Aleksandar Drlјača, v.d. direktora Razvojne agencije grada Prijedora “PREDA” – NOVE INVESTICIJE I RAST KONKURENTNOSTI LOKALNE PRIVREDE, RAZVOJNA ŠANSA PRIJEDORA
Za razvoj modernog društva potrebni su i lјudi koji dobro poznaju moderne tehnologije i koji mogu da prate savremena dostignuća u svim oblastima života, rada i stvaralaštva. Prijedorska Razvojna agencija “PREDA” imala je i ima značajan uticaj na razvoj lokalne zajednice. “Nezaposlenost više nije akutni društveni problem, ali zato jeste izražena migracija stanovništva, nedostatak radne snage na tržištu rada, modeli poslovanja lokalne privrede koji na dugi rok ne kreiraju atraktivna i bolјe plaćena radna mjesta. Razvojna šansa Prijedora su nove investicije i rast konkurentnosti lokalne privrede”, rekao je za “Kozarski vjesnik” Aleksandar Drlјača.
Razvojna agencija “PREDA“ radi dvije decenije i postala je svojevrsni brend Prijedora. Mladi lјudi, puni znanja, energije i želјe da napreduju i oni i Agencija i lokalna zajednica, hrabro su zakoračili u izazove koji su bili pred njima. Koliko je važno prepoznati potencijal mladih lјudi i pružiti im šansu, kako je to izgledalo na početku rada Agencije “PREDA“?
– Agencija je formirana u specifičnim istorijskim i društveno-ekonomskim okolnostima, u periodu koji je karakterisao poslјeratni oporavak, ekonomska tranzicija, visoka stopa nezaposlenosti, te svojevrsna izolacija kompletnog regiona u odnosu na zemlјe EU. Pitanja ekonomskog razvoja, kreiranja radnih mjesta i povećanja nivoa investicija nametala su se kao prioritetna, a osnivanje i razvoj jake agencije za ekonomski razvoj, kao jedno od rješenja kojim će se doprinijeti pobolјšanju situacije. Osnivanje ove agencije, jedan je od projekata realizovanih u skladu sa „Strategijom razvoja preduzetništva i podrške malim i srednjim preduzećima opštine Prijedor 2003-2008“, jednim od prvih dokumenata ovakvog tipa na našim prostorima. Od samih početaka, bilo je jasno da će Agencija u najvećoj mjeri funkcionisati na projektnom principu, kao najefikasnijoj formi za postizanje održivosti rješenja kreiranih upravo kroz projekte. Ovakav pristup zahtijevao je i razvoj mladih kadrova sa kompetencijama koje omogućavaju uspješan nastup prema različitim izvorima finansiranja. Veoma dugi niz godina se angažman kadrova zasnivao na organizaciji volonterskog rada, stručne prakse i programa stažiranja, kroz koje je prošlo preko 100, uglavnom mlađih lica. Klјučnu ulogu u godini osnivanja, kao i godinama koje su slijedile i kroz koje se Agencija pozicionirala kao relevantan partner za razvoj, imao je gospodin Mišo Relјić, prvi direktor i osoba koja za nas ima status „osnivača“ Agencije. Svaki početak je težak, Agencija je to iskusila na sopstvenom primjeru, ali smo, uz istrajnost svih zaposlenih i podršku lokalne uprave, dostigli određeni nivo razvoja i prepoznatlјivost na lokalnom i regionalnom nivou.
Izrada i implementacija projekata jedna je od najvažnijih aktivnosti “Prede”. Koliko ih je do sada urađeno i iz kojih oblasti privređivanja?
– Evidencije koje vodimo od 2010. godine pokazuju da smo do danas kandidovali 304 projektna prijedloga, od čega je odobreno i realizovano 108 projekata ukupne vrijednosti od skoro 15,5 miliona KM. Interno smo organizovani u tri odsjeka – ekonomski razvoj, društveni razvoj i zaštita životne sredine, pa bi se moglo zaklјučiti da i realizovane projekte možemo na sličan način klasifikovati. Međutim, za veoma mali broj projekata možemo reći da pripadaju isklјučivo jednoj od navedenih kategorija, jer su njihovi efekti višedimenzionalni tj. kreiraju doprinos u dvije ili sve tri navedene kategorije. Ipak, ako bismo posmatrali tematiku projekata, u grupi realizovanih bi se našli projekti podrške razvoju preduzetništva, konkurentnosti mikro, malih i srednjih preduzeća, posebno u oblasti prerađivačke industrije, razvoju turizma, stručnog obrazovanja – redovnog i po principu cjeloživotnog učenja, tržišta rada, kulture, sporta, mladih, zaštite životne sredine, upravlјanju rizicima od prirodnih katastrofa, energetske efikasnosti javnog i privatnog sektora, itd. Inicijalni fokus Agencije je zaista bio na ekonomskom razvoju, ali su nas okolnosti i potrebe društva usmjerile na djelovanje u svim društvenim sferama, u skladu sa definicijom održivog razvoja. Iz tog razloga, od 2022. godine, Agencija je i zvanično iz ekonomske, prerasla u razvojnu, i pretpostavlјamo da ćemo se u tom formatu zadržati još dugo vremena.
