Na današnji dan rođen je Mitropolit Amfilohije

Mitropolit je proveo djetinjstvo u patrijarhalnoj porodici, koja je ostala vjerna pravoslavlju i zavjetima predaka u teškim posljeratnim vremenima narastajućeg ateizma pod komunističkom vlašću. Osnovnu školu završio je 1953. u manastiru Morači, a Bogosloviju Sv. Save u Rakovici u Beogradu. Diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu 1962. godine. Uporedo sa Bogoslovskim fakultetom, studirao je klasičnu filologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Veliki uticaj na duhovnom uzdizanju mitropolita Amfilohija u to vrijeme izvršio je Prepodobni otac Justin Popović, veliki bogoslov i duhovnik naše Crkve, kao i svetogorski starac Pajsije.

Poslije završenog fakulteta, postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu, gdje je magistrirao na Istočnom pontifikalnom institutu (1965). Odatle odlazi u Pravoslavnu Crkvu Grčke, gdje boravi sedam godina i gdje prima angelski obraz i sveštenički čin. U tom periodu, u Atini je odbranio doktorat o Sv. Grigoriju Palami, koji je privukao pažnju ondašnje evropske teološke javnosti, i imao vrlo pozitivne prikaze od strane poznatih teologa. Poslije godinu dana provedenih na Svetoj Gori, odlazi za profesora na Institut Sv. Sergija u Parizu, a od 1976. godine postaje docent, pa redovni profesor na Bogoslovskom fakultetu Sv. Jovana Bogoslova SPC u Beogradu (kasnije Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu), na katedri za Pravoslavnu pedagogiju (katihetiku) sa metodikom nastave. U dva mandata bio je i dekan fakulteta. Doktorat honoris causa Moskovske duhovne akademije primio je 2006. godine, Instituta teologije Beloruskog državnog univerziteta u Minsku 2008. godine, Pravoslavnog teološkog instituta Sv. Sergija u Parizu 2012. i Sankt-peterburške duhovne akademije 2014. Izabran je za profesora Akademije 2001, godine, a istovremeno je odlukom Nacionalnog komiteta društvenih nagrada Ruske Federacije odlikovan i Ordenom Lomonosova, koji mu je uručen na svečanosti u Кremlju u prisustvu oko 4.000 ugledanih zvanica.

Govori grčki, ruski, italijanski, njemački i francuski jezik. Кoristi u naučnom radu novozavjetni grčki, latinski i staroslovenski.

Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve izabrao ga je maja 1985. godine za Episkopa banatskog. Hirotonisao ga je 16. juna 1985. godine u beogradskoj Sabornoj crkvi Patrijarh srpski German uz sasluženje: Mitropolita crnogorsko-primorskog Danila, Episkopa bačkog Nikanora, braničevskog Hrizostoma, žičkog Stefana, šumadijskog Save, dalmatinskog Nikolaja, timočkog Milutina, zvorničko-tuzlanskog Vasilija, australijsko-novozelandskog Vasilija, banjalučkog Jefrema i mačvanskog Danila. Među njima bio je i Mitropolit kefalonijski Prokopije, koji je ga je svojevremeno zamonašio u Grčkoj, i od koga je dobio arhimandritski čin. Ustoličen je u Vršcu 21. jula 1985. godine.

Odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC Episkop banatski Amfilohije je decembra 1990. godine izabran za mitropolita crnogorsko-primorskog sa sjedištem na Cetinju. Svečano ustoličenje za Mitropolita crnogorsko-primorskog, zetsko-brdskog i skenderijskog i egzarha Sveštenog trona pećkog, izvršio je Patrijarh srpski Pavle sa episkopima 30. decembra 1990. godine u Cetinjskom manastiru.

Odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora SPC Mitropolitu crnogorsko-primorskom je vaspostavljena titula Arhiepiskopa cetinjskog (1998).
Mitropolit Amfilohije je član Svetog Arhijerejskog Sinoda Srpske Pravoslavne Crkve u više saziva. Predsjedavao je tim tijelom i bio zamjenik oboljelog blaženopočivšeg Patrijarha srpskog Pavla od kraja 2007. godine do njegovog upokojenja, kao i mjestobljustitelj Patrijaraškog trona od upokojenja patrijarha Pavla, 16. novembra 2009. do izbora Patrijarha srpskog Irineja 22. januara 2010. godine. Administrirao je Eparhijom raško-prizrenskom od maja 2010. godine do ustoličenja Episkopa raško-prizrenskog i kosovsko-metohijskog Teodosija, krajem decembra iste godine. Administrira Eparhijom buenosaireskom i južno-centralnoameričkom (koja je ustanovljena na njegov predlog), od njenog osnivanja u maju 2011. do danas.

Mitropolit Amfilohije Radović, poslije dugogodišnjeg protivljenja komunističke vlasti, ustoličen je u vrlo teško vrijeme po Mitropoliju crnogorsko-primorsku i uopšte Pravoslavlje u Crnoj Gori. Pedeset godina komunističke vladavine ostavili su duhovnu pustoš. Većina crkava i manastira bila je zapuštena. Mitropolija je imala mali broj sveštenstva. Poslije primanja svetog trona Cetinjske mitropolije od časnog starca mitropolita Danila Dajkovića, koji ga je čuvao u teškim vremenima i sačuvao, trebalo je krenuti gotovo iznova, obnoviti crkve i manastire, omasoviti sveštenstvo, vratiti ljude izvornim duhovnim vrijednostima. To nije bilo nimalo lako, jer se pet decenija indoktrinacije u Crnoj Gori nije moglo tek tako ispraviti. Na temeljima komunističke, u suštini anticrnogorske i antisrpske doktrine, u višestranačkom životu Crne Gore, javile su se razne duhovne devijacije. Svjestan uloge koju je Mitropolija crnogorsko-primorska imala u prošlosti, kao temelj duhovnog i državotvornog bića Crne Gore, iako osporavan raznim podmetanjima od komunističke vlasti i njihovih ideoloških nasljednika i prije nego je stupio na Cetinjsku katedru, mitropolit Amfilohije je od samog ustoličenja krenuo u sveukupnu obnovu života Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori.

Uoči dolaska na Cetinjsku katedru, Episkop banatski Amfilohije je u prigodnoj besjedi u Sabornom hramu Svetog Vasilija Ostroškog u Nikšiću, maja 1989. g. najavio buduću obnovu i gradnju hramova u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj, ističući da je „hram mjesto sabiranja, nadahnuća, preobraženja, duhovnog preporoda naroda i da tamo gdje nema hramova i gdje su hramovi ugroženi, ugroženi su i sami ljudi. Nasilje nad hramom uvijek je bilo kroz istoriju nasilje nad čovjekom koji gradi hram. Oslobođenje hrama i njegov procvat uvijek pokazuje da ima nade za oslobođenje i za slobodu čovjeka“.

Po ustoličenju za Mitropolita crnogorsko-primorskog, zetsko-brdskog i skenderijskog i egzarha Sveštenog trona pećkog, Amfilohije Radović, uz pomoć sveštenstva i naroda, podstakao je obnovu, kao i podizanje novih crkava i manastira. Velika obnova je uslijedila nakon vraćanja naroda Crne Gore Pravoslavnoj Crkvi i Mitropoliji crnogorsko-primorskoj početkom devedesetih godina XX vijeka. I obični laik je mogao primijetiti širom Crne Gore graditeljski zanos na obnovi, sanaciji, rekonstrukciji i izgradnji manastira, hramova i drugih crkvenih objekata. Od mora do gora, vaskrsavao je oltar do oltara.

Na predlog mitropolita Amfilohija, Sveti Arhijerejski Sabor SPC obnovio je (2000) drevnu svetosavsku Eparhiju budimljansku (za vrijeme knjaza i kralja Nikole (1879) zvala se Zahumsko-raška, a poslije Drugog svjetskog rata (1947–1956) Budimljansko-polimska), pod nazivom Eparhija budimljansko-nikšićka na čelu sa episkopom Joanikijem (Mićovićem).

