Prije 27 godina, 28. februara 1992. godine donesen je prvi Ustav Republike Srpske. Јedan od najvažnijih konstitutivnih akata, koji su bili osnov za stvaranje Republike Srpske. Ustav je jednoglasno usvojila Skupština srpskog naroda u BiH, koja je ranije, 9.januara 1992. donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH.
Јednoglasno usvojen, napisan na osnovu dva Ustava Srbije i Kraljevine SHS iz 1921. prvi Ustav Republike Srpske garantovao je punu ravnopravnost i jednakost naroda i građana Republike. Tog 28. februara, donesen je i Ustavni zakon koji je omogućio njegovu primjenu i funkcionisanje Republike u njenom začetku.
“Polazeći od neotuđivog i neprenosivog prirodnog prava srpskog naroda na samoopredjeljenje, samoorganizovanje i udruživanje, na osnovu koga slobodno određuje svoj politički status, poštujući njegovu vjekovnu borbu za slobodu i spremnost da sa drugim narodima živi u odnosima međusobnog uvažavanja i ravnopravnosti, Skupština srpskog naroda u BiH, donosi Ustav Srpske Republike Bosne i Hercegovine.”
Ovaj akt, donesen je na temeljima Deklaracije kojom je osnovana Republika Srpska, a koju je prvi saziv Parlamenta Srpske prethodno usvojio.
– Konstatujem da je Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, usvojila Deklaraciju o proglašenju Republike Srpskog naroda BiH i proglasila Republiku srpskog naroda kao federalnu jedinicu u sastavu Savezne države Јugoslavije – rekao je Momčilo Krajišnik, prvi predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske 9.1.1992.
Ovaj čin označio je rađanje novog subjekta koji je po međunarodnom pravu imao sve državotvorne elemente – teritoriju, stanovništvo i organizovanu vlast. Bio je to jedan od dva najznačajnija dokumenta koje je usvojila Skupština srpskog naroda u BiH, koja je formirana 24. oktobra 1991. Nastala je kao odgovor srpskih poslanika na konstantno preglasavanje Hrvata i Bošnjaka u tadašnjem Parlamentu BiH i nepriznavanje plebiscita na kojem su se Srbi izjasnili za ostanak u Јugoslaviji.
– To je bio radikalan odgovor na ovo što su uradili. Mi smo taj posao završili veličanstveno – rekla je ranije Biljana Plavšić, bivša predsjednica Republike Srpske.
Bivši ministar inostranih poslova Republike Srpske Aleksa Buha govorio je da se tada išlo u neizvjesnost, s jedne strane.
– S druge smo bili ljudi u kojima se lomilo ono što je bila naša nada. Čak smo vjerovali da je konačno pronađena formula za zajednički život južnih slovena u jednoj državi – istakao je Buha.
Prvi, demokratski, Ustav sa brojnim izmjenama i dopunama ostao je okosnica i današnjeg Ustava Srpske. Dopunjen sa više od 120 amandmana, od kojih su mnogi nametnuti, za zvaničnike Srpske, i dalje je najsnažnija osnova za očuvanje Republike.
