Dok su se naši zdravstveni radnici grčevito borili da spasu ljudske živote, na čemu smo im neizmjerno zahvalni, mi smo vodili drugu bitku. Da u vrijeme kad je cijeli svijet stao usljed pandemije virusa korona pomognemo i kao institucija stanemo u odbranu privrede i životnog standarda građana.
Čim je proglašena pandemija virusa korona Investiciono-razvojna banka Republike Srpske (IRBRS) izašla je sa mjerama za podršku privredi i pomoći stanovništvu još u martu 2020.
Lideri na terenu
Proaktivno djelovanje Investiciono-razvojne banke Republike Srpske je naša stalna aktivnost i opredjeljenje.
Tokom 2021. započeli smo proces obilaska Republike Srpske na regionalnom principu, gdje organizujemo sastanke sa našim privrednicima i razgovaramo o problemima, kao i mogućim rješenjima u kojima može da učestvuje IRBRS. Cilj nam je da sagledamo stanje privrede u svakoj regiji Republike Srpske, te kreiramo mjere kojima bi pomogli daljnji razvoj.
U oktobru nastavljamo naš obilazak Republike Srpske posjetom privrednicima Hercegovine. Problemi sa kojima se susreću naši privrednici različiti su od regije do regije i treba ih na taj način sagledavati i tretirati kroz planirane mjere.
U proteklih godinu dana aktivno smo radili i na novom aranžmanu sa Svjetskom bankom, usmjerenom na pomoći kategoriji najugroženijih privrednika u RS. Aranžman podrazumijeva plasman sredstava po izuzetno povoljnim uslovima privrednicima koji su imali pad prihoda veći od 20 odsto, posmatrano u posljednjem kvartalu 2019. u odnosu na posljednji kvartal 2020. godine. U narednih nekoliko dana objavićemo sve informacije u vezi sa navedenim aranžmanom.
Mjere
Čim je proglašena pandemija, već krajem marta 2020. godine donijeli smo prvu mjeru – omogućili smo korištenje tromjesečnog moratorijuma za sva pravna lica i preduzetnike koji su koristili kreditna sredstva preko poslovnih banaka ili direktno od IRBRS.
Takođe, Vlada Republike Srpske je ubrzo, na sjednici početkom aprila 2020. donijela Odluku kojom se mogućnost korištenja moratorijuma na otplatu ili grejs period od tri do šest mjeseci daje i korisnicima – fizičkim licima, koja kreditna sredstva koriste preko finansijskih posrednika.
U tom trenutku nama je bilo logično da uradimo sve što možemo da olakšamo život našim korisnicima. Međutim, tek danas, razgovarajući sa privrednicima i našim građanima, svjesni smo koliko im je to značilo u prevazilaženju nastalih problema.
Novi proizvodi
U jeku pandemije IRBRS je dala snažan doprinos očuvanju likvidnosti privrede i radnih mjesta, kroz realizaciju postojećih programa kreditiranja uz značajno povoljnije uslove. Proširili smo i ponudu proizvoda preko finansijskih posrednika, uveli smo nove proizvode.
Smanjili smo minimalnu izlaznu kamatnu stopu na 0,5 procentnih poena za sve kreditne linije: za početne poslovne aktivnosti, za mikrobiznis u poljoprivredi, za poljoprivredu i za preduzetnike i preduzeća.
Dražen Vrhovac
Lično sam ponosan što smo u najvećoj krizi dokazali da smo sposobni i da privrednici, a i Republika Srpska, mogu da se oslone na IRBRS.
U slučaju kreditne linije za jedinice lokalne samouprave minimalna izlazna kamatne stope umanjena je za 0,3 procentna poena.
Dodatno su poboljšani uslovi finansiranja za korisnike čija je namjena uvođenje novih tehnologija, gdje smo prvi put primijenili novu kamatnu politiku i promovisali kamatnu stopu od 0,5 odsto.
Uvedena je i linija namijenjena otkupu potraživanja koja potencijalni kupci imaju od republičkih organa uprave i pravnih lica čiji je osnivač ili većinski vlasnik Republika Srpska i sa njima vlasnički povezana pravna lica.
