Književnik Muharem Bazdulj ocijenio je da ne treba dozvoliti nametanje tuđih interpretacija Sarajevskog atentata, koji je kao posljedicu imao dekolonizaciju čak i naroda Afrike, Јužne Amerike i Azije.
Bazdulj je u intervjuu Srni, povodom 99 godina o smrti Gavrila Principa u zatvoru u Terezinu, naglasio da se prenebregava činjenica da je Principov čin, kao i sve ono za šta se borila “Mlada Bosna”, vođen prvenstveno patriotskom idejom borbe za svoj narod, ali i idealističkom principijelnom univerzalnom idejom – generalnog oslobođenja svih pokorenih naroda.
On je rekao da je kao posljedica Sarajevskog atentata, Principovog čina i Prvog svjetskog rata došlo do dekolonizacije, odnosno kakvog-takvog oslobađanje naroda Afrike, Јužne Amerike, Azije.
“Rušenje cijelog tog kolonijalnog sistema pokrenuto je Sarajevskim atentatom. Na globalnom nivou su mnogi narodi stekli kakvu-takvu slobodu i neku vrstu možda boljeg položaja, nego što su prethodno imali. To je sve posljedica Principovog čina”, istakao je Bazdulj.
On je ocijenio da će različitih interpretacija i “emotivnog čitanja” tog čina biti i ove godine, a možda naročito iduće, kada će biti navršeno stotinu godina od Principove smrti i završetka Prvog svjetskog rata, kao i stotinu godina od formiranja Јugoslavije.
Zbog toga, smatra Bazdulj, bilo bi možda poželjno da neke kulturne ili druge institucije, za iduću godinu planiraju i organizuju skupove ili manifestacije, da bi se iznijele domaće interpretacije Sarajevskog atentata i tih događaja.
“Ako smo sebi, na neki način, dozvolili da nam neka vrsta tuđih interpretacija Sarajevskog atentata ‘okupira’ svijesti i ta priča o reviziji dobije, možda, veću pažnju i težinu, nego što bi zasluživala, ne treba da dopustimo da se to desi iduće godine, stotinu godina od završetka Prvog svjetskog rata, Principove smrti i formiranja Јugoslavije”, ukazao je Bazdulj.
On je istakao da treba na neki način “odavde, iz sredine odakle je krenula cijela priča, da se progovori autentičnim, našim glasom o tome, a ne da se “papagajski” ponavljaju tuđe, veoma često pojednostavljene interpretacije”.
Govoreći o različitim shvatanjima Principovog čina na Balkanu, Bazdulj je naveo da je cijela istorija 20. vijeka u regionu povezana sa posljedicama Sarajevskog atentata, od kreiranja prve i druge Јugoslavije, pa do njenog raspada.
On je ocijenio da sve današnje države napravljene na tom raspadu Јugoslavije svoj legitimitet suštinski vuku iz neke vrste antijugoslovenskog raspoloženja, zbog čega je logično da Principov čin i dan danas izaziva emocije, koje su sukobljene u zavisnosti od perspektive iz kojih se gledaju.
“Ne mogu da zamislim da se u dogledno vrijeme ‘istorija prepusti istoričarima’, kao što se govori u medijima. Kod nas je istorija na neki način suviše živa i u kontekstu onoga što je Čerčil rekao da ‘Balkan proizvodi više istorije, nego što može da je svari'”, dodao je on.
On je podsjetio da je poznato da je Princip u trenutku smrti bio veoma nesrećan, pošto je u to vrijeme Srbija kao država bila okupirana i njemu se činilo da je na neki način njegov čin i ono što su uradili njegovi drugovi iz “Mlade Bosne” dovelo do jedne loše konsenvence.
Ali, naglasio je Bazdulj u intervjuu Srni, veoma brzo, nekoliko mjeseci nakon njegove smrti, Principovi i ideali njegovih drugova su se ostvarili, a srpski narod i drugi južnoslovenski narodi su bili oslobođeni i napravili su upravo onakvu svoju državu, za kojom su on i njegovi drugovi težili.
“Sada kada pogledamo poslije stotinu godina, ta država je nestala u jednom krvavom ratu sa mnogo žrtava i neko površan bi mogao da kaže da je na neki način sve čemu je Princip težio, ponovo nestalo u vatri i pepelu”, rekao je on.
Međutim, kaže Bazdulj, ne treba imati takvu vrstu pesimističnog pogleda, jer je kao posljedica te Јugoslavije koja je stvorena, stvorena i jedna velika kultura, a taj narod je uspio kroz Nobelovu nagradu Ive Andrića, kroz neke druge književne, filmske, arhitektonske i druge umjetničke načine da se predstavi cijelom svijetu.
Bazdulj je konstatovao da je i u srpskom narodu i drugim narodima, među nekih desetak imena naših ljudi koji su ušli u istoriju svijeta, sigurno i ime Gavrila Principa.
“A on je čovjek koji je ‘jedan od rijetkih maloljetnika koji su ušli u istoriju’, što bi rekao Stanko Cerović”, zaključio je Bazdulj u intervjuu Srni.
