U izvještaju Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu od 1992. do 1995. godine navedeno je da je u Srebrenici 1995. počinjen zločin, ali da on prema definiciji i konvenciji Ujedinjenih nacija, kako navodi Komisija, ne može biti podveden pod pojam genocid.
Ovo su, na konferenciji za novinare u Beogradu, saopštili članovi Komisije, nakon što su stručnu i naučnu javnost u Srbiji upoznali sa Izvještajem na više od hiljadu stranica.
Član Komisije, koji je bivši zamjenik šefa CIA za Balkan, Stiven Mejerrekao je da putuje u Republiku Srpsku i da se nada da neće biti uhapšen, jer će i ovdje ponoviti svoj stav da zločin u Srebrenici nije bio genocid.
U Izvještaju na 1.106 stranica navedeni su svi događaji koji su prethodili julu 1995. godine. Izvještaj je obuhvatio stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji od 1992. godine u opštinama Srebrenica, Bratunac, Zvornik, Milići i Vlasenica.
Do sada su međunarodni sudovi presuđivali isključivo za zločine počinjene u julu 1995. godine, ali je Komisija utvrdila da je i tada najveći broj Bošnjaka stradao u borbenim dejstvima i ratnim sukobima. Procjenjuje se da je tokom proboja prema Tuzli na cijeloj ruti, u borbama i međusobnim obračunima, uključujući samoubistva i stradanja u minskim poljima, stradalo između četiri i pet hiljada ljudi.
Predsjednik Nezavisne međunarodne komisije Gideon Grajf istakao je da Komisija stoji iza svakog slova Izvještaja i da je jedini cilj bila istina.
– Definicija Tribunala o genocidu neće izdržati test vremena, jer je Komisija uvjerena da se zločin u Srebrenici ne može nazvati genocidom. Završni izvještaj trebalo bi da doprinese jačanju povjerenja i tolerancije između naroda u BiH i doprinese konačnom pomirenju i suživotu sadašnjih i budućih generacija – istakao je Grajf.
Pravnik Markus Goldbah, koji se tokom karijere specijalizovao za slučajeve u vezi sa Holokaustom i drugim genocidima, rekao je da Komisija ne smatra da su događaji koji su se desili u Srebrenici odgovaraju definiciji genocida.
– Kada smo pogledali broj ubijenih i uporedili ih sa ranijim događajima, kao što je Holokaust kada je ubijeno nekoliko miliona ljudi, velika je razlika – istakao je Goldbah.
Enklava Srebrenica imala je status “zaštićene zone” na osnovu Rezolucije Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija. Rezolucija je predviđala demilitarizaciju zaštićene zone, što u praksi nikada nije urađeno. Zbog toga je, ističu iz Komisije, važno sagledati širu sliku događaja.
Smatraju kukavičkim potez bivšeg visokog predstavnika Valentina Incka, koji je za vrijeme ostavke nametnuo Zakon o zabrani negiranja genocida.
Mejer kaže da je zaprepašćen što bilo ko prihvata kao valjan i važeći “Inckov zakon”.
– Ne mogu da vjerujem da čovjek koji je opisan kao kukavica tri dana prije nego što napusti zemlju i svoju dužnost proglasi zakon za koji kaže da mora da ga usvoji bez ikakvih izmjena – rekao je Mejer.
Za zločine nad bošnjačkim stanovništvom na području srebreničke regije pred Tribunalom je do sada vođen postupak protiv 27 lica, od kojih je 20 pravosnažno osuđeno na četiri doživotne kazne i 272 godine zatvora.
U Izvještaju se navodi da su na sudije snažno uticali zapadni mediji gdje je muslimanska strana prikazana kao branilac, a svaka njihova vojna akcija prikazana u kontekstu odbrane od srpskih snaga.
– Niko nikad nije čuo za 28. diviziju. Samo su vjerovali da su ubijani civili. Nisu imali tu informaciju jer je 25 godina pričana ista priča koja nema veze sa realnošću – istakao je Valter Manošek, član Komisije.
U Zaključcima izvještaja članovi Komisije pozivaju naučnu, akademsku i stručnu zajednicu da nastave istraživanja ove tragične teme, radi njenog izmještanja iz sfere manipulacija u sferu nauke i struke.
Rad Nezavisne međunarodne komisije bio je znatno otežan, žjer institucije u Federaciji BiH nisu dostavile tražene informacije.