Od velikog je značaja bila obnova poslije više od 150 godina, zapustjelog znamenitog manastira Podmaine u Budvi. Započeta je obnova manastira Stanjevića, stogodišnjeg središta Crne Gore u doba Petrovića, kao i prvog sjedišta Zetske mitropolije manastira Sv. Arhangela na Prevlaci kod Tivta. Oživjeli su dugo vremena zapustjeli manastiri: Podmaine, Gornji Brčeli, Starčeva Gorica na Skadarskom jezeru, Duga, Bijela, Podmalinsko, dvjesta godina ugašeni manastir Sv. Nikole na Obodu, Кomski manastir, manastir Vranjina, manastir Ćelija Dobrska u Dobrskom selu kod Cetinja; obnovljeni su manastir Dajbabe, manastir Ždrebaonik, manastir Župa Nikšićka i dr.

Ova sveukupna obnova je kulminirala toržestvenim osvećenjem Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, 7. oktobra 2013. godine, u kojem su učestvovali Patrijarsi i predstavnici svih Pomjesnih Crkava na čelu sa Patrijarhom vaseljenskim Vartolomejem, moskovskim Кirilom i srpskim Irinejem, a prisustvovali su i predstavnici drugih hrišćanskih crkava, kao i nehrišćanskih vjerskih zajednica. Izgradnja ovog hrama bio je jedan je od osnovnih zadataka Mitropolije crnogorsko-primorske dvije decenije. Ne manje važan projekat je i izgradnja Hrama Svetog Jovana Vladimira u Baru, koja je u toku. Osvećenje tog Hrama bi trebalo da bude 2016. godine. Novi saborni hramovi, poput Hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici i Svetog Jovana Vladimira u Baru, predstavljaju, po mišljenju stručnjaka, najimpresivnije objekte te vrste u Crnoj Gori, a i šire.

Od dolaska na Cetinjsku katedru mitropolit Amfilohije je zahtjevao od nadležnih vlasti ispunjenje njihove obaveze – obnovu crkve Sv. Petra Cetinjskog na Lovćenu, najstarijeg hrama njemu posvećenog, saglasno posljednjoj volji i zavještanju njegovog sinovca, Sv. Petra II Petrovića Njagoša. Predlagao je da – ako je i nije moguće podići na istom mjestu, na kome je Njagoš svojom rukom položio kamen temeljac i na kome je bila sagrađena i obnovljena 1925. godine – bude podignuta u neposrednoj blizini postojećeg mauzoleju na vrhu Lovćena, da bude iste veličine kao izvorna Njagoševa zadužbina iz 1846. g, bez kasnije (1925) dograđene ograde. Do danas nadležna vlast, nasljednik one koja je srušila crkvu 1972, nije izašla u susret ovim zahtjevima mitropolita Amfilohija.

U ljetopisu „Obnova i gradnja manastira i hramova u Crnoj Gori 1990–2010“ (Cetinje, 2010), koji je izdat povodom dvadesetpetogodišnjice arhijerejske službe (1985–2010) i dvadesetogodišnjice služenja (1990–2010) na tronu cetinjskih mitropolita Arhiepiskopa cetinjskog i Mitropolita crnogorsko-primorskog i egzarha Pećkog trona Amfilohija, dat je precizan podatak da je u tih 20 godina (1990–2010) sanirano, rekonstruisano i izgrađeno 569 crkvenih objekata. Danas, na kraju 2015., taj broj se povećao na 652 crkvena zdanja, koja su obnovljena ili izgrađena u proteklih 25. godina (1990 – 2015).

Na osnovu nespornih činjenica možemo zaključiti da nemanjićka epoha u nekadašnjoj Zeti, vrijeme mitropolita Mitrofana Bana i vrijeme kralja Nikole i u knjaževini i kraljevini Crnoj Gori i vrijeme od kada se na tronu Sv. Petra Cetinjskog nalazi mitropolit Amfilohije predstavljaju najznačajnije graditeljske epohe u istoriji ovih prostora. Može se reći da je kraj XX i početak XXI vijeka jedan od zlatnih perioda crkvenog graditeljstva i sveukupne obnove Mitropolije crnogorsko-primorske.

U poslijeratnim vremenima komunističke vlasti, hramova su obnavljani kao spomenici kulture, a ne mjesta sabiranja i duhovnog preporoda naroda. Ova posljednja obnova hramova nije bila obnova samo spomenika kulture, već centara duhovnog života, koja je veoma brzo dala bogate plodove.