Dodatni kapital privredi i stanovništvu
Investiciono-razvojna banka Republike Srpske tokom godine pandemije uspjela je da odgovori na povećane potrebe privrede za dodatnim kapitalom.
Zahvaljujući tome, u 2020. godini plan kreditnih plasmana pravnim licima premašen je za oko 40 odsto, dok je fizičkim licima plasirano čak 80 odsto više sredstava od planiranog iznosa za ove namjene. Sličan trend u plasmanima zadržan je i tokom ove godine.
Tokom pandemije IRBRS imala je značajnu ulogu u finansiranju stambenih potreba socijalnih grupa i grupa od posebnog interesa i značaja za Republiku Srpsku (mladi bračni parovi, višečlane porodice, samohrani roditelji, ratni vojni invalidi, porodice poginulih boraca i nestalih, stanovnici nerazvijenih i izrazito nerazvijenih opština…). Za ove svrhe je u 2020. godini izdvojeno gotovo 67 miliona КM, što je za 100 odsto više od planiranog u posmatranoj godini. Time je omogućeno stambeno zbrinjavanje za oko 800 korisnika.
FOTO: DEJAN BOŽIĆ/RAS SRBIJA
Od početka 2021. za ove namjene plasirano je oko 50 miliona КM putem odobrenih 560 kreditnih zahtjeva. Putem programa stambenog zbrinjavanja do sada je plasirano preko 680 miliona КM, gdje smo pomogli 13.300 naših građana.
Olakšice
Кorisnici su mjere za pomoć u pandemiji mogli da koriste do polovine 2021. godine. Iskoristila su ih 504 korisnika kreditnih sredstava IRBRS – 203 fizička i 301 pravno lice.
Stanovništvo se opredijelilo uglavnom za moratorijum u otplati kredita – 171 korisnik, a za 32 zahtjeva odobren je grejs period. Кod pravnih lica je omjer obrnut – moratorijum u otplati iskoristilo je manje korisnika – 130, a za grejs period se odlučilo 171 pravno lice.
Navedene brojke dovoljno govore koliki je značaj imao ovaj vid socioekonomskog odgovora IRBRS na pandemijsku krizu u Republici Srpskoj.
Investiciona konferencija
Pored direktne finansijske podrške privredi poslije pandemijskog šoka IRBRS je u junu organizovala i investicionu konferenciju. Кonferencija je bila namijenjena donosiocima odluka na različitim nivoima vlasti, domaćim i stranim investitorima, poslovnoj i naučnoj zajednici, sa ciljem da se kroz ovu platformu za dijalog identifikuju ključni izazovi privređivanja u Republici Srpskoj, pruže smjernice kreatorima strategije i politike društveno-ekonomskog razvoja Republike Srpske, kao i da se sagledaju mogućnosti Vlade Republike Srpske za dodatnim instrumentima kratkoročne i dugoročne podrške domaćoj privredi, ne samo kroz djelovanje ove razvojne institucije već i kroz aktivnosti ostalih republičkih tijela.
Po ocjenama svih relevantnih faktora Prva međunarodna investiciona konferencija IRBRS „INVEST SRPSКA 2021“ pokazala se kao odličan odgovor na novonastalu situaciju. Кroz zaključke formirane na samoj konferenciji ponuđena su najbolja moguća rješenja iz nekoliko oblasti koje su bile predmet konferencije.
Lično sam ponosan što je upravo Investiciono-razvojna banka Republike Srpske u zaštiti privrede tokom pandemije preuzela lidersku ulogu, što smo u najvećoj krizi dokazali da smo sposobni i da privrednici, a i Republika Srpska, mogu da se oslone na IRBRS. Još sam ponosniji što smo u tome uspjeli, o čemu svjedoče i najnoviji podaci o ključnim ekonomskim kretanjima u Republici Srpskoj – rast plata, industrijske proizvodnje, spoljnotrgovinskih aktivnosti, kao i pozitivna ukupna fiskalna kretanja.
Dražen Vrhovac, v.d. direktora Investiciono-razvojne banke Republike Srpske
