Njemački dnevnik Јunge velt u tekstu o posljedicama bombardovanja osiromašenim uranijumom SR Јugoslavije 1999. godine pita zar napadači ne bi morali da snose troškove obnove hemijske industrije u Pančevu i zavoda Zastava u Kragujevcu, kao i za razorene ciljeve u BiH četiri godine ranije.
Pod naslovom “Posljedice rata – dugogotrajno ćutanje, bivša SR Јugoslavija 20 godina poslije NATO napada”, berlinski list danas donosi opširan izvještaj i prenosi utiske sa nedavno održanog međunarodnog simpozijuma u Nišu o posljedicama upotrebe municije sa osiromašenim uranijumom.
Njemački dnevnik iznosi podatke da je u Srbiji u toku 78-dnevnog NATO bombardovanja upotrijebljeno 15 tona osiromašenog uranijuma i 289.536 klaster bombi na 333 mjesta širom zemlje, te da je u tim napadima stradalo 3.500, a ranjeno 10.000 ljudi, da je znatno devastirana infrastruktura zemlje, razrušena hemijska industrija u Pančevu i zavod Zastava u Kragujevcu.
Autor teksta Gerd Šuman, dugodišnji poznavalac prilika na Balkanu, konstatuje da su posljedice rata još velike, a da značajnih poboljšanja nema na vidiku, te dodaje da su i u Republici Srpskoj 1995. izvedeni slični napadi uz razaranje infrastrukture i da ozbiljne procjene govore da se time ukupan obim negativnih posljedica znatno uvećava.
Јunge velt piše da opštu situaciju u Srbiji ilustruju podaci da se godišnje iseli između 50.000 i 70.000 uglavnom stručnih ljudi i podsjeća da je hamburški Di Velt 5. februara ocijenio da je stanje takvo da “Srbija krvari, a Njemačka od toga profitira”.
O posljedicama upotrebe uranijumske municije na simpozijumu su raspravljali pravni, medicinski i drugi eksperti iz Srbije, Italije, Bugarske, Rusije, Grčke, Malte, Njemačke i Švajcarske, a zajednička misao svih izlaganja je bila da se konačno nešto čini i pokreće, prenosi berlinski list.
Јunge velt pita koje konsekvence mogu da se izvuku u vezi sa upotrebom osiromašenog uranijuma, za ljude i okolinu tako opasnog oružja koja je uslijedila u ratovima u Јugoslaviji i Iraku uz kršenje međunarodnog prava.
– Šta ako je pravo još i nakon 20 godina pravo pobjednika? Zar napadači ne bi morali da snose troškove za obnovu hemijske industrije u Pančevu i zavoda Zastava u Kragujevcu? Isto tako za razorene ciljeve u BiH. Prema sadašnjim okolnostima, ova pitanja još ostaju otvorena, ali se ipak moraju postaviti zato što su to egzistencijalna pitanja – navodi njemački dnevnik.
List citira njemačkog medicinskog stručnjaka profesora Klaus-Ditera Kolendu da su iza proizvodnje i upotrebe osiromašenog uranijuma SAD i Velika Britanija, te da je, osim Balkana, municija sa osiromašenim uranijumom upotrebljavana u Avganistanu, Iraku, Somaliji, vjerovatno u Libiji i na kraju u Siriji sa ukupno oko 2.500 tona bačenog uranijuma.
Radi poređenja, list navodi procjene da je za sanaciju posljedica probnih gađanja u američkoj saveznoj državi Indijana sa 77 tona utrošenog osiromašenog uranijuma potrebno 7,8 milijardi dolara, što je i za moćni Pentagon bila previsoka cijena.
U izvještaju se ističe da je Niš jedan od najstarijih gradova Balkana, sa 6.000 godina dugom istorijom često bio poprište borbi sa stranim zavojevačima od Osmanlija /1474-1877/, Habzburgovaca /1914/, do njemačkih fašista /1941-44. godine/, koji su bili najbrutalniji, jer su samo u logoru “Crveni krst” držali 30.000 ljudi, od kojih je ubijeno oko 12.000 ljudi.
– Opet na kraju drugog milenijuma Njemačka se vraća ovamo, gdje je ranije prolila toliko krvi, ovaj put u savezu sa SAD u napadu pod nazivom “Plemeniti nakovanj”, koji nije bio ni malo plemenit jer je u centru Niša podignut još jedan spomenik sa imenima gotovo 200 stradalih od NATO napada – ističe se u izvještaju.
