Predstavu da su Srbi jedini krivci u građanskom ratu u BiH moglo bi da razbije formiranje nečeg sličnog Raselovom sudu koji se bavio ratom u Vijetnamu, smatra bivši šef diplomatije SR Јugoslavije Vladislav Јovanović.
Јovanović je naveo da je jedna od ideja, koju je svojevremeno iznio predsjednik Republike Srpske i novoizabrani srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik, sazivanje međunarodnog skupa eksperata, na kome bi se objektivno sagledali događaji 90-tih godina u BiH.
“Nešto slično je već urađeno u vezi sa ratom u Vijetnamu, kada je formiran takozvani Raselov sud sa ciljem da se utvrdi objektivna istina. On je imao samo moralno dejstvo na širu svjetsku javnost, nije bog zna kako uticao, ali je na neki način natjerao Ameriku da ubrza kraj tom ratu”, rekao je Јovanović za Sputnjik.
On ističe da bi međunarodna ekspertska konferencija mogla eventualno da odigra ulogu tog Raselovog suda i “malo razvodni cementiranu predstavu da su Srbi jedini krivci, jer u jednom građanskom ratu ne može biti nevinih”.
“To što su htjeli da stvore sliku o žrtvama i jedinom krivcu i po logici i po činjenicama istorijskim, ne može da se odbrani”, rekao je Јovanović.
Nakon što je izvještaj o srpskim žrtvama u rejonu Srebrenice, koji je 1993. sačinjen i dostavljen Amerikancima, a potom nestao i tek nedavno lociran u zgradi na Ist riveru, kaže Јovanović, UN bi morale da tu informaciju objave u svojim redovnim službenim spisima, pa da ona zatim cirkuliše po svijetu.
“Zatim bi Srbija trebalo da predstavi istinu o jugoslovenskoj krizi, suprotstavljajući je onoj istini koju je Zapad nametnuo”, rekao je Јovanović.
On navodi da je predložio da se prava ocjena građanskog rata u BiH poveže i sa činjenicom da Srbi u BiH i Srbija uopšte nisu ni htjeli rat, jer su pristali na kantonalno uređenu nezavisnu BiH, ali da na to nije pristao Alija Izetbegović i Amerika.
“Nekome je znači odgovaralo da se pitanje nezavisnosti BiH riješi drugim putem, ne mirnim nego ratnim, i iz tog rata su izašle razne nesreće, uključujući i Srebrenicu, Podrinje. Ta prava istina bi mogla da ispravi vejštačku predstavu o ratu u BiH, a kroz to i da umanji značaja i težina onog što su oni izveli uključujući i presudu Haškog tribunala o navodnom genocidu”, rekao je Јovanović.
On je izrazio uvjerenje da tadašnji ambasador SR Јugoslavije pri UN dobio nalog da izvještaj o srpskim žrtvama u rejonu Srebrenice preda generalnom sekretarijatu UN sa molbom da se distribuira članovima Savjeta bezbjednosti.
“To je redovan postupak u takvim situacijama, pogotovu kada se radi o značajnim dokumentima. Kako sam obaviješten, taj izvještaj je poslat, ali je drijemao u fiokama skoro dvije godine da bi bio objavljen negde krajem 1995. kada je Dejtonski sporazum bio pri kraju. To je metod koji su pobjednici u Hladnom ratu uveliko praktikovali kada su se odnosili prema srpskom faktoru uopšte i prema Srbiji od početka jugoslovenske krize, a naročito tokom sukoba u Hrvatskoj i BiH”, naveo je Јovanović.
On je ocijenio da je “riječ o metodu selekcije informacija i sabotaže, koji su kolonijalističke sile razvile za pokorene narode”.
Bivši ambasador Srbije pri Unesku Darko Tanasković ističe da je izvještaj napravio sociolog Milivoje Ivanišević i da ga je 1993. godine odnio u CIA.
Tanasković je objasnio da je Ivanišević prikupio podatke o srpskim žrtvama, prevashodno civilnim, u rejonu srednjeg Podrinja, identifikujući precizno radom na terenu i žrtve i počinioce”.
“S obzirom na to, da su vijesti o zločinima nad Srbima sistematski prikrivane, smatrali smo da bi bilo veoma korisno da se takav dokument pojavi negdje, prevashodno na Zapadu”, naveo je Tanasković.
Ističe da je pomogla poznata novinarka Nora Belov, koja je u nastojanju da Zapad stekne pravu sliku o zbivanjima u BiH, obezbijedila da dokument bude preveden na engleski, te da on u svojstvu specijalnog izaslanika tadašnjeg predsjednika SRЈ Dobrice Ćosića ode u Vašington da ga predoči Amerikancima.
On se prisjeća da je u Stejt departmentu imao vrlo neprijatan razgovor sa budućim ambasadorom SAD u Hrvatskoj Piterom Galbrajtom, a odbila je da ga primi En Volker, savjetnica tadašnjeg predsjednika SAD Bila Klintona.
Tanasković dodaje da se Belova tada požalila na jednom prijem tadašnjem šefu CIA Džejmsu Vulziju, pa je dobio priliku da u sjedištu CIA predstavi taj izvještaj.
“U Lengliju su me primila dvojica službenika, koji su rekli da je to najbolje urađen izvještaj o civilnim žrtvama sa prostora bivše Јugoslavije, ali su dodali svoj politički komentar – Vi vjerovatno nemate iluzije da ovo može promijeniti sliku, jer karte su podijeljene, vaše karte su bez aduta u ovom trenutku. Međutim, ako želite, vi to ostavite kod nas, pa jednoga dana – ko zna za šta se ovo može upotrebiti”, rekao je Tanasković.
Upitan može li dokument koji je u međuvremenu pronađen biti iskorišćen u nastavku suđenja ratnom komandantu muslimanskih snaga u Srebrenici Naseru Oriću, Tanasković je rekao da se tu malo šta može očekivati, ukoliko se ne donese politička odluka da bi trebalo da bude osuđen i neko od tamošnjih muslimana.
“Na Kosovu i Metohiji imamo eklatantne primjere ljudi nad kojima vise optužbe za strašne zločine, a oni se danas tretiraju kao političari od ugleda. Nema dokumenta koji bi nešto promijenio, ali je svakako dobro da se ta građa pronađe na moralnom planu, a možda i političkom, ako se okolnosti promijene – a one se u svijetu mijenjaju”, konstatovao je Tanasković.
On je ocijenio da budući da postoje realne šanse da nekom od kosovskih Albanaca bude suđeno za zločine, to moglo da ima posredan uticaj na jačanje svijesti o tome da je velika laž prekrila i rat u BiH.
