Brojne delegacije Stranke demokratske akcije, predvođene liderom Bakirom Izetbegovićem, danas su se okupile na grobu oca, osnivača i prvog predsjednika stranke, Alije Izetbegovića, kako bi mu odale počast na 91. godišnjicu njegovog rođenja.
Svoje mjesto među okupljenima našao je i bošnjački “heroj”, ratni komandant muslimanskih snaga u Srebrenici, Naser Orić, kojeg američka CIA (ne velikosrpski mediji) u svojoj poznatoj knjizi o sukobima na prostoru bivše Jugoslavije[1] naziva “gospodarom rata u Srebrenici” i čovjekom koji je, zajedno sa nekoliko bliskih saradnika, neposredno prije julske ofanzive Vojske Republike Srpske, pod okriljem noći pobjegao za Tuzlu, te ostavio svoje građane na milost i nemilost VRS. Toliko o heroju, ali i o tome čime je i koliko zadužio svoj narod.
U pogledu današnjeg okupljanja i odavanja počasti, ništa ne bi bilo sporno da Izetbegović mlađi, valjda ponesen “herojskim” okruženjem u kome se nalazio, nije posegao za retorikom koja, čak i ukoliko je smjestimo u kontekst predizborne kampanje, uveliko prevazilazi granice prihvatljivog i konstruktivnog. Naime, nakon što je naglasio istorijski doprinos koji su njegov otac i vojska tadašnje Bosne i Hercegovine ugradili u državnost BiH i budućnost bošnjačkog naroda, Izetbegović je dodao da je “na nama da tu bitku, politički, u sljedećim godinama i decenijama dovršimo na valjan način”.
Pitanje koje se samo po sebi nameće jeste kakva je to bitka i koji su tačno njeni ciljevi?
Valjalo bi Izetbegovića upitati i to da li su njegovi ciljevi, odnosno vizija Bosne i Hercegovine, identični onima koje je za vrijeme rata imao njegov otac. Ako nisu, onda bi, zarad mira i budućnosti BiH, morao to jasno naglasiti. Međutim, ukoliko su identični, to bi predstavljalo veliku opasnost i direktan atak na Ustav i dejtonski okvir zemlje, budući da su maksimalistički ratni ciljevi sva tri naroda u BiH, pa tako i Bošnjaka, u Dejtonu jasno odbačeni. Drugim riječima, mirovnim sporazumom su svi ponešto dobili, ali su istovremeno bili prinuđeni na kompromis i ustupke. Kao što su Srbi morali da se odreknu nezavisne Republike Srpske, u korist legalizacije i priznanja RS kao ravnopravnog entiteta u okviru BiH, tako je cijena cjelovite države za Bošnjake bila prihvatanje dvoentitetskog uređenja i konstitutivnosti tri etničke nacije. Na tome je sagrađena današnja BiH i svaki pokušaj da se to jednostrano naruši, predstavljao bi smrtnu opasnost za budućnost, ali i sam opstanak države.
Premda je politika naglašena kao sredstvo kojim bi bitka trebala biti nastavljena, ostaje nepoznato koji je i postoji li uopšte politički, mirnodopski ili, po Bakirovim riječima, “valjan način” da se Alijina borba, odnosno ciljevi tadašnjeg bošnjačkog rukovodstva ostvare u poslijeratnoj, dejtonskoj BiH. Ukoliko je riječ o poznatim i već viđenim ciljevima koji podrazumijevaju unitarnu, a ne decentralizovanu državu ili građansku, umjesto etničke konstitutivnosti, sa velikom sigurnošću možemo konstatovati da ne postoje legalna, ustavna, politička, niti mirnodopska sredstva pomoću kojih bi takvi ciljevi mogli biti ostvareni. Ili, ipak, “valjan način” u Izetbegovićevoj interpretaciji ima drukčije značenje.
[1] Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995.