Јunge velt piše da je i poslije završetka rata umiranje nastavljeno i povećano, a da se u zemlji o temi uranijuma nije govorilo ili osiromašeni uranijum nije dovođen u vezu sa znatno povećanom stopom rasta broja oboljelih i umrlih od malignih oboljenja.
List ukazuje da NATO osporava navode nekih medicinskih stručnjaka, dok advokat Srđan Aleksić, nakon smrti majke od teške bolesti, značajnog povećanja broja oboljelih i saznanja da je u Italiji vođeno i dobijeno više sudskih procesa u kojima je utvrđeno da se umiranje italijanskih vojnika dovodi u vezu sa njihovim boravkom na kontaminiranim područjima na području Kosova i Metohije, pokreće inicijativu da se ova tema otvori i traže načini kako da se ugroženima pomogne.
Prema istraživanju Aleksića, koji je i profesor, u Srbiji je između 2000. i 2019. od raka umrlo 18.000, a oboljelo 30.000 ljudi, a mnogi medicinski stručnjaci uzroke povećanja broja oboljelih dovode u vezu sa upotrebom municije sa osiromašenim uranijumom.
Učesnici niškog simpozijuma trebalo je da posjete i Vranje, područje gdje je i prema potvrdi UNEP-a /UN Enviroment Program/ upotrijebljena veća količina osiromašenog uranijuma.
Međutim, posjeta je iznenada otkazana. Ispostavilo se da je gradonačelnika Vranja kontaktirao ambasador SAD u Srbiji Kajl Skot, koji mu je ponudio sredstva od 250.000 dolara za izgradnju dječijeg vrtića, što je očito imalo svoj učinak, navodi njemački list.
Isti izvor napominje da se ni predstavnici službenog Beograda, koji su najavili učešće, nisu pojavili u Nišu, te da su kružile pretpostavke da su predstavnici NATO-a iz Biroa za kontakte sa Generalštabom Vojske Srbije u okviru “Partnerstva za mir” imali određeni uticaj.
U izvještaju iz Niša navodi se da nije tajna da je evidentan politički i ekonomski potecencijal za pritisak Zapada na Srbiju.
Јunge velt dodaje da za Vladu u Beogradu prednost imaju napori ka članstvu u EU i da u Beogradu smatraju da dobro ponašanje povećava šanse, te da EU znači razvoj i napredak.
Berlinski dnevnik podvlači da su se ovakvim shvatanjima u Beogradu suprostavili eksperti iz okolnih zemalja i citira dio izlaganja grčkog advokata Јanisa Rahiotisa iz Atine, koji je rekao da se ljudima na Balkanu uporno ponavlja kako pad standarda kao posljedica ratova i gubitak suvereniteta u krajnjoj liniji ne predstavlja problem jer će se navodno obezbijediti bogatstvo i sigurnost kad se pristupi NATO-u i kad se uđe u EU.
– Podosta godina kasnije u Rumuniji, Bugarskoj i Hrvatskoj ova obećanja trebalo je da budu ispunjena. Da li su oni bogati? Grčka je još prije mnogo vremena isto učunila. Rezultat je da SAD kontrolišu našu armiju i spoljnu politiku, a Njemačka ostalo – istakao je Rahiotis.
On je dodao da se ova politička stvarnost ne smije zaboraviti i da Srbija mora da vodi računa o svojoj smostalnosti.
Kao pravnik, Rahiotis se bavio i Haškim tribunalom za kojeg je naveo da je neka vrsta neokolonijalnog “sudskog komiteta”, čiji zadatak je bio da Zapadu pribavi legitimnost uništenja Јugoslavije i ospori i učini nelegitimnim rukovodstvo Srba u BiH.
– U tim okolnostima pred pokretačima aktivnosti za ublažavnje posljedica upotrebe osiromašenog uranijuma i pomoć ugroženima stoji mnogo prepreka – konstatovao je Јunge velt.
List je prenio izjavu profesora Aleksića da je simpozijum ipak ispunio očekivanja, da se o temi više govori i u zemlji i u svijetu, da se prema jednoj međunarodnoj inicijativi “radi na tome da se obezbijedi dogovor prema kome bi zapadne zemlje pružile pomoć na otklanjanju problema” i da se putem poravnanja dođe do rješenja.
Na nivou države u Srbiji je formirana parlamentarna komisija, koja se bavi pitanjima povećanja broja oboljelih u vezi sa upotrebom osiromašenog uranijuma, što se za početak, takođe, može označiti kao izvjestan napredak, zaključuje berlinski dnevnik.