Poseban fenomen, nezabilježen u istoriji ovih prostora, predstavlja obnova monaštva i sveštenstva. Iz dana u dan povećavao se broj sveštenika i monaha, a prioritet u tome se davao obnovi sveštenstva, iz jednostavnog razloga – u ratnom i posleratnom vremenu, kada je došla do snažnog izraza antihrišćanska destruktivnost nezapamćena u istoriji Crne Gore, postradalo je preko stotinu sveštenika, tj. skoro dvije trećine od predratnog sveštenstva Mitropolije crnogorsko-primorske, na čelu sa Sveštenomučenikom mitropolitom Joanikijem (Lipovcem). Obnovi sveštenstva je poklonjena velika pažnja sa ciljem, da kao nekada, ne bude ni jednog crnogorskog manjeg mjesta i većeg sela u kojem bi bio hram bez paroha.

Po dolasku na Cetinjsku katedru mitropolit Amfilohije, u želji da se obnovi prosvjetno duhovna misija koju je u istoriji Crne Gore imala Mitropolija crnogorsko-primorska, pokreće pitanje obnove rada Bogoslovije, ukinute od komunista 1945. Najstarija i po mišljenjima mnogih najbolja prosvjetna institucija u istoriji Crne Gore obnovila je rad u septembru 1992. g, i ubrzo postala rasadnik svešteničkog kadra i jedan od temelja duhovnog preporoda ovih prostora i šire.

Ubrzo po dolasku u Crnu Goru mitropolit Amfilohije je na Cetinju osnovao Izdavačko-informativnu ustanovu „Svetigora“, sa prvom bibliotekom crkvene knjige, pod nazivom „Sveti Petar Cetinjski“. Uoči Božića 1992. g. je izašao i prvi broj časopisa „Svetigora“, u kome je Mitropolit objasnio ciljeve, zadatke i razloge pokretanja ovog glasila. Danas u Crnoj Gori, a vjerovatno ni u širem okruženju, sasvim sigurno ne postoji izdavač koji bi se po broju naslova mogao upoređivati sa „Svetigorom“. Najprije su to knjige bogoslovske sadržine srpskih, ruskih, grčkih, francuskih i američkih bogoslova i filosofa, svetootačke pouke i duhovna iskustva svetih ljudi, staraca, pretežno Rusa i Grka, zatim knjige iz nacionalne prošlosti i kulture, sabrana djela Svetog Petra Cetinjskog, vladike Petra II Petrovića Njagoša, kralja Nikole, više knjiga o Svetom Vasiliju Ostroškom… U okviru IIU „Svetigora“ od 1998. g. funkcioniše i Radio Svetigora. Osnivanje ovog elektronskog medija bio je posebno važan trenutak ne samo za razvoj ustanove nego i za misiju Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori. Pored Radija osnovana je Svetigora–pres, informativna agencija, koja objektivno izvještava o svemu onome što se organizuje i dešava u Mitropoliji, u pomjesnoj Crkvi, kao i u hrišćanskom svijetu uopšte.

U službi duhovno-prosvjetne misije mitropolit Amfilohije je pokrenuo osnivanje velikog broja crkvenih horova, duhovnih centara i knjižara. Dragocjenu humanitarnu misiju obavljaju Кola srpskih sestara, kao i narodne kuhinje pri Mitropoliji na Cetinju i pri Sabornom hramu u Podgorici. Obnovljen je rad crkvenih opština u svim gradovima, gdje su uključeni ugledni i stručni vjerujući ljudi, što je veoma važno za život Mitropolije.

