Umjesto da uoči problem neusvajanja izmjena izbornog zakona u Federaciji BiH, visoki predstavnik Valentin Incko iznosi niz paušalnih optužbi na račun Republike Srpske. Secesija Republike Srpske je potencijalni odgovor na kršenje Dejtonskog sporazuma, dok Bakir Izetbegović gomila oružje koje je stvarno.
Najnoviji izvještaj visokog predstavnika za BiH Valentina Incka gomila je laži, reakcija je predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika na ono što je Incko rekao u Njujorku pred Savjetom bezbjednosti UN u svom redovnom polugodišnjem obraćanju tom tijelu.
Srpska, prema Dodikovim riječima, nije donijela nijednu odluku koja se bavi pitanjem secesije, premda secesija kao politička tema postoji i postojaće i to niko ne može da zaustavi.
“Incko je pred UN bezočno slagao čitav svijet i Savjet bezbjednosti, na taj način kaljajući Republiku Srpsku”, zaključio je Dodik.
Izvještaji visokog predstavnika već godinama su neizbalansirani na štetu Republike Srpske, ocjenjuje banjalučki politikolog Miloš Šolaja.
“I ovaj put je Incko, umjesto da uoči mnogo veći problem za BiH, a to je neusvajanje izbornog zakona, koji treba da definiše odnose između Bošnjaka i Hrvata u Federaciji BiH, dakle, u drugom entitetu, što predstavlja stvarnu opasnost za budućnost BiH, donio čitav niz paušalnih optužbi koje jesu politička retorika, ali nisu realan politički proces”, objašnjava Šolaja.
Ta retorika odnosi se na moguću nezavisnost ili zahtjeve za nezavisnost, što je, prema Šolajinim riječima, jedna od političkih ideja o kojima je moguće diskutovati, ali čija realizacija zavisi upravo od toga koliko će Incko doprinijeti da BiH bude stabilna onako kako je zamišljeno Dejtonskim sporazumom.
Incko je ponovo zloupotrijebio svoju funkciju da u izvještaju istakne Republiku Srpsku kao osnovni remetilački faktor u BiH, smatra politikolog Aleksandar Vranješ.
Secesija nije zvanična politika niti Vlade, niti Narodne Skupštine RS, nema nijednog zvaničnog dokumenta institucija Republike Srpske koji propisuju takvu politiku, objašnjava Vranješ.
“S druge strane, u javnosti je moguće čuti da je secesija moguća opcija, ali samo u slučaju daljih narušavanja i nastavka negiranja ustavnih pozicija Republike Srpske koje su propisane međunarodnim ugovorom kakav je Dejtonski sporazum.
Dakle, to se u javnosti može čuti kao potencijalni i defanzivni plan, a nikako kao zvanična i ofanzivna politika po državnost BiH. A to Incko upravo tako prikazuje — da vlast Republike Srpske uporno odbacuje državnost BiH zagovarajući secesiju”, kaže on.
Nije prvi put da Incko proziva Republiku Srpsku kao remetilački faktor, niti je to nešto neočekivano, dodaje Vranješ, ali ovaj put visoki predstavnik nije mogao da ignoriše sarajevsku ratnohuškačku politiku, ali tome nije posvetio dovoljno pažnje.
“Ako Bakir Izetbegović kaže da šest fabrika namjenske industrije na teritoriji FBiH proizvodi višak naoružanja za potrebe skladištenja na teritoriji same Federacije, kako on kaže: ’Za ne daj Bože‘, to nije potencijalna i hipotetička stvar, nego konkretno oružje koje se danas proizvodi i skladišti. On, dakle, u istu ravan stavlja potencijalni odgovor na narušavanje ustavne pozicije Republike Srpske i nastavak negiranja ustavnih nadležnosti Srpske, sa konkretnim oružjem koje se proizvodi i skladišti”, kaže Vranješ.
U izvještaju Incko prijetnje bošnjačkih političkih lidera čak spušta ispod onog nivoa kako je takve izjave sam Bakir Izetbegović intonirao, a Izetbegović je, podsjeća Vranješ, u posljednjih pola godine na tri različita medija spomenuo rat kao opciju koju on, kao jedan od vodećih bošnjačkih političara, ne isključuje iz svoje politike.
Incko povećava “opasnost” iz Srpske po BiH, a bošnjačke političare ne navodi čak ni po imenu, nego kaže da oni navodno sugerišu o određenom hipotetičkom ratnom scenariju.
“Opet se vidi da je on u potpunosti pristrasan i da su njegovi izvještaji u SB prevashodno politički izvještaji koji idu u korist jednog konstitutivnog naroda, u ovom slučaju bošnjačkog. I naravno da Republika Srpska u svemu tome ne može da bude zadovoljna”, kaže Vranješ.
Iako u jednom dijelu izvještaja Incko kaže da SAD i EU rade na tome da omoguće postizanje sporazuma po pitanju izbornog zakona, nigdje ne navodi da su srpske stranke iz tih razgovora isključene, dodaje Vranješ, niti naglašava da se problem nalazi u FBiH.
“Kada postoji neki problem koji generiše Federacija, onda se on u izvještajima gospodina Incka pokazuje kao generalni problem čitave BiH, tako što posredno optužuje i Republiku Srpsku, kao da je sastavni dio tog problema. On pokušava da prikaže da je pitanje izbornog zakona pitanje ne samo Federacije, već čitave BiH, samim tim i Republike Srpske, a nigdje ne navodi da su srpske partije u potpunosti isključene iz tih razgovora”, navodi Vranješ.
Prema Šolajinom mišljenju, Inckov izvještaj neće imati uticaja na odnose unutar BiH, kao što više ništa nema uticaja na odnose u toj državi. Ključni su odnosi, kaže, među unutrašnjim akterima. Više nema oružane sile od 62.000 stranih vojnika, niti u BiH postoje veliki međunarodni interesi.
Јedini interes međunarodne zajednice je da u Bosni vlada mir, a politički procesi najviše zavise od unutrašnjih aktera, smatra Šolaja. Inckov izvještaj, stoga, predstavlja informaciju za velike sile, članice Savjeta bezbjednosti, a mnoge od njih već znaju šta je suština procesa.
U političkom smislu, ocjenjuje Šolaja, Srpska je stabilniji dio BiH i može samostalno da funkcioniše, bez obzira na to kako će biti razriješeni problemi izbornog zakona.
U Republici Srpskoj se izvještaj posmatra kao apriorno negativan prema tom entitetu, kao i da Srpska ima potrebu da na svoj način i svojim kanalima predstavi odgovor na Inckov izvještaj u SB, kaže Vranješ.
Inckov izvještaj ne pomaže smirivanju političkih tenzija u BiH, smatra Vranješ.
“Naprotiv, on ih dalje produbljuje time što uvijek prikazuje crno-bijelu sliku. Dakle, Incko svojim izvještajima dalje produbljuje podjele. To je ta paradoksalna situacija, gdje njegovo prisustvo, koje on pravda potrebom za implementacijom Dejtonskog sporazuma, u suštini umanjuje političko povjerenje između tri konstitutivna naroda”, objašnjava Vranješ.
