Jedan od istorijskih datuma u fudbalu Republike Srpske je 16. mart 1996. godine. Pre tačno dve decenije počelo je takmičenje u Prvoj ligi Republike Srpske, nepuna četiri meseca od zaustavljanja ratnih dejstava i potpisivanja Dejtonskog sporzuma u američkoj vojnoj bazi „Rajt Paterson“, u američkoj saveznoj državi Ohajo.
Pomenutog 16. marta 1996. godine odigrane su prve utakmice za bodove u srpskom entitetu u tadašnjoj grupi zapad koja je imala jedanaest klubova, koliko i grupa istok, ali je u njoj takmičenje, zbog lošijih vremenskih uslova, počelo sedam dana kasnije. U prvom kolu zapada postignuti su ovi rezultati: Banjaluka: BSK – Sloga (Doboj) 0:1, Srpski Brod: Polet – Borac (Šamac) 2:0, Prijedor: Rudar Prijedor – Ljubić 2:0, Teslić: Proleter Promtes – Kozara (Kozara) 1:1, Novi Grad: Sloboda – Borac (Banjaluka) 0:3. Slobodna je bila Modriča.
Ostaće zapisano u fudbalskim analima da je prvi pogodak u šampionatima Republike Srpske postigao napadač Poleta iz Srpskog Broda Petar Kostadinović. On je u osmom minutu protiv šamačkog Borca (u kojem je kasnije i igrao) zatresao mrežu golmana Joce Radića i na taj način „kupio“ fudbalsku besmrtnost u ovom delu Balkana.
Takmičenje u Kupu Republike Srpske počelo je u jesen ratne 1993. godine i to je od svih sadašnjih, najstarije zvanično takmičenje na prostorima današnje dejtonske zemlje dva entiteta i tri naroda. Prvi osvajač ovog takmičenja bila je Kozara iz Gradiške koja je u finalu 25. juna 1994. godine u Banjaluci na penale (7:6) posle regularnih 0:0 pobedila dobojsku Slogu. Čim je stao rat Fudbalski savez Republike Srpske pokrenuo je i ligaško takmičenje, a zbog specifičnosti teritorije i smanjenja troškova odlučeno je da Prva liga krene u dve grupe. Na istoku su se u premijernom prvenstvu takmičili: Boksit (Milići), Glasinac (Sokolac), Sarajevo, Željezničar, Slavija (Srpsko Sarajevo), Jedinstvo (Brčko), Mladost (Rogatica), Panteri (Bijeljina) – današnji Radnik, Leotar (Trebinje), Drina (Zvornik) i Romanija (Pale).
Posle dvokružnog sistema i 22 odigrana kola prvak zapada bio je Rudar Prijedor iako banjalučki Borac nije doživeo nijedan poraz i to je jedini primer da jedan prvoligaš Republike Srpske tokom jedne takmičarske sezone nije nijednom izgubio. Na istoku je bio najbolji milićki Boksit (danas se klub zove Milići i takmiči se u Regionalnoj ligi, grupa istok).
Prijedorčani i Milićani su igrali dvomeč za apsolutnog prvaka Republike Srpske. Prva utakmica 31. jula 1996. godine odigrana je na „Supač polju“ u Milićima i posle vođstva Priejdorčana od 2:0 u desetom minutu domaćin je slavio sa visokih 5:2. U revanšu na Gradskom stadionu u Prijedoru Pirovu pobedu ostvarili su „rudari“ 2:1, tako da je Boksit ušao u istoriju kao prvi šampion Republike Srpske. Istorija se zakotrljala… I naredna sezona 1996/97. je odigrana po istom modelu, ali sa po dvanaest klubova, da bi od sezone 1997/98. startovao jedinstveni šampiona Republike Srpske.
Od tada je prošlo dvadeset godina, a fudbal Republike Srpske je prolazio kroz razna iskušenja s kojima se i danas susreće. U toku je 21. fudbalski šampionat najmlađe srpske zemlje, a prvaci su, pored Boksita (dve titule) bili još: Borac (Banjaluka) – tri titule, Radnik (Bijeljina) – tri titule Rudar (Ugljevik) – dve titule, Drina (Zvornik) – dve titule, Rudar Prijedor – dve titule, te Leotar (Trebinje), Modriča Maksima, Slavija (Istočno Sarajevo), Kozara (Gradiška), Laktaši i Mladost (Velika Obarska).
Fudbalski savez Republike Srpske je danas porodica koja ima više od 300 klubova i 20.000 registrovanih igrača uključujući i žene i futsal.
Na kraju treba reći da su te 1996. godine najbolji strelci Prve lige Republike Srpske bili Siniša Đurić (Kozara) – zapad i Zoran Majstorović (Boksit) – istok. Obojica su postigli po šesnaest pogodaka.
Slavko BASARA
Ujedinjenje 23. maja 2002.
Ujedinjenjem fudbala dejtonske BiH 23. maja 2002. godine za čije zasluge je ponajviše zaslužan Fudbalski savez Republike Srpske i tadašnji predsednik Milan Jelić klubovi iz Republike Srpske dobili su priliku da kroz Premijer ligu i Kup BiH izađu na međunarodnu scenu.
Tako su kao šampioni države sa dva entiteta u evrokupovima zaigrali: Leotar (Trebinje), Modriča Maksima i Borac (Banjaluka), odnosno kao pobednici Kupa BiH: Modriča Maksima, Slavija (Istočno Sarajevo) i Borac (Banjaluka).