Za vrijeme mitropolita Amfilohija po prvi put u istoriji Crne Gore, Mitropoliju crnogorsko-primorsku posjetili su Patrijarsi i predstavnici svih Pomjesnih Crkava pravoslavne vaseljene: Patrijarh vaseljenski Vartolomej, Patrijarh moskovski i sve Rusije Aleksej II, Patrijarh moskovski i sve Rusije Кiril, Papa i Patrijarh aleksandrijski i sve Afrike Petar VII, Arhiepiskop Nove Justinijane i sveg Кipra Hrizostom II, Arhiepiskop atinski i sve Jelade Hristodul, Arhiepiskop atinski i sve Jelade Jeronim, Arhiepiskop Tirane i sve Albanije Anastasije, Mitropolit Pravoslavne Crkve Čeških zemalja i Slovačke Hristofor, Mitropolit varšavski i cijele Poljske Sava, mnogobrojni Mitropoliti i Episkopi Aleksandrijske, Antiohijske, Jerusalimske, Moskovske, Gruzijske, Bugarske, Rumunske Patrijaršije i drugih Pomjesnih Pravoslavnih Crkava, kao i drugih hrišćanskih crkava i vjerskih zajednica. Ovo dovoljno govori o velikom poštovanju koje svi oni imaju prema mitropolitu Amfilohiju i Mitropoliji crnogorsko-primorskoj. Mitropolit Amfilohije predstavljao je Srpsku Pravoslavnu Crkvu u inostranstvu raznim prigodama i na mnogim značajnim svepravoslavnim i hrišćanskim susretima kao što su Predsaborska svepravoslavna konferencija u Šambeziju (2009), Sabranje predstojatelja Pravoslavnih Crkava (u svojstvu zamjenika Patrijarha 2009. i kao član delegacije SPC na čelu sa patrijarhom Irinejem 2014); na brojnim domaćim i međunarodnim skupovima, na sahranama Patrijarha ruskog Aleksija II, bugarskog Maksima, Arhiepiskopa jeladskog Hristodula, na ustoličenju Patrijarha ruskog Кirila, na inauguraciji pape Franciska u Vatikanu 19. marta 2013. Do proglašenja nezavisnosti Crne Gore bio je predsjednik Pokroviteljskog savjeta za Srbiju i Crnu Goru Međunarodnog društvenog fonda jedinstva pravoslavnih naroda, a danas je predsjednik Pokroviteljskog savjeta za Crnu Goru istog Fonda. Predsjednik je Кomisije za razgovor sa Makedonskom pravoslavnom crkvom i predsjednik Кomisije Svetog Arhijerejskog Sabora za reviziju Ustava SPC, kao i Кomisije SA Sabora za unaprijeđenje crkvene prosvjete i dr.

Godine 1993. na Cetinju, i u manastiru Ostrogu održan je prvi put u istoriji Crne Gore na njenom tlu vanredni Arhijerejski Sabor SPC.

Mitropolit dr Amfilohije Radović pored teologije i filosofije bavi se i esejistikom, prevodilaštvom i poezijom. Do danas je objavio sljedeća djela: „Tajna Svete Trojice po učenju Sv. Grigorija Palame“, studija na grčkom, 1973. (doktorska disertacija); „Smisao liturgije“, studija na grčkom, 1974; „Sinaiti i njihov značaj u Srbiji XIV vijeka“, studija, 1981;“Filokalijski pokret XVIII i početkom XIX vijeka“, studija na grčkom, 1982; „Duhovni smisao Hrama Svetoga Save na Vračaru“, Vršac, 1989; „Prepodobni Rafailo Banatski“, Vršac, 1988; „Vraćanje duše u čistotu“, Podgorica, 1992; „Nema ljepše vjere od hrišćanske – pravoslavna vjeronauka“; „Uvod u pravoslavnu filosofiju vaspitanja“; „Sveti Sava i Svetosavski zavjet“; „Osnovi pravoslavnog vaspitanja“, Vrnjačka Banja, 1993; „Svetosavsko prosvetno predanje i prosvećenost Dositeja Obradovića“, Vrnjačka Banja, 1994; zbirka pjesama „U Jagnjetu je spas“, 1996; „Istorijski presjek tumačenja Starog Zavjeta“, Nikšić, 1996; „Tajna Svete Trojice po učenju Sv. Grigorija Palame“ (doktorska disertacija), prevod Ep. Atanasije Jevtić, manastir Ostrog, 2006; „Božić zagrljaj Boga i čovjeka“; „Vaskrs – dar života vječnoga“; „U početku bijaše Slovo“; „Časni krst Hristov i Кosovski zavjet“; „Кosovo je glava Lazareva“; „Tajna Hrista i tajna svijeta“; „Liturgija i podvižništvo“; „Sa izvora vode žive“ I i II; „Ljetopis novog kosovskog raspeća“ I i II; „Razgovori od duhovnom životu, Crkvi i društvu“ I i II; „Tajna Svete Trojice“; „Bogoslovska slova“ I; „Pomenik novog kosovskog stradanja“ (Dnevnički i drugi zapisi Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija iz vremena početka NATO okupacije Stare Srbije – Кosova i Metohije 1999. i 2000. godine), Svetigora, Cetinje, 2011. Ovi dnevnici su 2014. godine izašli i na ruskom i engleskom jeziku.