Kroz organizovanje raznih obuka, okruglih stolova, seminara i kurseva ohrabrujete mlade lјude da se upuste u izazove privatnog preduzetništva. Kakve su povratne informacije o primjeni stečenih znanja?
– Kroz projekat osnivanja Centra istraživanja i inovativnosti 2013. godine, na mala vrata smo u naše aktivnosti integrisali stručne obuke i treninge. Započeli smo sa organizacijom treninga za IT zanimanja, a zatim samostalno i u saradnji sa srednjim stručnim školama i sa organizacijom programa osposoblјavanja za širok spektar zanimanja i poslova, od onih potrebnih lokalnoj privredi i najbrže rastućim sektorima, do regionalno i globalno najatraktivnijih i najtraženijih, posebno u oblasti IT i kreativne industrije. Uskoro ćemo preći broj od 800 lica koja su uspješno pohađala preko 60 različitih ciklusa obuka i to sve u poslјednjih šest godina. Pomenuti centar je u međuvremenu prerastao u tzv. HUB prostor, koji na raspolaganje korisnicima nudi usluge podrške od korištenja co-working prostora, opreme bazirane na novim tehnologijama, savjetovanja, pa sve do poslovne inkubacije. Na osnovu povratnih informacija od polaznika naših obuka, znamo da smo značajnom broju njih pomogli u odabiru i promjeni profesije, razvoju karijere, pronalasku odgovarajućeg zaposlenja i generalno unapređenja konkurentnosti na tržištu rada.
Kakva je saradnja sa sličnim agencijama iz regiona?
– Mnoge lokalne zajednice u okruženju, bilo da se radi o RS i BiH, susjednim zemlјama ili Evropi, prepoznale su značaj lokalnih i regionalnih razvojnih agencija, i opredijelile se za sličan razvojni model. S obzirom da je princip projektnih partnerstava jedan od klјučnih kriterija za nastup prema potencijalnim razvojnim programima i instrumentima, saradnja, odnosno umrežavanje ima veoma važnu ulogu. Najčvršće veze saradnje imamo sa agencijama iz RS, okuplјenim oko Razvojne agencije RS, ali i sa agencijama i organizacijama iz cijele BiH. Na regionalnom nivou, najbolјu saradnju imamo sa agencijama iz zemalјa bivše Jugoslavije.
Šta je, po Vama, razvojna šansa grada Prijedora?
– Iako smo u izuzetno turbulentnom periodu kada su u pitanju globalna geo-politička kretanja, Prijedor ima svoje razvojne šanse. Ekonomska situacija je u odnosu na neki prethodni period od 10 i više godina ipak bolјa, ali nosi i neke nove izazove. Nezaposlenost više nije akutni društveni problem, ali zato jeste izražena migracija stanovništva, nedostatak radne snage na tržištu rada, modeli poslovanja lokalne privrede koji na dugi rok ne kreiraju atraktivna i bolјe plaćena radna mjesta, itd. Razvojna šansa Prijedora su nove investicije i rast konkurentnosti lokalne privrede, koje, uz promjenu modela poslovanja, mogu učiniti lokalna radna mjesta atraktivnijim za nove generacije koje se uklјučuju na tržište rada, ali i za naše sugrađane koji su trenutno na privremenom radu u inostranstvu. Puno toga trebamo uraditi da bi došli u situaciju da navedeni model funkcioniše, posebno u oblasti razvoja poslovne infrastrukture, ali i generalnom podizanju kvaliteta života u Prijedoru, kroz razvoj novih sadržaja u oblasti obrazovanja, kulture, zdravstva, sporta i drugim oblastima života.
Koje su trenutne aktivnosti i planovi za narednu godinu?
– Trenutna prioritetna aktivnost je završetak izrade Razvojne strategije za period 2024-2030. godine. Proces privodimo kraju, te smatramo da smo uradili dobar posao i pripremili dobar dokument, odnosno okvir za djelovanje gradskih institucija i organizacija u dužem vremenskom periodu. Dokument je spreman za proces dobijanja saglasnosti od Vlade RS, a nakon toga i za usvajanje od strane Skupštine grada. Završetkom Strategije, intenziviraćemo implementaciju aktuelnih projekata, njih ukupno osam, a nadamo se i odobrenju nekih novih projekata koje smo ove godine uspjeli da kandidujemo prema domaćim institucijama, Interreg programu Dunav, „Horizon Europe“ i „Digital Europe“ programima.
OD ASOCIJACIJE DO RAZVOJNE AGENCIJE
“PREDA” je osnovana 2003. godine pod nazivom NGO: Prijedorska asocijacija za ekonomski razvoj “PREDA”, od 2007. je Agencija za ekonomski razvoj Opštine Prijedor “PREDA–PD”, od 2013. Agencija za ekonomski razvoj grada Prijedora “PREDA–PD”, a od 2020. godine Razvojna agencija grada Prijedora “PREDA”. Iskustvo u radu i potrebe u realnom životu lokalne zajednice usmjerile su Agenciju da se preko svojih aktivnosti bavi svim sferama društvenog života, od ekonomije do sporta i kulture.
