logično, na tuzlanskom aerodromu, kako bi u slučaju kulminacije etničkih napetosti ili oružanih sukoba u BiH bili raspoređeni uz granične preleze sa Srbijom.
Međutim, ojačala vojno prisustvo ili ne, Britanija je u operativnom smislu snažno prisutna u BiH. Ne treba zaboraviti da je Britanija ogromno kolonijalno carstvo vijekovima održavala upravo zahvaljujući tajnim aktivnostima, dobrim analizama prilika i procjenama, kao i suptilnim psihološkim, ali i osmišljenim crnim operacijama.
Nekada su se pripadnici MI6 regrutovali isključivo iz reda plemstva, a danas to nije pravilo, ali se operativci traže među najboljim studentima svjetski poznatih univerziteta u Kembridžu i Oksfordu.
Kao ozbiljna služba, MI6 u sklopu spoljnopolitičkih smjernica dobija i one koje se tiču privrednih tema. Recimo, Britanija želi eksploataciju zlata u Srbiji i BiH, kao i rijetkih minerala. A zahvaljujući Bregzitu, može autonomno nastupati na Balkanu.
Zato britanska vlada namjerava da ojača svoje vojno prisustvo u BiH. U operativnom smislu, kroz rad svojih tajnih službi, tu je odavno. Da li se neko sjeća Dodikove konferencije za štampu iz 2018. godine na kojoj je objelodanio da pet britanskih operativaca osmišljava operacije koje za cilj imaju destabilizaciju Srpske i da upravljaju protestnim skupovima koji su se te godine održavali u Banjoj Luci?
„Ova posjeta dio je niza aktivnosti koje britanski Parlament organizuje, demonstrirajući snažan interes za BiH i širi region.