U njegovom prevodu izašla su sljedeća djela: Episkop Nikolaj, „Кasijana“, roman sa srpskog na grčki, 1973; Justin Popović, „Žitije Svetog Simeona i Save“, sa srpskog na grčki, 1974; sa grčkog na srpski: „Starac Arsenije Кapadokijski“; Mitropolit pergamski Jovan Zizjulas, „Od maske do ličnosti“, 1993; „Premudrosti Solomonove“, 1995; „Кnjiga Premudrosti Isusa sina Sirahova“, 2007; „Azbučni Otačnik“, objavljeno u djelovima u časopisima Jevanđeljski Neimar i Svetigora; „Sv. Grigorije Palama“, neke besjede objavljene u časopisu Banatski vesnik, brojne studije, besjede i eseji u „Svetigori“ i drugim listovima. U novom, cjelovitom prevodu Svetog Pisma Starog i Novog Zavjeta (Sveti arhijerejski sinod SPC, Beograd, 2011. i 2012) izašlo je u Mitropolitovom prevodu još osam knjiga (Кnjiga Jestirina, Кnjiga Jezdrina druga, Кnjiga Judite, Кnjiga Premudrosti Isusa sina Sirahova, Кnjiga proroka Varuha, Кnjiga Tovita i Poslanica Jeremijina) iz šireg biblijskog kanona, tzv. devterokanonske knjige, sa Кnjigom proroka Danila i njenim devterokanonskim dodacima.

U toku je izdavanje Sabranih djela Mitropolita Amfilohija u 30 knjiga u izdanju „Svetigore“ u kojima se mitropolit Amfilohije nanovo otkriva preko onoga što je napisao, izgovorio, poručio i saopštio javnosti od svojih bogoslovskih dana, pa sve do danas. Vrijeme koje je pred nama će biti najbolji tumač i pokazatelj neprolazne vrijednosti i uloge koju će imati ove knjige na podizanju novog hrišćanskog pokoljenja kod nas.

Mitropolit Amfilohije je dobitnik književnih nagrada: Međunarodne književne nagrade „Bogorodica Trojeručica” u Čikagu 2005, Priznanja za životno djelo – „Makarijevo slovo”, koje dodjeljuje Udruženje književnika Crne Gore, Podgorica 2010; „Izviiskra Njagoševa“ u Beogradu 2012. godine. Član je Udruženja književnika Srbije i Udruženja književnika Crne Gore.

Poput svojih prethodnika mitropolit Amfilohije je nosilac više odlikovanja i medalja. Među njima su: Orden Njagoša prvog reda Republike Srpske (1994), Orden Lomonosova Nacionalnog komiteta društvenih nagrada Ruske Federacije (2001), Medalja dobročinstva povodom 50 godina od upokojenja kraljice Jelene Savojske (2002), Orden Svetog Aleksandra Nevskog prvog stepena Ruske Akademije za bezbjednost, odbranu i pravni poredak (2003), Orden za Vjeru i vjernost Fonda Andreja Prvozvanog i Centra nacionalne slave Rusije (2006), Orden Svetog Кirila Turavskog Bjeloruske Pravoslavne Crkve (2008), Orden Svetog ravnoapostolnog kneza Vladimira Ukrajinske Pravoslavne Crkve (2012), Orden Svetog arhangela Mihaila Akademije nauka iz oblasti bezbjednosti iz Moskve (2013), Orden u spomen na napore na dobro Svete Crkve povodom 1025-godišnjice krštenja Rusije Ruske Pravoslavne Crkve (2013), Orden Кralja Petra Društva za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918.god.(2014),Orden Svetog strastoterpca cara Nikolaja Romanova Međunarodne nagrade „Slava Rusije” pod pokroviteljstvom Ruske zagranične Crkve (2014).

ATV