Tokom posljednjih mjeseci Evropska mreža za istraživačko novinarstvo (EIC), čiji je partner Nacional, sprovela je opsežno istraživanje u vezi sa trgovinom kokainom u Evropi i razgovarala s mnogim policajcima, tužiocima i članovima velikih međunarodnih policijskih organizacija. U razgovorima koji su vođeni, a tokom kojih su mnogi od sagovornika insistirali na anonimnosti, otkrivene su šokantne razmjere koje taj organizovani kriminal poprima.
Na Zapadnom Balkanu, gdje stanovništvo i dalje trpi teške ekonomske i socijalne probleme nakon nasilnog raspada Jugoslavije, postoji mnogo različitih kriminalnih klanova, prenose crnogorske Vijesti.
Većina ratnih zločinaca nikada nije procesuirana, ekonomije se već decenijama suočavaju s dvocifrenom nezaposlenošću, bivše jugoslovenske republike bilježe masovno iseljavanje mlađeg i obrazovanijeg stanovništva u zapadnu Evropu, a korupcija i dalje cvijeta.
Čini se kao savršeno plodno tle za organizovane kriminalne grupe koje su se infiltrirale u sve sfere društva. Često je kriminalna aktivnost jedini način da se zaradi za dostojan život i približi standardu zapadne Evrope.
U istraživanju je navedeno da je “jadranska državica Crna Gora” polazište mnogih kriminalnih klanova balkanskog kartela. Ubistva u uličnom ratu između klanova (kavački i škaljarski) sada su iz Kotora prebačena u zapadnoevropske gradove.
Prije desetak godina jedan od glavnih srpskih klanova vodio je Crnogorac Darko Šarić, kojeg je 2018. godine beogradski sud osudio na 15 godina zatvora zbog krijumčarenja 5,7 tona kokaina. To je bio veliki udarac za taj klan, koji danas navodno vodi njegov bliski saradnik Goran Soković, koji je i dalje na slobodi. Slovenački državljanin crnogorske nacionalnosti Dragan Tošić, vođa slovenačke grane Šarićevog klana, osuđen je 2019. u Ljubljani na 15 godina zatvora.
Međutim, kako navodi EIC, najveća logistička snaga crnogorske kriminalne bande su njeni pomorci.
Prema procjenama crnogorskih Vijesti, 7.000 crnogorskih mornara radi za globalne pomorske kompanije i godišnje zarađuje između 200 i 300 miliona evra. U siromašnoj zemlji s prosječnom neto platom 515 evra mjesečno (ili 6.180 evra godišnje), prosječna godišnja plata između 35.000 i 42.000 evra pomorce čini bogatim građanima. Ali kako odolijevaju iskušenju da takve ili veće iznose zarade u samo jednom danu, uz pomoć kriminalnih bandi koje trguju kokainom? Reklo bi se da mnogi pokleknu.
Gdje god je u svijetu velika zapljena kokaina, učestvuju i crnogorski mornari, tako se nekako čini. U najvećem ulovu ove godine, 20 tona u Filadelfiji, vrijednom oko 1,3 milijarde dolara, uhapšeni su drugi oficir broda “MSC Gayane” Ivan Đurašević i mornari Boško Marković, Aleksandar Kavaja i Nenad Ilić.
Godine 2015. uhapšeni su Vinetu Čoković, Vladimir Marjanović, Veselin Pavličić, Dejan Đonović Petrović i Marija Matić, nakon što su organizovali prevoz kokaina koji je bačen s teretnih brodova, sakupljen malim jahtama u blizini španske obale i konačno isporučen u španske luke. Svi su osuđeni 2017. godine.
Godinu dana kasnije u Amsterdamu je na šest godina zatvora zbog korišćenja sličnih metoda osuđen Dalibor Dalović, kada je uz pomoć ribara iz holandskog grada Urka s teretnog broda pokupio 261 kilogram kokaina. Svi spomenuti pomorci su Crnogorci.
Na “crnoj” listi SAD
Učestvovanje crnogorskih pomoraca u trgovini kokainom do te je mjere postalo fenomen da je nakon avgusta 2019, kada je zaplijenjeno 20 tona kokaina, SAD obavijestila velike svjetske kontejnerske brodarske kompanije da brodovi s posadom koju većinom čine Crnogorci više nisu dobrodošli u SAD.
Pored toga, globalna brodska kompanija MSC počela je da otpušta crnogorske mornare s brodova na putu u luke Južne Amerike i da zapošljava mornare iz drugih zemalja.
Čak je i Udruženje pomorskih kapetana Crne Gore javno protestovalo zbog narušavanja ugleda svih crnogorskih pomoraca zato što su neki od njih uključeni u kriminalne aktivnosti.
Pored nekoliko spomenutih klanova, mnogi klanovi Zapadnog Balkana deluju u tajnosti i policija ih ne primjećuje. Ako se uzme u obzir silan novac od trgovine kokainom u odnosu na slabe ekonomske uslove, veliku nezaposlenost i niske plate u zemljama Zapadnog Balkana, balkanski kartel ne planira stati, pa će u sljedećim decenijama rasti i jačati.
